Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Videos
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Nieuw
Populair
Toon alles
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #11
Scholen
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #6
Transformatie en Renovatie
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Architectenweb Awards 2024
Architectenweb Awards 2023
Architectenweb Awards 2022
Architectenweb Awards 2021
Architectenweb Awards 2020
Architectenweb Awards 2019
Architectenweb Awards 2018
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Prijsuitreiking Architectenweb Awards 2024
Impressie van een feestelijke avond
Avond met Office Winhov
Martens, Willems & Humblé Architecten
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Studio Nauta
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
LEVS architecten
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Avond met Office Winhov
Martens, Willems & Humblé Architecten
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Ontwerpen in analogie met het bestaande
Symposium
De Zwarte Hond
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Studio Nauta
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
StijnvandenBoogaard Architecture
AanvraagKlaar
Uw bouw onze zorg
Timberlab
Houten buitenverlichting: Waarmakers van Duurzaamheid
Ecoustics
Taats Architecten B.V.
Architecten & Bouwkundigen
De Fundering
Maarten van Kesteren architecten
Timberlab
Houten buitenverlichting: Waarmakers van Duurzaamheid
Taats Architecten B.V.
Architecten & Bouwkundigen
Ecoustics
HA-HA
Design & Development
RuimteZaken
architectuur & ontwikkeling
Architecten
Architectuur
Mobiliteit en infrastructuur
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Leveranciers
Gevels
Daken
Ramen en deuren
Trappen, liften en balustrades
Binnenwanden
Vloeren
Plafonds
Verlichting
Sanitair
Projectinrichting
Installaties
Constructies
Buitenruimte
Software
Adviseurs
Bestekschrijvers
Bouwmanagement
Installatie adviseurs E
Bouwfysica
Calculators
Installatie adviseurs G/W
Bouwkundig tekenwerk
Constructeurs
Lichtadviseurs
Adviseur beveiliging
Juristen
Intermediairs, Payrolling
Aannemers
Overig
Presentatie
Instellingen / onderwijs
Overig
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Gesprek met Tim Vermeend over bouwen met hout
Gesprek met Karin Dorrepaal en Saskia Oranje over het opschalen van duurzaam bouwen
Gesprek met Richard Koek over Haagse hoogbouw
Gesprek met Dirk van Peijpe over Getijdenpark M4H, De Kaai en Hofbogenpark
Gesprek met Daan Zandbelt over hoogbouw als emotie
Gesprek met Karin Dorrepaal en Saskia Oranje over het opschalen van duurzaam bouwen
Gesprek met Richard Koek over Haagse hoogbouw
Gesprek met Fenna Haakma Wagenaar over woonkwaliteit in hoogbouw
Gesprek met Dirk van Peijpe over Getijdenpark M4H, De Kaai en Hofbogenpark
Gesprek met Daan Zandbelt over hoogbouw als emotie
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Western Red Cedar uitbouw
Renovatie: Diageo
Parc Heilaar - Breda
De Wetering, Utrecht
Villa aan het water
Zonneheuvel - Nunspeet
Cruquius Docks
Een gevelbekleding met karakter: MATO 1 Moods
Operaplein, Amersfoort
Kerkbuurt, Tuitjenhorn
Architectuur
Woningbouw
Zorg
Hotels
Restaurants en café’s
Winkels
Sportgebouwen
Culturele gebouwen
Overheidsgebouwen
Scholen
Kantoren
Bedrijfsgebouwen
Paviljoens en kunst
Overig
Mobiliteit en infrastructuur
Trein- en metrostations
Luchthavens
Busstations
Parkeergarages
Fietsparkeren
Wegen
Bruggen
Water
Energie
Tankstations en laadstations
Waterzuivering en afvalverwerking
Overig
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Regionale visies
Gebiedsvisies
