Rob Krier op 85-jarige leeftijd overleden
24 november 2023, 21:25
Op 20 november jongstleden overleed architect Rob Krier op 85-jarige leeftijd. Hij brak begin jaren '90 in Nederland door met zijn rol als ontwerper van De Resident bij het Centraal Station in Den Haag.
Krier maakte het inmiddels vermaarde stedenbouwkundige ontwerp voor de wijk met daarin het opvallende hoefijzervormige Muzenplein. Krier was vervolgens samen Sjoerd Soeters supervisor van het project. De Resident markeert, terugkijkend, een belangrijk moment in de ontwikkeling van het hedendaagse traditionalisme en/of postmodernisme in Nederland. Naast zijn eigen ontwerp voor de Muzentoren, leverden ook de architecten(bureaus) Gunnar Daan, Bert Dirrix, Michael Graves, Cesar Pelli, Karelse Van der Meer, Adolfo Natalini, Scala Architecten en Sjoerd Soeters er een bijdrage aan.
Sindsdien speelden Krier en zijn werk in het Nederlandse vakgebied, of hij dat nu wilde of niet, een centrale rol in het debat rond de opkomst van wat traditionele stedenbouw en architectuur zou gaan heten. In het kielzog van het succes van Krier kreeg deze benadering van het vak momentum, al bleek het niet eenvoudig om deze exact te duiden. Hans Ibelings omschreef het in zijn publicatie 'Onmoderne Architectuur. Hedendaags traditionalisme in Nederland' (2004) zo: 'Traditionalisme in de architectuur is geen nauwkeurig te omschrijven stijl, maar een losjes te gebruiken benaming voor het werk en de opvattingen van ontwerpers voor wie conventies, gewoontes en tradities de basis zijn voor architectonische ontwikkeling. Voor hen staat niet het streven naar vernieuwing voorop en evenmin het bewerkstelligen van een breuk, maar de aansluiting en voortzetting van wat is geweest.'
Krier kon zich zeer waarschijnlijk goed vinden in die definitie aangezien het aansluit bij de ideeën die hij zelf al in 1975 in zijn boek 'Stadtraum' opschreef. In die publicatie, waarmee hij internationaal opzien baarde, pleit hij voor een focus op en het omarmen van het oude, bestaande weefsel van de stad en keert hij zich tegen vervreemdende, geïsoleerde moderne en/of modernistische ingrepen. Die aversie van Krier tegen het moderne was zeker een andere reden voor het soms vinnige debat in Nederland. In zijn necrologie van Krier, deze dagen gepubliceerd in NRC, wijst Bernard Hulsman er terecht op dat de opkomst van de 'Luxemburgse postmodernist' in de Nederlandse architectuur samenviel met die van de 'Superdutch'-generatie. Representanten daarvan en de hun welgezinde collega’s en critici zagen niets in de, in hun ogen, achteruit kijkende nostalgie van Krier.
Veel anderen dachten daar anders over, getuige de indrukwekkende reeks projecten die Krier, samen met zijn bureau Krier & Kohl en zijn bureaupartner en schoonzoon Christoph Kohl, na De Resident in Nederland realiseerde. Te beginnen met het stedenbouwkundig ontwerp voor de wijk Brandevoort (1996-2021), gevolgd door projecten als woongebouw De Meander in Amsterdam (1995-2000), Bataviahaven in Lelystad (2002-2009), de woningbouw in Slot Haverleij bij Den Bosch (1998-2004), het Gildenkwartier in Amersfoort (1997-2005) of Citadel Broekpolder in Heemskerk (2001-2010). Met zijn bureau was Krier bovendien ook in veel andere landen actief.
Naast de gebouwde invloed van Krier is ook zijn bijdrage aan het Nederlandse discours niet te onderschatten. Dat gebeurde actief, maar ook door zijn overtuigde koers en consistentie van werken. Soms was die meer en soms minder op de genius loci geënt. Maar hij beïnvloedde zo zeker een generatie ontwerpers na hem. Dat zijn werk bloeide in een tijd die, zoals Hans Ibelings het in zijn eerdergenoemde publicatie duidt, mede getekend wordt door 'een versplinterde en pluriforme cultuur', waarin 'traditie en vernieuwing, nieuwe modes en retrotrends moeiteloos naast elkaar bestaan', zal daarbij zeker hebben geholpen.
Voor Krier zelf was er geen twijfel. Hij hield vast aan zijn principes, interpreteerde die steeds weer opnieuw en hield koers. Een citaat op zijn persoonlijke website zet dat nog eens kracht bij. 'Architektur in den Bereich poetischer Ausstrahlung heben, wo du Träume lebst, deren du nicht müde wirst, wo das Erstaunen nicht von Schrecken abgelöst wird, wo Gebautes würdevoll unseren Lebensraum begleitet, dessen Sprache uns nicht beleidigt, dessen handwerkliche Meisterschaft der Witterung trotzt und Zeit und Generationen überdauert, dessen Schönheit nützlich ist...'
Rob Krier (1938 – 2023)