De Zwarte Hond en FARO ontwerpen een utopia voor Leidsche Rijn

22 april 2021, 12:04

De Zwarte Hond en FARO architecten hebben gezamenlijk het ontwerp gemaakt voor een ‘Familistère’ in Leidsche Rijn Centrum. Het stadsblok is ontworpen met monumentaliteit, circulariteit, mobiliteit en sociale duurzaamheid als uitgangspunten en refereert aan het 19^e-eeuwse utopische complex dat de Franse industrieel Jean-Baptiste André Godin liet realiseren.

De Familistère in de Utrechtse wijk Leidsche Rijn Centrum moet een duurzaam en inclusief stadsblok worden, waar de bewoners gezamenlijk werken, leven en recreëren, leggen De Zwarte Hond en FARO uit. Over de realisatie hebben SBB Ontwikkeling Bouwen (Smit’s Bouwbedrijf) en Coltavast gisteren overeenstemming bereikt met de gemeente Utrecht.

Stadsblok aan het park
De Familistère komt op Kavel I5, een locatie met twee stedelijke identiteiten. Enerzijds kent de kavel een ruimtelijke identiteit met uitzicht op een park en een plein; anderzijds is er de intiemere identiteit van stadsblokken aan de noord- en oostzijde.

De individuele bouwblokken op de kavel verhouden zich elk op een eigen manier tot de straten en de aangrenzende wijken. De Familistère vormt door zijn heldere samenhang één groot stadsblok aan de parkzijde, leggen de architecten uit. Het blok bestaat uit vier gebouwen met 122 woningen, 60 ondergrondse parkeerplaatsen, 525 fietsparkeerplaatsen en 300 m² aan voorzieningen.

De Familistère van Godin
Voor het ontwerp van hun stadsblok vonden De Zwarte Hond en FARO inspiratie bij de monumentale 19^e-eeuwse Familistère in het Franse Guise. Het gebouw werd gerealiseerd in opdracht van de Franse industrieel Jean-Baptiste André Godin en bood onderdak aan de gezinnen van iedereen die werkte in Godins fabriek, ongeacht positie.

Het gebouw omvatte 558 appartementen en 350 woningen, verdeeld over drie onderling verbonden woonblokken met elk een centrale binnenplaats onder een glazen dak. De bewoners hadden zeker voor die tijd een comfortabel en luxueus onderkomen, met stromend water, verwarming en wc’s. Binnen dit ‘Palais Social’ waren alle arbeiders, en mannen en vrouwen gelijkwaardig.

Voorts bood Godins Familistère gemeenschappelijke voorzieningen zoals een school, theater, bibliotheek, apotheek en zwembad. Iedere bewoner had het recht van deze voordelen te genieten. Godin was tegen kinderarbeid; de kinderen konden naar school. Godin realiseerde zo een 19de-eeuws utopia waar bewoners gezamenlijk werkten, leefden, recreëerden en zich konden ontplooien.

Onderscheid en samenhang
De vorm van het totale blok van De Zwarte Hond en FARO past binnen de stedenbouwkundige envelop. Het blok is onderverdeeld in vier gebouwen, die zich onderling duidelijk onderscheiden door verschil in ritmiek, uitstraling van de plint, kleur- en materiaalgebruik en plasticiteit, leggen de architecten uit.

Alle gebouwen hebben een eigen ruime hoofdentree en ontsluiting en zijn in een rechte lijn van elkaar gescheiden. Met een doorlopende plint, die overal dezelfde hoogte heeft, zorgen de architecten tegelijkertijd voor continuïteit in het gehele blok.

Collectieve binnenplaats en gevarieerde woningen
Binnen het woonblok brengen De Zwarte Hond en FARO meerdere functies op één plek samen. Zo is er, net als bij Godins Familistère, een centrale binnenplaats onder een glazen dak. Dit atrium is een plek om samen te komen, voor ontspanning en beweging. Ook biedt het atrium ruimte aan groen.

“Het wordt een weldadige groene omgeving om te verblijven en te ontmoeten”, vertellen de architecten, “Met moestuintjes, kasten met boeken en spellen om te delen.” Als collectieve plek voor de bewoners draagt het atrium bij aan de sociale duurzaamheid. Voorts draagt het bij aan een beperking van het energieverbruik en aan het wooncomfort door het jaar heen, aldus de architecten.