Plannen stedelijk weefsel
Amusementsparken en dierentuinen
Lichtontwerpen
Openbare ruimte
Pleinen
Parken
Tuinen
Speelplaatsen
Uitkijktorens
Overige (bijv. begraafplaatsen)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Ambial
de vouwdeur voor xxl openingen
Active Pony: ergonomische zadelkruk
Alternatieve zitoplossing voorkomt sedentair gedrag
Handmatig Dakluik
Betaalbaar architectonisch dakluik
Red Grandis
Hout van de toekomst
Noir FIX-CLIP system voor snelle gevelmontage
Efficiënte, blinde gevel bevestiging dat voldoet aan het bouwbesluit
Profiled Window
Dakraam gootstukken voor sandwichdakpanelen
Badmengkranen
Combineren flexibiliteit en esthetiek
Pantelleria
Viaggio in Italia
LinoPlus is een decoratief plaatmateriaal
Een meerwaarde in ieder interieur
De Renovatiewijzer
Duurzaam isoleren? De Renovatiewijzer van Knauf Insulation maakt het makkelijk
Gevels
Gevelbekleding
Vliesgevels
Zonwering buiten
Isolatie
Gevelconstructies
Signing
Overig
Daken
Dakafwerkingen
Dakisolatie
Dakconstructies
Dakranden, dakgoten en HWA's
Dakramen
Lichtkoepels
Lichtstraten
Schoorstenen
Overig
Dakluiken
Ramen en deuren
Raam- en deursystemen / kozijnen
Vliesgevels
Hang- en sluitwerk
Beveiliging en luiken
Dorpels en vensterbanken
Lateien
Roosters
Glas
Dakramen
Dakkoepels
Lichtstraten
Zonwering buiten
Zonwering binnen
Buitendeuren
Binnendeuren
Postvakken en brievenbussen
Overig
Dakluiken
Trappen, liften en balustrades
Trappen
Roltrappen
Liften
Balustrades en hekwerken
Galerijen
Binnenwanden
Binnenwanden
Wandafwerking
Vloeren
Constructieve vloeren
Verhoogde vloeren
Vloerafwerkingen
Overig
Plafonds
Tegels
Lineair
Grill
Open en roosters
Naadloos
Eilanden en baffles
Plafondafwerkingen
Ophangsystemen
Overig
Klimaatplafonds
Verlichting
Binnenverlichting
Buitenverlichting
Sanitair
Kranen en douchesets
Wastafels
Douchewanden en douchebakken
Baden
Waterclosets
Accessoires
Overig
Projectinrichting
Stoelen
Banken
Tafels
Kasten
Balies
Vrijstaande wanden
Keukens
Accessoires
Overig
Cabines
Interieurbeplanting
Stoffering
Installaties
Verwarming, koeling en ventilatie
Elektrotechnische installaties
Schakelmateriaal
Domotica
Deurcommunicatie
Beveiliging
Liften
Onderhoudsinstallaties
Overig
Brandbeveiliging
Constructies
Draagconstructies
Funderingen en kelders
Overig
Brandbeveiliging
Buitenruimte
Bestratingen en verhardingen
Afwateringen
Terreinafscheidingen en geluidsschermen
Buitenmeubilair
Fietsparkeren
Terrassen
Terrasoverkappingen
Bruggen
Accessoires
Overig
Beplanting
Sport- en speeltoestellen
Software
Tekenen 2D
Modelleren 3D / BIM
Visualisatie / rendering
Parametrisch ontwerpen
Bouwfysica
Draagconstructie
Overig
Virtual Reality
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
TALKS about architecture – FABEL Arkitektur
Baanhof
Opening CASA-Architectuurjaar 2025 ‘In Suburbia’ met Michelle Provoost
NiCo, Coehoornstraat 17, Arnhem
Boekpresentatie Extended Spaces met Dirk Jan Postel
Arcam
Opening Tentoonstelling Cityguide to Waste
Arcam
Bouwen aan een duurzame toekomst
Utrecht
Bouwen aan een duurzame toekomst
Utrecht
Boekpresentatie Extended Spaces met Dirk Jan Postel
Arcam
Bouw Bites
Jaarbeurs, hal 10 op standnummer: 10.E064
BouwBeurs 2025 - Hart voor de bouw
Koninklijke Jaarbeurs, Utrecht
TALKS About Architecture – Francesca Torzo
Baanhof
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Toon alles
Design
Duurzaamheid
Gevel
Infrastructuur
Interieur
Kantoren
Leisure
Openbare ruimte
Publieke gebouwen
Scholen
Transformatie en Renovatie
Woningbouw
Zorg
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Toon alles
Wij zoeken een enthousiaste en getalenteerde architect met 3D modelleervaardigheden.
