Kas & Co biedt zelfstandig wonen en collectiviteit voor alle leeftijden
14 februari 2022, 12:07
In de Utrechtse nieuwbouwwijk Veemarkt is in het laatst beschikbare bouwblok door RROG, Inbo en Hegeman het project Kas & Co gerealiseerd. Het project is opgezet als hof met verschillende woningtypen voor meerdere generaties en met gemeenschappelijke faciliteiten; inmiddels is te zien hoe het project functioneert.
Op basis van een studie naar meergeneratiewoningen door RROG heeft dit bureau voor stedenbouw en landschapsarchitectuur samen met architectenbureau Inbo en bouwonderneming Hegeman het ontwerp van Kas & Co gemaakt. Het ontwerp is gerealiseerd in de helft van het laatste beschikbare bouwblok van de nieuwbouwwijk Veemarkt in het noordoosten van Utrecht.
Zelfstandig en samen wonen
De opzet van Kas & Co maakt het mogelijk dat mensen uit verschillende leeftijdsgroepen er zelfstandig kunnen wonen en elkaar er tegelijkertijd eenvoudig kunnen ontmoeten. “Met het meergeneratiehof willen we een alternatief bieden voor de mensen die verbindingen zoeken: om te wonen met mensen van alle leeftijden en gezinsvormen en om samen te onderzoeken hoe en waar ze elkaar willen en kunnen ondersteunen, zonder dat dat een verplichting is”, legt Inbo uit.
“In het hof wonen bijvoorbeeld gezinnen en hun ouders, soms binnen één woning, soms in verschillende woningen”, vertelt het bureau. “Maar ook gezinnen waarvan de beide gescheiden ouders in de hof wonen, of alleenstaanden en samenwonenden die op zoek zijn naar een eigen plek, maar toch ook iets samen met anderen willen ondernemen.” Vanuit Inbo werkten Tako Postma, Martijn van Velzen en Louise de Hullu aan het project.
Het concept werd gedurende de ontwerpfase uitgewerkt in bijeenkomsten met potentiële kopers. In 2019 werd Kas & Co opgeleverd, maar door de coronacrisis was de start voor de bewoners destijds minder ‘gemeenschappelijk’ dan verwacht. Inmiddels blijkt het project wel te functioneren zoals het was bedacht.
Opzet
Kas & Co biedt een grote verscheidenheid aan woningen, die liggen rondom een gemeenschappelijke binnentuin. Er zijn kleine gezinswoningen – met en zonder eigen tuin – en hele grote gezinswoningen, waarvan een deel kan worden afgescheiden voor inwonende ouders, kinderen of partners. Verder omvat het blok een aantal kleinere levensloopbestendige appartementen en twee grote penthouses.
Het beoogde samenleven in het blok komt tot uitdrukking in de collectieve binnentuin en de gemeenschappelijke ruimten. Die ruimten zijn vormgegeven als een grote kas, als overdekt verlengstuk van de tuin, leggen de architecten uit. Hier kunnen de bewoners gezamenlijk planten en groente kweken of bijvoorbeeld samen eten.
De kas loopt dwars door het bouwblok en is ook zichtbaar en toegankelijk vanaf de straat. Dit maakt volgens de ontwerpers mogelijk dat de kas voor verschillende doelen wordt ingezet, wellicht ook voor andere bewoners dan alleen die van Kas & Co.
Verschillende niveaus
In het stedenbouwkundige plan voor de wijk was vastgelegd dat parkeerplaatsen voor de bewoners in de binnentuin moesten worden aangelegd. RROG, Inbo en Hegeman kozen ervoor de overdekte parkeerruimte bovengronds te houden, wat een ander gebruik van de ruimte vergemakkelijkt als de bewoners in de toekomst minder auto’s bezitten.
Het dak van de garage is ook ingericht als tuin en via brede balkons verbonden aan alle woningen. Daarmee ontstaat een binnentuin op twee niveaus. De woningen hebben in- en uitgangen aan de binnentuin op beide niveaus, wat een flexibel gebruik mogelijk maakt.
Variatie en eenheid
“Voor de uitstraling van het project was het belangrijk om de verschillende huishoudensamenstellingen ook aan de buitenzijde zichtbaar te maken”, legt Inbo uit. “Dat past ook goed bij de stedenbouwkundige uitgangspunten van Veemarkt”. De woningen hebben duidelijk verschillende beukmaten, variërend van 4,80 en 5,40 tot 6,00 meter en verschillende hoogtes.
De woningen hebben een de straat een individuele uitdrukking. Daarbij zitten door de verhoogde woonruimte van sommige woningen de ramen niet allemaal op dezelfde hoogte in de gevel. Ook het appartementengebouw is uitgevoerd als een rij brede woningen, in hetzelfde stramien.
Tegelijkertijd hebben de architecten willen tonen dat het een blok betreft waarvoor de bewoners hebben gekozen vanwege een vorm van gemeenschappelijkheid. De woningen zijn daarom alle uitgevoerd in dezelfde baksteen, met verschillende verbanden en voegkleur. Een aantal accenten is uitgevoerd in blank hout om binnen hetzelfde kleurenpalet extra levendigheid te brengen.
Bewuste bewoners
Gedurende het ontwerpproces waren er gesprekken met potentiële kopers, die veel informatie opleverden over de behoefte aan zelfstandig wonen in combinatie met gemeenschappelijke faciliteiten. In deze ontmoetingen met geïnteresseerden zijn het idee van de gemeenschappelijke tuin met verschillende sferen, een kas als informele en multifunctionele ontmoetingsplek en de alternatieve routes om woningen te verbinden specifiek uitgewerkt, vertelt Inbo.
De bewoners kregen de sleutels op de dag dat coronamaatregelen werden ingevoerd, waardoor ze geen echt gemeenschappelijke start konden hebben. Daarnaast konden door diverse omstandigheden (lang) niet alle deelnemers aan de gesprekken tijdens het ontwerpproces ook daadwerkelijk een woning kopen. Toch is volgens Inbo goed te zien dat veel van de huidige bewoners bewust voor deze woonvorm hebben gekozen.
“Inmiddels zijn tuin en kas ingericht en worden er gemeenschappelijke acties georganiseerd”, vertelt Inbo, “waarbij er uiteraard verschillen zijn in belangstelling. Ook onderhouden de bewoners een goed contact met de bewoners van de studentenwoningen en de sociale huurwoningen in hetzelfde bouwblok, die geen onderdeel van Kas en Co zijn.”