De woningen zijn sterk georiënteerd op de straten en hebben alle veel glas en een royale buitenruimte. Het blok biedt een grote variatie aan typologieën; zo zijn er woningen op de begane grond met een eigen entree en een eigen werkplek aan de straat, duplexwoningen over twee lagen en bescheiden appartementen. De variatie aan typologieën geeft invulling aan de behoeften van diverse doelgroepen, uiteenlopend van jonge koppels, starters en alleenstaande ouders tot ouderen.

Duurzaam
Het stadsblok dat De Zwarte Hond en FARO hebben ontworpen, is ‘eeuwig houdbaar’, zeggen de architecten. Daar dragen de monumentaliteit en oog voor aanpasbaarheid en circulariteit aan bij. De opzet van het betoncasco waarborgt maximale flexibiliteit in de toekomst; woninggroottes zijn eenvoudig aanpasbaar. Ook maakt het gebruik van flexibele plinten hier functiewijziging mogelijk.

Het betoncasco is toekomstbestendig en gaat zeker 300 jaar mee, melden de architectenbureaus. De buitengevels gaan 200 jaar meegaan en de binnengevels zijn goed voor 50 jaar. De constructie en de afwerking worden gerealiseerd met circulaire onderdelen, voorzien van een materialenpaspoort, melden De Zwarte Hond en FARO. Dit geldt ook voor de binnengevels van het atrium en de kruislaaghoutconstructie van de maisonnettes op het dak.

Het groendak en het atrium bieden een oplossing voor hittestress en wateroverlast en helpen mee aan biodiversiteit. Water wordt op het dak opgeslagen om het atrium te voorzien van besproeiing in de zomer. Fietsparkeerplaatsen op maaiveldniveau moet het gebruik van fietsen stimuleren.

Team
Opdrachtgever van Kavel I5 is SSB Ontwikkeling Bouwen en Coltavast. Het project is in gezamenlijkheid verworven met De Zwarte Hond, FARO architecten, OKRA landschapsarchitecten, Nibe, Hiensch, Urban Sync, Nieman en Pieters Bouwtechniek.

Trefwoorden

bouwblok utrecht faro architecten de zwarte hond duurzaamheid jean-baptiste andré godin woningbouw familistère leidsche rijn centrum

1	Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken vrijdag, 28 november
2	Dolmen – mysterieus object aan de rand van de Veluwe vrijdag, 28 november
3	Gemeente Haarlemmermeer kiest plan Ons Erf voor deelgebied Lincolnpark Hoofddorp woensdag, 3 december
4	Rijnboutt levert CityPromenade in Nieuwegein op vrijdag, 28 november
5	De mythe van de architect dinsdag, 2 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Duurzame en aanpasbare huisvesting voor Liander in Amsterdam Sloterdijk

