Ben van Berkel: 'Zo'n holistische aanpak heb ik nergens anders meegemaakt'

1 maart 2019, 14:48

“Zo holistisch als ze het hier aanpakken, heb ik het nog nergens gezien.” Dat zei architect Ben van Berkel donderdag tijdens de officiële aftrap van Brainport Smart City in Helmond, wat de ‘slimste woonwijk ter wereld’ moet gaan worden. Het wordt een living lab, waar technologische innovaties aan nieuwe inzichten op sociaal gebied gekoppeld gaan worden.

“Eindhoven is uitgeroepen tot de slimste regio van de wereld - en daar hoort Helmond bij!”, sneerde cabaretier Theo Maassen eens tijdens een show. ”Dat is zoiets als de Champions League winnen met Roel van Velzen op doel.” Het lijkt erop dat de Eindhovenaar terugbetaald gaat worden voor deze grap, want ze gaan in Helmond bouwen aan een wijk die slimmer moet worden dan ooit is vertoond.

Donderdag presenteerde UNStudio de stedenbouwkundige visie voor de wijk, die ten westen van de Vinex-wijk Brandevoort komt te liggen. Verdeeld over een oppervlakte van 155 hectare (pakweg 320 voetbalvelden, om in Theo Maassens beeldspraak te blijven) worden 1.500 woningen en voor twaalf hectare aan bedrijfsruimte gerealiseerd.

Als het aan de initiatiefnemers ligt, wonen de ongeveer 4.500 inwoners er in een duurzaam huis dat ze samen met de andere bewoners van de wijk hebben ontworpen. Verder delen ze hun elektrische auto, halen ze water uit de kraan dat in de wijk zelf is opgevangen en gezuiverd en eten ze groenten die afkomstig zijn uit hun eigen (buurt)tuin.

Het is maar een beeld, zo laten de betrokken partijen weten. Wat Brainport Smart City precies gaat worden en hoe de wijk eruit komt te zien, dat ligt nog open. Sociaal, circulair, gezond, veilig, mobiel, energie, digitaal; dat zijn enkele belangrijke steekwoorden in de zeven programmarichtlijnen die zijn opgesteld voor de ontwikkeling van het gebied.

Integraal
Bijzonder aan het project is dat alle genoemde aspecten integraal worden meegenomen, zei Ben van Berkel na de presentatie van de plannen tegen Architectenweb. “Smart city-concepten gaan eigenlijk altijd maar over een of twee thema’s, bijvoorbeeld energie of veiligheid. Zo holistisch als we het hier gaan aanpakken, heb ik het nog nergens gezien. Er zijn echt vele lagen over elkaar heen gelegd in het plan”, aldus de oprichter van UNStudio.

Mede daarom spreekt Van Berkel in het geval van de wijk in Helmond liever van een ‘intelligent city’. Data kunnen helpen om verschillende doelen te bereiken. “Je kunt verschillende systemen bedenken om richting te geven aan bepaalde samenwerkingsmodellen. Denk bijvoorbeeld aan een app waarbij mensen kunnen afspreken wie wanneer verantwoordelijk is voor het verbouwen van groente.”

De droom van de plannenmakers is dat de technologie gaandeweg steeds verder wordt ontwikkeld, ten gunste van het sociale model. Maar niet alleen de digitale aspecten spelen een rol. “Bewoners kunnen ook een commerciële tint geven aan de voedselverbouwing, door het eten zelf te verkopen. Op die manier is er misschien geen Albert Heijn meer nodig”, geeft Van Berkel als voorbeeld.

Tien stroken
Brainport Smart City stoelt op een flexibel stedenbouwkundig raamwerk, dat bewoners en bedrijven de vrijheid biedt om naar eigen inzicht een kavel te ontwikkelen. De wijk is opgedeeld in tien stroken met een lage bebouwingsdichtheid (tot maximaal zestig woningen per hectare). Verder komt er veel water en groen en blijft de bestaande natuur veelal gehandhaafd.

“Dankzij die stroken kunnen we hele kleine wijken introduceren en voor elke strook een ander type gemeenschap creëren, wat weer zorgt voor diversiteit”, verklaart Van Berkel. “Met de strokenopzet krijg je bovendien bijna een agrarisch model waarop het landschap kan worden ingericht. Daarmee introduceer je ook haast automatisch de tuinen.”

Het team achter de stedenbouwkundige visie bestaat naast UNStudio (projectleiding en planning) uit Felixx Landscape Architects & Planners (ecologie en landschap), Metabolic (circulariteit en klimaataanpassing), Habidatum (data-analyse) en UNSense (data- en technologiestrategie). Het plan is in nauwe samenwerking met betrokkenen tot stand gekomen, zoals dat tijdens het hele realisatieproces van Brainport Smart District zal gebeuren.

Voorbeeldwoning
Dit jaar gaan studenten van de TU Eindhoven in één dag een voorbeeldwoning bouwen, die is geleed in drie wooneenheden. De woning bestaat uit één stalen kolom van twee bij twee meter, waarin alle technische voorzieningen zijn opgenomen. Dankzij deze voet kunnen er verwisselbare niet-dragende gevels van duurzame materialen worden toegepast. Tijdens de bouw en eventuele latere aanpassingen ontstaat geen afvalstroom, meldt de gemeente Helmond.

Ook met de bedrijven Omines, Hendriks Coppelmans, UNSense en Ecarcell en Livin Concepts gaan projecten van start, terwijl enkele belangstellende particulieren werken aan een co-creatief en experimenteel bouwproces. Deze maand gaan ze in dat kader bij UNStudio langs.

