Ben van Berkel: 'Zo'n holistische aanpak heb ik nergens anders meegemaakt'

1 maart 2019, 14:48

“Zo holistisch als ze het hier aanpakken, heb ik het nog nergens gezien.” Dat zei architect Ben van Berkel donderdag tijdens de officiële aftrap van Brainport Smart City in Helmond, wat de ‘slimste woonwijk ter wereld’ moet gaan worden. Het wordt een living lab, waar technologische innovaties aan nieuwe inzichten op sociaal gebied gekoppeld gaan worden.

“Eindhoven is uitgeroepen tot de slimste regio van de wereld - en daar hoort Helmond bij!”, sneerde cabaretier Theo Maassen eens tijdens een show. ”Dat is zoiets als de Champions League winnen met Roel van Velzen op doel.” Het lijkt erop dat de Eindhovenaar terugbetaald gaat worden voor deze grap, want ze gaan in Helmond bouwen aan een wijk die slimmer moet worden dan ooit is vertoond.

Donderdag presenteerde UNStudio de stedenbouwkundige visie voor de wijk, die ten westen van de Vinex-wijk Brandevoort komt te liggen. Verdeeld over een oppervlakte van 155 hectare (pakweg 320 voetbalvelden, om in Theo Maassens beeldspraak te blijven) worden 1.500 woningen en voor twaalf hectare aan bedrijfsruimte gerealiseerd.

Als het aan de initiatiefnemers ligt, wonen de ongeveer 4.500 inwoners er in een duurzaam huis dat ze samen met de andere bewoners van de wijk hebben ontworpen. Verder delen ze hun elektrische auto, halen ze water uit de kraan dat in de wijk zelf is opgevangen en gezuiverd en eten ze groenten die afkomstig zijn uit hun eigen (buurt)tuin.

Het is maar een beeld, zo laten de betrokken partijen weten. Wat Brainport Smart City precies gaat worden en hoe de wijk eruit komt te zien, dat ligt nog open. Sociaal, circulair, gezond, veilig, mobiel, energie, digitaal; dat zijn enkele belangrijke steekwoorden in de zeven programmarichtlijnen die zijn opgesteld voor de ontwikkeling van het gebied.

Integraal
Bijzonder aan het project is dat alle genoemde aspecten integraal worden meegenomen, zei Ben van Berkel na de presentatie van de plannen tegen Architectenweb. “Smart city-concepten gaan eigenlijk altijd maar over een of twee thema’s, bijvoorbeeld energie of veiligheid. Zo holistisch als we het hier gaan aanpakken, heb ik het nog nergens gezien. Er zijn echt vele lagen over elkaar heen gelegd in het plan”, aldus de oprichter van UNStudio.

Mede daarom spreekt Van Berkel in het geval van de wijk in Helmond liever van een ‘intelligent city’. Data kunnen helpen om verschillende doelen te bereiken. “Je kunt verschillende systemen bedenken om richting te geven aan bepaalde samenwerkingsmodellen. Denk bijvoorbeeld aan een app waarbij mensen kunnen afspreken wie wanneer verantwoordelijk is voor het verbouwen van groente.”

De droom van de plannenmakers is dat de technologie gaandeweg steeds verder wordt ontwikkeld, ten gunste van het sociale model. Maar niet alleen de digitale aspecten spelen een rol. “Bewoners kunnen ook een commerciële tint geven aan de voedselverbouwing, door het eten zelf te verkopen. Op die manier is er misschien geen Albert Heijn meer nodig”, geeft Van Berkel als voorbeeld.

Tien stroken
Brainport Smart City stoelt op een flexibel stedenbouwkundig raamwerk, dat bewoners en bedrijven de vrijheid biedt om naar eigen inzicht een kavel te ontwikkelen. De wijk is opgedeeld in tien stroken met een lage bebouwingsdichtheid (tot maximaal zestig woningen per hectare). Verder komt er veel water en groen en blijft de bestaande natuur veelal gehandhaafd.

“Dankzij die stroken kunnen we hele kleine wijken introduceren en voor elke strook een ander type gemeenschap creëren, wat weer zorgt voor diversiteit”, verklaart Van Berkel. “Met de strokenopzet krijg je bovendien bijna een agrarisch model waarop het landschap kan worden ingericht. Daarmee introduceer je ook haast automatisch de tuinen.”

Het team achter de stedenbouwkundige visie bestaat naast UNStudio (projectleiding en planning) uit Felixx Landscape Architects & Planners (ecologie en landschap), Metabolic (circulariteit en klimaataanpassing), Habidatum (data-analyse) en UNSense (data- en technologiestrategie). Het plan is in nauwe samenwerking met betrokkenen tot stand gekomen, zoals dat tijdens het hele realisatieproces van Brainport Smart District zal gebeuren.

Voorbeeldwoning
Dit jaar gaan studenten van de TU Eindhoven in één dag een voorbeeldwoning bouwen, die is geleed in drie wooneenheden. De woning bestaat uit één stalen kolom van twee bij twee meter, waarin alle technische voorzieningen zijn opgenomen. Dankzij deze voet kunnen er verwisselbare niet-dragende gevels van duurzame materialen worden toegepast. Tijdens de bouw en eventuele latere aanpassingen ontstaat geen afvalstroom, meldt de gemeente Helmond.

