De Voetnoot vijfde monument in Almere
4 maart 2024, 15:27
Het voormalige bibliotheek- en CKV-gebouw De Voetnoot in Almere, een ontwerp van architect Tjitte Tigchelaar, wordt aangewezen als gemeentelijk monument. De vijftig jaar oude stad heeft daarmee nu vijf monumenten.
Het onderzoek naar de monumentenstatus van De Voetnoot werd vorig jaar gestart met een waardestellend onderzoek en publiekspeiling, meldt de gemeente Almere. De Commissie Welstand en Erfgoed adviseerde daarop positief over de aanwijzing en het gemeentecollege heeft nu besloten om De Voetnoot daadwerkelijk als monument aan te merken.
De Voetnoot is opgeleverd in 1987 als huisvesting van culturele basisvoorzieningen, waaronder de centrale bibliotheek en het Centrum voor Kunstzinnige Vorming (CKV). Het gebouw behoort tot de oudste gebouwen in het centrum en maakt onmiskenbaar deel uit van de pioniersfase van Almere stad.
Flexibel in gebruik
Het gebouw is ontworpen door Tjitte Tigchelaar, architect in dienst van het bureau Gebouwen van de afdeling Nieuwe Werken. De tendens binnen Nieuwe Werken was om te experimenteren met tijdelijke, demontabele en flexibele bouw omdat de toekomst van de stad en haar wensen lastig te voorspellen waren, legt de gemeente uit. Dat dit bij De Voetnoot werkte bleek toen in 2007 het CKV De Voetnoot verliet vanwege ruimtegebrek en de bibliotheek in 2010 uit het pand trok.
Tegenwoordig is De Voetnoot een creatief bedrijfsverzamelgebouw. Gemeente Almere, de eigenaar van het pand, heeft een deel van het gebouw zelf in gebruik en een ander deel fungeert als culturele broedplaats met creatieve ondernemers, kunstenaars en theatergezelschappen. In 2015 is, in overleg met Tigchelaar, een nieuwe entree gerealiseerd voor een horecagelegenheid
Drager
Tigchelaar, als architect opgeleid in de stijl van het Nederlands Structuralisme, ontwierp De Voetnoot met het idee dat de architect alleen de drager van het gebouw ontwerpt en de gebruikers voor de inbouw en de kleur zorgen. Hij bood een neutrale basis met sobere materialen als beton, baksteen, glas, gegalvaniseerd staal en aluminium, in de basiskleuren grijs, wit en zwart.
De betonnen constructie staat los van de buitengevel. De betonnen vloerelementen zitten vast aan de constructie, maar de betonnen gevelpanelen kunnen worden weggenomen. De Mevriet dak- plafond- en gevelplaten hadden destijds een hoge isolatiewaarde, en zijn na eventuele verwijdering geheel recyclebaar.
Het interieur bevindt zich grotendeels in oorspronkelijke staat. De draagstructuur is zichtbaar in het interieur. Tussen alle kolommen is een afstand van 9,60 meter, wat een flexibele indeling makkelijk maakt. Het kunstwerk dat Marijke de Goey in het kader van de Percentageregeling Beeldende Kunst maakte is helaas zowel in het interieur als een de buitenkant niet meer in originele staat.
Gemeentelijke monumentenstatus
De Voetnoot brengt tot uitdrukking welke ambities Almere had in de pioniersfase van de stad. Het is één van de eerste gebouwen van het centrumgebied en daaarmee is het gebouw van belang voor de identiteit van de stad en haar inwoners. Het vervult vanaf het begin de functie van een laagdrempelig cultuurgebouw voor Almeerders en is daarom geliefd bij inwoners en gebruikers, aldus de gemeente.
Met de toekenning van de gemeentelijke monumentenstatus wil Almere “de unieke kenmerken en het onderscheidende karakter van De Voetnoot” borgen bij planontwikkelingen van het stadscentrum en de Oostkavels. Het blijft wel mogelijk om aanpassingen te doen of het gebouw te (her)ontwikkelen, stelt de gemeente.
“Zolang de monumentale kenmerken behouden en beschermd blijven, zijn er verschillende varianten denkbaar voor De Voetnoot.” De mogelijke scenario's hiervoor worden voor de zomer 2024 aan de raad voorgelegd.
Cultureel erfgoed in kaart
De waardestelling en toekenning van de monumentenstatus passen in het streven van Almere om haar cultureel erfgoed stapsgewijs in kaart te brengen. Het startpunt hiervoor is de ‘Nota Cultureel Erfgoed Almere: New Town met historie’, die in 2022 door de gemeenteraad werd aangenomen. De stad neemt hiermee het initiatief om voor haar inwoners kenmerkende objecten, gebieden en landschappen te inventariseren, te waarderen en waar nodig te beschermen, stelt Almere.