Trefwoorden

felixx landscape architects & planners unsense ben van berkel woonwijk metabolic brainport smart district helmond unstudio habidatum smart city

1	Plan voor nieuwe buurt op plek hoofdkantoor ABN AMRO op de Zuidas vrijdag, 10 oktober
2	Flat Amsterdam-Noord 'aangekopt' met 53 seniorenwoningen donderdag, 9 oktober
3	‘Alexander Straub zet grote groep vakgenoten weg als niet-relevant’ vrijdag, 10 oktober
4	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
5	ECHO Urban Design en Studio RAP maken winnend ontwerp voor herontwikkeling in Vlissingen donderdag, 9 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Stichting Brainport Smart District acht slimme wijk van UNSense haalbaar

21 januari 2020

UNStudio maakt tech-ondersteund masterplan voor tienminutenwijk in Seoul

1 november 2021

Een pixelgevel van UNStudio met textuur en transparantie

6 april 2020

UNStudio vernieuwt hoofdkantoor Hanwha terwijl personeel doorwerkt

24 april 2020

Schoolgebouw van RoosRos is een ster op Sport- en Beleefcampus De Braak

26 oktober 2021

UNStudio stapelt voorzieningen in winnend ontwerp voor Düsseldorf

12 september 2023

Bouw gestart van vier torens UNStudio in Hangzhou

30 oktober 2023

UNStudio maakt visie 'slimme wijk' Helmond

24 juli 2018

Helmond wil 'slimste wijk van Nederland'

20 mei 2016

UNStudio presenteert visie op Hyperloop-station

17 september 2018

UNStudio presenteert stedenbouwkundige visie Media Park Hilversum

10 september 2018

G5 en VNG werken samen in Smart City Strategie

17 september 2018

Ben van Berkel richt technologie-startup op

13 maart 2018

UNStudio wil 'green mile' op Stadhouderskade

3 mei 2019

UNStudio presenteert masterplan nieuwe wijk Bangalore

5 juni 2019

Nieuw stadion Helmond Sport vormt geheel met landschap

12 juni 2019

UNStudio ontwerpt Business School for the Creative Industries

28 juni 2019

Bouw kabelbaan UNStudio tussen Rusland en China gestart

30 juli 2019

KCAP en Felixx winnen prijsvraag kustlijn Chinees schiereiland

11 september 2019

Video: masterclass Ben van Berkel in Haarlem

15 november 2019

Een winkelgevel als haute couture van UNStudio

11 december 2019

UNStudio voorziet C&A-pand Eindhoven van opvallende glazen erkers

3 april 2020

Sidewalk Labs haalt stekker uit 'slimme' houten wijk Toronto

12 mei 2020

UNStudio maakt winnend masterplan voor Korean National Football Centre

9 juli 2020

Gemeenteraad Helmond akkoord met basisontwerp Huis voor de Stad

22 juli 2020

UNStudio presenteert eerste 37 stations van het Doha Metronetwerk

9 september 2020

Toon alles

Gerelateerde podcasts

TechArchitect

Gesprek met Ben van Berkel over parametrisch ontwerpen, virtual reality en urban data

17 juni 2021

Andere nieuwsberichten

David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid

Gisteren, 16:04

Het duurzame kantoorproject Orchard van David Chipperfield Architects is de meest recente toevoeging aan de ontwikkeling van de wijk Nieuw Zuid aan de Antwerpse Schelde.

Daan Zandbelt wordt nieuwe Spoorbouwmeester

Gisteren, 14:31

Per 1 januari volgt hij Marianne Loof op in die rol. Zandbelt is partner bij architectenbureau De Zwarte Hond en was van 2016 tot 2020 Rijksadviseur Stad en Infrastructuur.

Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid

Gisteren, 11:58

Het bestaande gebouw is naar ontwerp van Office Winhov zoveel mogelijk gerestaureerd, nieuwe toevoegingen zijn zichtbaar gemaakt door hedendaagse materialen en proporties.

Architect@Work strijkt 30 en 31 oktober neer in De Kromhouthal in Amsterdam

Gisteren, 10:00

Op donderdag 30 en vrijdag 31 oktober 2025 vindt Architect@Work plaats in De Kromhouthal in Amsterdam-Noord. Het wordt de tweede editie van het event in de metropoolregio Amsterdam en Architectenweb organiseert er weer een sprekersprogramma.

Afaina de Jong wint Amsterdamprijs voor de Kunst 2025

Gisteren, 15:19

De architect en oprichter van Afarai won de belangrijkste kunstprijs van de hoofdstad in de categorie Bewezen Kwaliteit.

Pararius: huurmarkt zit op slot, huren stijgen verder

Gisteren, 10:49

De vrije sector huurmarkt zit nog altijd ‘compleet op slot’, meldt woningplatform Pararius op basis van cijfers over het derde kwartaal.

PBL: Ook nieuw plan voor circulaire economie is niet genoeg

14 oktober, 2:42

In de nieuwe versie van het zogeheten Nationaal Programma Circulaire Economie staan ‘vooral veel intenties en plannen’, schrijft het planbureau.

Bossen en bodems in zwaar weer, klimaatraad maakt zich zorgen

14 oktober, 10:24

De klimaatverandering versnelt en de biodiversiteit gaat hard achteruit, terwijl er volgens de WKR steeds meer van de bossen en bodems wordt gevraagd.