Innovatief landschapspark Het Oog
25 november 2020
Nadat de Gemeente Amsterdam het stedenbouwkundig plan voor Strandeiland heeft gepresenteerd (de tweede fase van IJburg met ruimte voor 8000 woningen te midden van het IJ) volgt nu de verdere uitwerking, het schetsontwerp voor het binnenwater van Strandeiland, ‘Het Oog’. Een nieuw innovatief stadspark van 22 ha.
Het Oog is een groot binnenwater, gesitueerd bovenop de historische oergeul van het IJ. Het binnenwater verbindt de twee eilanden die samen Strandeiland vormen. De onderscheidende identiteiten van de Pampus- als Muiderbuurt komen terug in de rijke variatie aan type landschappen die samen de structuur van het (onder)water-landschapspark vormen. Ze brengt deze samen en vormt zo het blauwe hart van Standeiland.
Het is een plek van verblijven, ontmoeten en activiteit voor de bewoners, maar ook voor ecologie, waterkwaliteit en het creëeren van een diverse stadsnatuur. Het Oog faciliteert een bijzonder divers watergerelateerd programma waarbij de harde kade aan de noordzijde in sterk contrast staat met de zachte oever aan de zuidkant.
Het binnenwater is geen natuurlijk wateroppervlak: het is volledig ‘manmade’. De identiteit ontstaat uit het binnenwater dat maximaal ten dienste staat aan de stad, en ecosysteemdiensten voorbrengt op het niveau van waterkwaliteit waterecologie, en waterrecreatie. De zuidelijke zijde wordt uitgewerkt als een brede en gevarieerde natuurlijke oever waar maximaal ingezet wordt op deze 3 thema’s.
Waterkwaliteit: biologische zuiveringsproces
Rietvelden, onderwaterplanten en microben zuiveren op natuurlijke wijze het water. Door het inzetten van specifieke waterplanten kan de kwaliteit van het water op natuurlijke wijze goed gehouden worden. Door te voorzien in grote oppervlaktes riet in het binnenwater, kan een beduidende hoeveelheid zuurstof via de holle rietstengels geïnjecteerd worden in het water, en daalt het risico voor een slechte waterkwaliteit.
Waterecologie: maximaliseren ecologische oevers
Heesters, bomen, en half ondergedoken planten trekken vogels, insecten en amfibieën aan tot het park. Met de creatie van een reeks grote en kleine eilanden, wetlands etc. vervaagt de grens tussen water en land en ontstaat er meer oeverlengte met verschillende type landschappen die elk hun eigen fauna en flora aantrekken.
Waterrecreatie: functies binnen een padenstructuur
De padenstructuur vormt het kloppend hart van het (onder)water-landschapspark. Korte, rechte stukken en afgeronde hoeken bieden de bezoeker steeds nieuwe zichten en ervaringen. De padenstructuur bestaat uit paden, rustplekken, speelelementen en kleinere natuurpaden. Ze faciliteren watergerelateerde recreatie en bieden rust- en speelruimte voor jong en oud.
Er wordt een grote diversiteit in open en meer gesloten plekken gecreëerd in het park. Op natuurlijke wijze wordt de bezoeker er langs de belangrijkste plekken in het park geleid. Meer verscholen, afgelegen plekjes zijn er om te ontdekken via meer avontuurlijke natuurpaden, en zorgen ervoor dat bewoners van Strandeiland blijvend nieuwe plekjes in het park kunnen ontdekken of om even helemaal te ontsnappen van het bruisend stadsleven.
De bosrand
Aan de westzijde start het park met een dichter bebost deel dat de bezoeker direct even afschermt van het stedelijke en een wijds zicht richting het open water biedt. De hoofdroute ligt tussen de natuurlijke oever met riet en (lage) grassen en het kleine bos. Smallere zijpaden geven toegang tot het bos met ruige onderbegroeiing om de bezoeker de kans te geven zich maximaal af te zonderen van het stedelijk leven.?
Het natuurbad
Wanneer men iets verder wandelt komt men opeens bij een open baai die de wijdsheid en breedte van het water in de verf zet. Hier verspringt de hoofdroute in een doorlopend deel (die de verbinding maakt met de groene vinger in de Muiderbuurt), en een doodlopend deel, die ontworpen wordt als zonnedek, zwemgelegenheid en springplank. Aan de overzijde van de baai bevindt zich een grote, open ligweide geörienteerd op de namiddag- en avondzon.
Het wetland
Na de natuurlijke baai vervolgt de hoofdroute zich terug veel verder van de kade van de Muiderbuurt. In dit derde deel van het park beweegt de hoofdroute zich langsheen een wetland aan de rechterzijde en verschillende kleine rieteilanden aan de linkerzijde. In de hoofdroute worden enkele zittrappen verwerkt die geörienteerd zijn op het zuiden en uitkijken over het wetland. Een secundair, halfverhard natuurpad loopt langsheen de bosrand aan de andere zijde van het wetland en brengt de bezoekers zeer dicht bij het vestigingsmilieu van watervogels en eenden.
De rieteilanden
De hoofdroute vervolgt zich verder en neemt steeds meer afstand van de kade van de Muiderbuurt. In dit deel wandelen de mensen over en tussen een groot aantal aan rieteilanden. Meer open plekken met zichten over het water wisselen zich af met zeer dichte, smallere plekken waarbij men zich volledig omsloten voelt door het hoge riet.
Het zwemparadijs
Wanneer men het hoge riet voorbij is opent het (onder) waterlandschapspark zich plots weer volledig in een grote, goed uitgeruste zwem- en recreëerzone. Hier wordt een deel van het water omsloten tot gesloten zwemzone. De zwemzone wordt begrensd door het hoofdpad dat ook dienst doet als zuid-geörienteerd zonnedek en een open grasweide aan de andere zijde. Een ondiep deel geeft ook de kleinsten onder ons de kans om van het water te genieten. Iets verderop ontspringt de hoofdroute nog in een zijpad die de bezoeker naar een klein eiland brengt waar een aanmeersteiger voor kano’s voorzien wordt.
Het uitkijkpunt
?Helemaal in het oosten van het park wordt de beleving afgerond met de hoofdroute die zich over een kleine baai heen begeeft en ruimte geeft aan een zittribune die uitzicht biedt richting de ondergaande zon. Groepjes van eilanden voor- en na de zittribune zijn enkel bereikbaar via verscholen smallere paden en stapstenen, om hier volledig tot rust te komen volledig omgeven door het water.