Koekamp | Den Haag
14 juli 2022
DELVA en Powerhouse Company combineren natuur en architectuur in een naadloos ontwerp voor de nieuwe toegangspoort van het Nationaal Park ‘Hollandse Duinen’. De toegangspoort, met zijn park en nieuwe bezoekerscentrum, nestelt zich in de Koekamp, op steenworpafstand van het Koningin Julianaplein en de binnenstad. Het bezoekerscentrum en zijn park, ontworpen in opdracht van Staatsbosbeheer, worden naar verwachting in 2024 opgeleverd.
“Het landschap speelt een hoofdrol voor deze grootse toegang tot een nieuw nationaal park. Hierin hebben we architectuur en natuur feilloos geïntegreerd.”
– Paul Stavert, Partner Architect Powerhouse Company
Een groene geschiedenis
Op steenworpafstand van Den Haag Centraal Station is Koekamp een overblijfsel uit de middeleeuwen: een veld voor vee, dat een hertenkamp werd (Filips de Goede bracht hier het allereerste hert). Vanaf het begin van de 17e eeuw werd het Koekamp publiek toegankelijk en populair voor wandelen. Later is het deels in Engelse landschapsstijl aangelegd door de 19e-eeuwse landschapsarchitect Jan David Zocher. Tegenwoordig grotendeels omheind, is het een plek geworden om van een afstand te bewonderen dan om te bezoeken.
Nu verbindt Koekamp het treinstation en hart van de stad met een samenstelling van groen, waaronder het Malieveld, Haagse Bos en de vele kilometers duinen langs de kust. Deze gebieden zijn samengevoegd onder de paraplu van een nieuw nationaal park, de Hollandse Duinen. Het nieuwe bezoekerscentrum wordt de toegangspoort van het park en nodigt uit om de Koekamp te verkennen.
Natuurlijke hoogten
“We wilden een entree creëren die niet alleen een gebouw is, maar een landschap. De balans tussen architectuur, programma en de vormgeving van het park is hierbij essentieel. Onze inspiratie was het verleden. In plaats van de geschiedenis te herhalen, passen we het liefdevol aan en leggen we het met respect voor natuur en binnen de ontwerpgeest van landschapsarchitect Zocher, terug neer.”
– Steven Delva, Oprichter DELVA Landscape Architecture | Urbanism
Koekamp is een van de vier groene gebieden van de Groene Entree: een door DELVA ontworpen plan in opdracht van de stad Den Haag. Het omvat onder meer het KJ Plein (Koningin Julianaplein) aan het centraal station, het Malieveld, Het Haagse bos en de Koekamp. In het plan wordt Koekamp begrensd door het nieuwe Koninklijke Stadspark, een weelderig groen park dat de diversiteit van de stad onthult en de poort vormt naar het nationale park in wording. Het contrast tussen deze groene landschappen in het stedelijk weefsel is zeer uitgesproken, waarbij het nieuwe bezoekerscentrum dit contrast zal behouden en versterken.
Koekamp krijgt een sterkere verbinding met de stad en de groene landschappen eromheen. Hiermee ook de nieuwe brug die voor een betere verbinding met de parkzone aan de Bezuidenhoutseweg zorgt. Naast de bestaande entree aan de oostzijde van het terrein komt er aan de noordzijde een entree in de vorm van een voetgangersbrug vanaf het Malieveld. Aan deze zijde was vroeger ook een ingang die aansloot op de Koekamplaan: de Koninklijke Verbindingsweg tussen Huis ten Bosch en Paleis Noordeinde. Door deze tweede verbinding toe te voegen, wordt ook dit stuk park onderdeel van de beoogde wandeling rondom Koekamp, helemaal in lijn met de ideeën van Zocher.
De nieuwe toegangspoort, met zijn vloeiende paden, sluit naadloos aan op het omliggende stadspark. De aangename paden brengen de bezoeker niet alleen tot aan het bezoekerscentrum maar ook tot aan de rand van het hertenkamp. Vanaf hier is een weids uitzicht op het kamp en de herten. In het voorjaar presenteert dit deel van het park een tafereel van bloeiende stinsenplanten. Het zijn bollen die in het voorjaar een prachtig schouwspel presenteren en typerend zijn voor landgoederen en bosachtige gebieden.
Ontwerp voor bomen
De monumentale bomen van Koekamp zijn leidend in het ontwerp en blijven allemaal behouden. Zij bepaalden de locatie en grootte van het nieuwe bezoekerscentrum. Om te voorkomen dat bomen worden gekapt, nestelt de architectuur zich ertussen. De drie huizen zijn zorgvuldig tussen de boomstammen gepositioneerd, onder een verenigend dak met drie vleugels die samenkomen rond een centrale, cirkelvormige binnenplaats. Deze zal plaats bieden aan een prachtige nieuwe eik. Het resultaat is een ontwerp dat perfect in de natuur is geïntegreerd en er deels door wordt verhuld.
De twee openbare vleugels herbergen een informatiecentrum aan de zuidkant, waar bezoekers kunnen ontdekken, en een restaurant aan de noordzijde. Het centrale cirkelvormige hof vormt een informele openlucht vergaderruimte, met plek voor activiteiten zoals een speelruimte. De derde vleugel herbergt de kantoren van Staatsbosbeheer, die ook werkplaatsruimte biedt in een oud koetshuis vlakbij. Hiermee kunnen bezoekers deels het werk van de boswachters waarnemen en begrijpen.
“Door de functies over de drie huizen te verdelen, zorgen we voor een openlucht ervaring, aangezien bezoekers evenals boswachters zich tussen hen verplaatsen. Iedereen is gelijk onder de beschutting van het drievleugelige dak.”
– Albert Richters, Associate Architect Powerhouse Company
De gebouwen zijn volledig opgetrokken in hout en glas. De kopgevels zijn volledig beglaasd en transparant, met uitzicht tot de bomen aan de andere kant, met zijwanden van hout en gegroefde detaillering. Deze combinatie van gevelmaterialen – 50% hout, 50% glas – biedt de grootste energie-efficiëntie. Het drietal structuren rust op een drijvend houten platform, omgeven door een lus-patroon van paden die de organische bewegingen oproepen die kenmerkend zijn voor het werk van Zocher.
“Het gebouw is een gast in het landschap, deels verscholen tussen bomen. Met zijn menselijke maat en rustieke stijl staat het in schril contrast met de stedelijke architectuur van Den Haag buiten de Koekamp.”
– Emma Scholten, Projectarchitect Powerhouse Company