Technical Designer - Architect gezocht met 3-6 jaar werkervaring in Nederland
TconcepT zoekt Stagiair
TconcepT zoekt Architect
Ervaren stedenbouwkundige/projectleider
Stagiair
Architect
Vacature Architect (24-40 uur)
Architect
TconcepT zoekt Architect
BDP zoekt een enthousiaste architect / ontwerper
Projectarchitect (Ontwerp & Realisatie)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Matthijs Borghgraef
Copyright: Ossip van Duivenbode
Copyright: Ossip van Duivenbode
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Rob van Esch
Copyright: Ossip van Duivenbode
Copyright: Rob van Esch
Copyright: EGM architecten
Copyright: EGM architecten
Copyright: EGM architecten
Copyright: EGM architecten
Copyright: EGM architecten
Copyright: EGM architecten
Nieuw Erasmus MC officieel geopend
11 september 2018, 12:17
Afgelopen donderdag is in het bijzijn van koning Willem-Alexander het nieuwe Erasmus MC in Rotterdam geopend. Daarmee komt officieel een einde aan twintig jaar plannen, ontwerpen en bouwen. Door middel van nieuwbouw is een verzameling losse gebouwen getransformeerd naar een kleine ‘medische stad’.
EGM architecten
is verantwoordelijk voor het ontwerp van zowel de architectuur als het interieur. Het landschapsontwerp is, evenals het groen op de daken en in het interieur, ontworpen door
Juurlink
[+]
Geluk
.
Nadat er al twaalf jaar van plannen en ontwerpen aan vooraf was gegaan, is tussen 2009 en 2017 gebouwd aan het Erasmus MC, dat met een omvang van 207.000 vierkante meter het grootste universitair medisch centrum van Nederland is. Dagelijks zullen 13.500 medewerkers, 4.500 studenten en duizenden patiënten en bezoekers in het ziekenhuis te vinden zijn.
Alles in het nieuwe Erasmus MC draait om het creëren van een ‘healing environment’, dat bijdraagt aan een sneller herstel van de patiënt, verlaging van het stressniveau bij een ziekenhuisbezoek en zorgt voor een prettige werkomgeving voor het personeel. Hierom zijn ruime passages, verschillende atria, grote glaspartijen, verdiepte patio’s en veel groen gerealiseerd.
Verbindingsas
Een centrale, U-vormige verbindingsas vormt de ruggengraat van het complex en ritst bestaande en nieuwe gebouwen aaneen. Bovendien zijn entrees van alle zijden aangesloten op deze met daglicht overgoten binnenstraat, worden de verschillende functionele zones van het ziekenhuis vanuit de as ontsloten en is de as een herkenningspunt binnen het ziekenhuis.
Aan de as liggen atria met de omvang van een plein, die in functionele en esthetische zin belangrijke onderdelen vormen van het ontwerp. Deze publieke verblijfsgebieden hebben, passend binnen het healing environment-concept, een hoog afwerkingsniveau met een houten binnengevel, bamboe zitelementen, verlichting tussen het groen en een glazen overkapping.
De zorg is georganiseerd rond de zorgbehoefte van de patiënt. De specialismen en voorzieningen rondom ziektebeelden, zoals oncologie, hersenen en zintuigen, zijn bijeengebracht en verticaal geclusterd in patiëntenthema’s. Binnen deze clusters vinden patiënten alles wat zij nodig hebben voor hun specifieke zorgvraag, meldt EGM architecten.
Eveneens ter bevordering van het herstel beschikken alle patiënten over eenpersoonskamers, met eigen sanitair. Zo heeft elke patiënt een eigen plek waar hij of zij in alle beslotenheid bezoekers en artsen kan ontvangen. Dankzij het zicht naar buiten en directe daglichtinval in de kamers ervaren de patiënten bovendien het dagritme.
Plint
De hoofdingang van het nieuwe Erasmus MC is duidelijk herkenbaar aan de vier verdiepingen hoge transparante plint, die aan de zijkanten over twee verdiepingen is doorgezet (met er achterliggende functies als kantoren, horeca en fitness).
Boven de plint is een gevarieerd gevelbeeld gecreëerd met geplooide bouwmassa’s, afwisselende horizontale en verticale raampartijen, een variatie aan diepe neggen en erkers en verschillend afgewerkte betonnen geveldelen. De patiëntenkamers zijn herkenbaar aan de houten geveldelen.
Deze variatie deelt de gevel op in duidelijke eenheden, meldt EGM architecten. Op die manier wordt de indruk gewekt van een rij afzonderlijke coherente gebouwen aan een levendige straat. Ook de lagere bouwmassa’s zijn opgebroken in kleinere bouwdelen, waarmee ze aansluiten op de kleinschalige onderwijs- en woongebouwen in de directe omgeving.