1 februari 2021

Bouw markthal met appartementen in binnenstad Groningen gestart

12 januari 2021

Delfts woonblok met flexibele indeling en verschillende gezichten

31 augustus 2021

Mahonie biedt 195 semizelfstandige jongerenwoningen in Houthaven

4 mei 2021

Strootman en De Zwarte Hond maken masterplan voor Twents TSB-terrein

12 mei 2021

Bouw 115 energieneutrale woningen in Leidsche Rijn Centrum gestart

5 april 2023

De Zwarte Hond ontwerpt nieuw cultuurcluster Delfzijl

15 december 2020

Oud en nieuw geïntegreerd in IKC Prins Constantijn

4 december 2020

Bouw van houten woongebouw de Koffiefabriek in Amsterdam gestart

11 december 2024

Intentieovereenkomst voor gebiedsontwikkeling Spijkenisse Centrum

29 september 2020

Houten kap als identiteitsdrager en verbinder voor station Assen

6 juli 2020

Lisa van der Slot en Bart van Leeuwen associates bij De Zwarte Hond

30 juni 2021

Werkzaamheden aan De Koepel in Haarlem gestart

4 juni 2020

Architect bedenkt ‘knuffelscherm’ om dierbaren te kunnen omhelzen

6 mei 2020

Theater Zuidplein is opgeleverd

15 mei 2020

Nieuwbouw Academie Tien in Utrecht Leidsche Rijn opgeleverd

13 december 2023

Team met FARO en Strootman wint tender in Leeuwesteyn Utrecht

28 april 2020

Strandeiland IJburg: twee 'eilanden' met eigen karakter

5 november 2019

Kindcentrum in Hellevoetsluis met open vloeren en veel onderwijsruimte

17 januari 2022

Hedendaags tuindorp in Hillegom door FARO en Flux

1 juli 2019

Energiezuinige wijk Haarzicht in Utrecht opgeleverd

14 december 2023

FARO ontwerpt woongebouw in Slachthuisbuurt Haarlem

17 mei 2019

FARO en Ouwehand winnen tender Hagelaan Nootdorp

26 mei

FARO ontwerpt Laurierkwartier in Hoge Weide

27 februari 2019

Gebiedsvisie schetst Alexanderknoop als hart van Rotterdam-Oost

9 mei 2023

Bantal: 'De coronacrisis laat zien hoe fragiel onze steden zijn'

17 juni 2020

Flexibel houten voorzieningencluster in Meerstad opgeleverd

11 november 2022

De Zwarte Hond ontwerpt ‘industriële’ leeromgeving voor Gilde Vakcollege

4 april

De Zwarte Hond – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2024

16 september 2024

Architectenweb organiseert Avond met De Zwarte Hond

7 mei

Bart van Leeuwen supervisor ruimtelijke kwaliteit bij gemeente Assen

28 april 2021

Ellen Schindler initieert graphic novel over Rotterdam en stadmaken

5 mei 2021

Woonblok met rijk metselwerk naar ontwerp KOW opgeleverd

17 mei 2021

Leidsche Rijn krijgt wooncomplex voor vitale 55-plussers

24 juni 2021

Vier bureaus ontwerpen woningbouwproject Berlijnplein Utrecht

12 juli 2021

Nieuw kantoor voor De Zwarte Hond Rotterdam

20 oktober 2021

Flexibele voorzieningencluster van de Zwarte Hond voor Meerstad

11 november 2021

Houten gebouw met achttien zorgwoningen voor Milsbeek

21 januari 2022

De Zwarte Hond presenteert transformatieplan voor Spuiboulevard Dordrecht

31 januari 2023

FARO en Mark van der Heide samen in FARO Stedenbouw

13 maart 2023

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Toren van Babel

Gesprek met Daan Zandbelt over hoogbouw als emotie

11 november 2024

Andere nieuwsberichten

Met Lighthouse is voorlopig hoogste toren van Eindhoven opgeleverd

Gisteren, 15:20

In Eindhoven is de door De Zwarte Hond ontworpen woontoren Lighthouse opgeleverd. Met 109 meter is het gebouw op Strijp-S momenteel de hoogste toren van de Lichtstad.

Sporthal van MoederscheimMoonen Architects markeert transformatie naar parklandschap

Gisteren, 14:28

MoederscheimMoonen Architects heeft in Weert een nieuwe sporthal ontworpen die de transformatie van een sportpark naar een parklandschap gaat markeren.

MUST Stedebouw wint prijsvraag verbeteren van naoorlogse wijken met water

Gisteren, 11:54

Het plan ‘Nieuw leven tussen Veen en Steen’ is gericht op het toekomstbestendig maken van de Schrijverswijk in Veenendaal, waarbij water een belangrijke rol speelt.

Holterbergdistrict Amsterdam Zuidoost herontwikkeld tot gemengde wijk

Gisteren, 10:44

De gemeente Amsterdam gaat een bedrijventerrein nabij de Johan Cruijff Arena herontwikkelen tot een wijk met 240.000 m2 bedrijfsruimte en 5500 tot 8000 woningen.

Staten Utrecht verdeeld over plan voor verbouwing provinciehuis

Gisteren, 13:15

Meerdere Statenfracties in de provincie Utrecht hebben twijfels over het plan voor de verbouwing van het provinciehuis.

‘Ambtenaren zeer ontevreden over privatisering bouwtoezicht’

Gisteren, 10:00

Ambtenaren zeggen de grip te zijn kwijtgeraakt, meldt Binnenlands Bestuur.

Wang Shu en Lu Wenyu worden curator Architectuurbiënnale van Venetië in 2027

3 december, 2:52

De Chinese architecten en docenten verzorgen de artistieke leiding van de twintigste editie van de Venetiaanse architectuurmanifestatie.

Verduurzaming Nederland moet veel eerlijker, vindt adviesraad

3 december, 12:18

De verduurzaming van Nederland dreigt vast te lopen, doordat grote groepen mensen de voordelen mislopen en daardoor het draagvlak afbrokkelt, stelt de RLi.