Ook met de bedrijven Omines, Hendriks Coppelmans, UNSense en Ecarcell en Livin Concepts gaan projecten van start, terwijl enkele belangstellende particulieren werken aan een co-creatief en experimenteel bouwproces. Deze maand gaan ze in dat kader bij UNStudio langs.

Trefwoorden

felixx landscape architects & planners unsense ben van berkel woonwijk metabolic brainport smart district helmond unstudio habidatum smart city

1	Gemeente Haarlemmermeer kiest plan Ons Erf voor deelgebied Lincolnpark Hoofddorp woensdag, 3 december
2	De mythe van de architect dinsdag, 2 december
3	Veel Nederlandse winnaars bij de Archello Awards 2025 dinsdag, 2 december
4	Ibelings van Tilburg geeft boerderij met monumentale schuur in Zoetermeer woonbestemming dinsdag, 2 december
5	Nederlands Fotomuseum toont fotografische verbeelding van Rotterdam dinsdag, 2 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Stichting Brainport Smart District acht slimme wijk van UNSense haalbaar

21 januari 2020

UNStudio maakt tech-ondersteund masterplan voor tienminutenwijk in Seoul

1 november 2021

Een pixelgevel van UNStudio met textuur en transparantie

6 april 2020

UNStudio vernieuwt hoofdkantoor Hanwha terwijl personeel doorwerkt

24 april 2020

Schoolgebouw van RoosRos is een ster op Sport- en Beleefcampus De Braak

26 oktober 2021

UNStudio stapelt voorzieningen in winnend ontwerp voor Düsseldorf

12 september 2023

Bouw gestart van vier torens UNStudio in Hangzhou

30 oktober 2023

UNStudio maakt visie 'slimme wijk' Helmond

24 juli 2018

Helmond wil 'slimste wijk van Nederland'

20 mei 2016

UNStudio presenteert visie op Hyperloop-station

17 september 2018

UNStudio presenteert stedenbouwkundige visie Media Park Hilversum

10 september 2018

G5 en VNG werken samen in Smart City Strategie

17 september 2018

Ben van Berkel richt technologie-startup op

13 maart 2018

UNStudio wil 'green mile' op Stadhouderskade

3 mei 2019

UNStudio presenteert masterplan nieuwe wijk Bangalore

5 juni 2019

Nieuw stadion Helmond Sport vormt geheel met landschap

12 juni 2019

UNStudio ontwerpt Business School for the Creative Industries

28 juni 2019

Bouw kabelbaan UNStudio tussen Rusland en China gestart

30 juli 2019

KCAP en Felixx winnen prijsvraag kustlijn Chinees schiereiland

11 september 2019

Video: masterclass Ben van Berkel in Haarlem

15 november 2019

Een winkelgevel als haute couture van UNStudio

11 december 2019

UNStudio voorziet C&A-pand Eindhoven van opvallende glazen erkers

3 april 2020

Sidewalk Labs haalt stekker uit 'slimme' houten wijk Toronto

12 mei 2020

UNStudio maakt winnend masterplan voor Korean National Football Centre

9 juli 2020

Gemeenteraad Helmond akkoord met basisontwerp Huis voor de Stad

22 juli 2020

UNStudio presenteert eerste 37 stations van het Doha Metronetwerk

9 september 2020

Toon alles

Gerelateerde podcasts

TechArchitect

Gesprek met Ben van Berkel over parametrisch ontwerpen, virtual reality en urban data

17 juni 2021

Andere nieuwsberichten

Amsterdam schrijft architectenprijsvraag uit voor nieuwbouw theater De Meervaart

5 december, 4:45

Behalve het nieuwe gebouw, dat in een hoek van de Sloterplas komt te staan, behelst de prijsvraag ook een herinrichting van de zuidwestoever van het meer.

Barcode Architects presenteert opgeleverd stadskantoor van Dresden

5 december, 2:53

Het door Barcode Architects en Tchoban Voss Architekten ontworpen stadskantoor van Dresden is geopend. Het 34.000 vierkante meter omvattend gebouw maakt deel uit van de vernieuwing van het Ferdinandplatz in het centrum van de Duitse stad.

MIX architectuur en MAAK space ontwerpen landschappelijk woonveld in Leidschendam

5 december, 1:45

MIX architectuur en MAAK space ontwierpen in opdracht van ontwikkelaar Blauwhoed een landschappelijk woonveld met 64 grondgebonden woningen dat onderdeel is van de gebiedsontwikkeling Vlietvoorde in Leidschendam.

Nieuwbouw Algemeen Ziekenhuis Diest in gebruik genomen

5 december, 11:55

Het door archipelago ontworpen gebouw wordt omringd door groen, een conditie waarvan gebruik is gemaakt door veel uitzicht te creëren. Ook is op het maaiveld een colonnade gerealiseerd, die de overgang van binnen naar buiten verzacht.