Flexibiliteit
De nieuwbouw kent een grote indelings- en gebruiksflexibiliteit. De vrij indeelbare vloervelden hebben een stramienmaat tot 9.60 meter, een verdiepingshoogte van 4.00 meter en dragende gevels voor de 31 verdiepingen tellende kantoortoren.
Tijdens het ontwerpproces is het casco vanwege de lange doorlooptijd van het project losgekoppeld van het interieurontwerp. Dankzij dit ‘tweesporentraject’ konden de nieuwste zorgprocessen en de bijbehorende medische apparatuur worden ingepast.
Trefwoorden
juurlink [ ] geluk
erasmus mc
universitair medisch centrum
egm architecten
ziekenhuis
zorg
rotterdam
Locatie
Best gelezen
1
Herontwikkeling voormalig Slotervaartziekenhuis voltooid met nieuwe dakopbouw
maandag, 13 januari
2
Lab-S verbouwt jaren 30-villa in relatie met natuur
maandag, 13 januari
3
Bedrijfsgebouw Lab02 in Zuid-Duitsland van Mulder Zonderland opgeleverd
dinsdag, 14 januari
4
Garanties, garanties
dinsdag, 14 januari
5
Nieuw beeldkwaliteitsplan voor winkelcentrum Amstelveen door Rijnboutt
donderdag, 16 januari
Gerelateerde nieuwsberichten
Ontwikkelingsgericht interieurontwerp voor Prinses Máxima Centrum
28 november 2018
Invloeden Bossche School geven nieuw hoofdgebouw Radboudumc eigen ritmiek
23 november 2022
Voormalig onderzoeksgebouw TU/e-campus open gemaakt voor Fontys-opleidingen
25 november 2019
Verslag van Het Tweede Grote Zorgcongres
8 december 2015
Minister moet Erasmus MC 236 miljoen betalen
19 oktober 2015
Winnaars Rotterdam Architectuurprijs bekend
20 december 2013
Hoogste punt Erasmus MC bereikt
6 oktober 2011
Nieuwbouw Erasmus MC van start
15 oktober 2009
BAM en Ballast Nedam breiden Erasmus MC uit
29 mei 2009
Duurzaam bouwhek rond Erasmus MC
22 juli 2008
Bouwstart 'gevangenisdorp' Haren (B) aanstaande
31 oktober 2018
Compact en robuust kantoor voor Scheepswerf Slob
16 november 2018
Erasmus MC grote winnaar Rotterdam Architectuurprijs
19 december 2018
Plannen voor vervanging Bronovo
8 maart 2019
EGM benoemt Zita Balajti tot associate architect
3 april 2019
Jaarboek Architectuur 2018/2019 officieel gepresenteerd
7 mei 2019
Noord-Zuidlijn is BNA Beste Gebouw van het Jaar 2019
17 mei 2019
MAS biedt concept voor toekomstige ziekenhuis
10 juli 2019
Heleen Meinsma benoemd tot associate bij EGM architecten
17 september 2019
Kliniek als villa in het bos door EGM
11 november 2019
Rotterdam start competitie voor loopbrug over ‘s-Gravendijkwal
27 januari 2020
Medisch centrum op Saba gerenoveerd door DAM Caribbean
16 april 2020
EGM architecten ontwerpt politiedistrictskantoor in Middelburg
8 mei 2020
Vernieuwd stadhuis en stadskantoor Hengelo in gebruik genomen
5 juni 2020
wUrck ontwerpt voetgangersbrug tussen Erasmus MC en Little C
23 september 2020
Erasmus MC krijgt een campus
3 februari 2022
Ontwikkelingsgericht interieurontwerp voor Prinses Máxima Centrum
28 november 2018
Invloeden Bossche School geven nieuw hoofdgebouw Radboudumc eigen ritmiek
23 november 2022
Voormalig onderzoeksgebouw TU/e-campus open gemaakt voor Fontys-opleidingen
25 november 2019
Verslag van Het Tweede Grote Zorgcongres
8 december 2015
Minister moet Erasmus MC 236 miljoen betalen
19 oktober 2015
Winnaars Rotterdam Architectuurprijs bekend
20 december 2013
Hoogste punt Erasmus MC bereikt
6 oktober 2011
Nieuwbouw Erasmus MC van start
15 oktober 2009
BAM en Ballast Nedam breiden Erasmus MC uit
29 mei 2009
Duurzaam bouwhek rond Erasmus MC
22 juli 2008
Bouwstart 'gevangenisdorp' Haren (B) aanstaande
31 oktober 2018
Compact en robuust kantoor voor Scheepswerf Slob
16 november 2018
Erasmus MC grote winnaar Rotterdam Architectuurprijs
19 december 2018
Plannen voor vervanging Bronovo
8 maart 2019
EGM benoemt Zita Balajti tot associate architect
3 april 2019
Jaarboek Architectuur 2018/2019 officieel gepresenteerd
7 mei 2019
Noord-Zuidlijn is BNA Beste Gebouw van het Jaar 2019
17 mei 2019
MAS biedt concept voor toekomstige ziekenhuis
10 juli 2019
Heleen Meinsma benoemd tot associate bij EGM architecten
17 september 2019
Kliniek als villa in het bos door EGM
11 november 2019
Rotterdam start competitie voor loopbrug over ‘s-Gravendijkwal
27 januari 2020
Medisch centrum op Saba gerenoveerd door DAM Caribbean
16 april 2020
EGM architecten ontwerpt politiedistrictskantoor in Middelburg
8 mei 2020
Vernieuwd stadhuis en stadskantoor Hengelo in gebruik genomen
5 juni 2020
wUrck ontwerpt voetgangersbrug tussen Erasmus MC en Little C
23 september 2020
Erasmus MC krijgt een campus
3 februari 2022
Toon alles
Gerelateerde bedrijven
TG Lining
Making places and spaces accessible
Andere nieuwsberichten
Deel Hofvijver in Den Haag drooggelegd voor werk aan Binnenhof
17 januari, 10:50
Een deel van de Hofvijver in het centrum van Den Haag wordt in de komende maanden drooggelegd voor de grote renovatie van het Binnenhof ernaast.
Nieuw beeldkwaliteitsplan voor winkelcentrum Amstelveen door Rijnboutt
16 januari, 4:50
In opdracht van de gemeente Amstelveen heeft Rijnboutt voor het winkelcentrum Stadshart een nieuw beeldkwaliteitsplan gemaakt. Het plan is vandaag door het college van B en W vrijgegeven voor inspraak.
€ 22 miljoen voor versneld renoveren en verduurzamen van ruim 4.000 woningen
16 januari, 12:14
De toekenning volgt uit de tweede aanvraagronde van de MEER-subsidie en gaat naar de consortia Bouwstroom renovatie & verduurzaming in de regio Haaglanden en GeWOON Groen in de regio Groningen.
Ramon Gianotten en Rienk Klaassen benoemd tot partner bij ZZDP Architecten
16 januari, 9:03
Ramon Gianotten en Rienk Klaassen zijn benoemd tot partners bij ZZDP Architecten. Zij gaan de directie van het Amsterdamse bureau, bestaande uit Joris Deur en Adam Smit, ondersteunen.
Nationaal Burgerberaad Klimaat uit de startblokken
3 uur geleden
In september geeft het ui 175 personen bestaande burgerberaad advies aan het kabinet.
Zuid-Holland wil voorrang warmtenetten bij aansluiting op vol net
17 januari, 11:54
In vrijwel heel Zuid-Holland is sinds kort sprake van netcongestie, wat betekent dat grootverbruikers van elektriciteit bij een aanvraag op een wachtlijst komen.
Huurders hebben opnieuw minder keus uit nog krapper huuraanbod
17 januari, 9:39
Huurders konden afgelopen kwartaal opnieuw uit minder huurwoningen kiezen dan een jaar eerder.
Provincie Utrecht wijst plekken aan voor windturbines; gemeenten niet blij
16 januari, 1:51
De provincie Utrecht gaat via projectbesluiten een plek voor windturbines aanwijzen in Stichtse Vecht en op de grens van Oudewater en Montfoort.
Keijzer pleit in Brussel voor versoepelen regels bij woningnood
16 januari, 11:00
Minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) heeft gisteren in Brussel een pleidooi gehouden om regels terzijde te schuiven of te versoepelen als een “hoger algemeen belang” daarom vraagt.
1.400 kilometer dijk moet versterkt
16 januari, 10:10
Ongeveer 1.400 kilometer dijk moet worden versterkt tot 2050; dat is flink minder dan de 2.000 kilometer die eerder is berekend, meldt minister Barry Madlener.
Ga naar het nieuws-archief
Ronnie Weessies
Redacteur
1
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur