Blauw schuim: nog wachten op het digitale architectuurboek

25 oktober 2017, 11:13

Ze waren ineens overal: speciale magazines en boeken voor de toen net gelanceerde iPad. De tablet leek de perfecte brug voor de oude, gedrukte media naar de nieuwe, digitale media. De grootte van het scherm zat tussen dat van een kleiner magazine en een groter boek in, en liet een combinatie van beeld en tekst toe. Beter nog, de inhoud kon interactief worden!

Verschillende uitgeverijen – ook in de architectuur – maakten een vertaling van hun gedrukte magazine naar de iPad, hier en daar werd zelfs een geïllustreerd architectuurboek speciaal voor de tablet ontwikkeld.

Ruim vijf jaar later resteert er weinig van al die initiatieven. Voor de traditionele uitgeverijen bleek het niet de remedie tegen hun dalende oplagen. Enkele grotere uitgeverijen brengen via de Kiosk-app nog wel varianten van hun al bestaande publicaties uit voor zowel de iPad als de iPhone, maar publicaties voor alleen de iPad? Nee, daar is bijna iedereen weer mee gestopt. Zie je het voor je dat je iedere maand je tablet opent om te kijken of de nieuwe editie van je favoriete digitale magazine er is? Nee, zo werkt het allang niet meer.

Het enthousiasme voor de tablet en de iPad in het bijzonder, ‘een apparaat waarvan je niet wist dat je die nodig had’, ebde snel weg. Veel mensen hebben er wel eentje en gebruiken hem ook nog wel. Waarvoor? Nieuws, websites, video. Om te lezen is het apparaat wat aan de zware kant. En bovendien hebben we allemaal een mobieltje met ook steeds grotere schermen, en laptops die steeds lichter worden. Onze leestijd verspreiden we over meerdere apparaten, waarvan de tablet er voor veel mensen nog wel eentje is, maar meestal niet de belangrijkste.

Op welk apparaat lees jij zelf het liefst digitaal langere artikelen, studies en boeken? Doe mee aan de poll!

Dat we op allerlei verschillende apparaten lezen, heeft er ondertussen voor gezorgd dat de meeste magazines, maar ook kranten, online platforms hebben ontwikkeld die zich in hun opmaak aanpassen op het scherm waarop ze gelezen worden. De nieuwe website van Architectenweb.nl doet dat ook, die kun je op al je apparaten lezen. Responsive heet dat in jargon.

Het enige medium dat echt nog achterblijft op deze ontwikkeling is het architectuurboek. Dat wordt nog altijd bijna uitsluitend in zijn fysieke vorm gelezen. Voor de ontwikkeling daarvan is het eigenlijk jammer dat de iPad-publicaties geen succes zijn geworden. Mede daardoor is er nog altijd geen overtuigend digitaal format voor het geïllustreerde boek – wat een architectuurboek toch meestal is.

Zelf download ik nog weleens een PDF van een onderzoeksrapport dat me wordt aangeboden. Die zijn echter bijna altijd in A4 staand formaat opgemaakt. Klaar om af te drukken, maar dat wil je nu juist niet. Op de tablet misschien nog wel redelijk leesbaar ook, maar op een laptop of mobiel helemaal niet zo handig. Het aanbieden van verschillende extra PDF’s – liggend formaat voor op de laptop, kleinere pagina’s voor op mobiel – zou handig zijn, maar is aan de makerskant een behoorlijk karwei. Wat je eigenlijk wilt is dat die PDF’s responsive worden, dat die zich qua opmaak aanpassen aan het scherm waarop je die bekijkt.

De huidige standaard voor het e-book, ePub 3, biedt precies dat. Je kunt als lezer zelfs de lettergrootte aanpassen en een ander font kiezen als je wilt. Maar de opties om tekst en beeld te combineren zijn bij ePub 3 wel weer uitermate beperkt. Wie weleens geprobeerd heeft om een ePub-architectuurboek op zijn tablet of e-reader te lezen, weet dat het lijkt alsof je een veredeld Word-document aan het lezen bent. Echt hoge resolutie beelden zitten er ook niet in. Van het architectuurboek dat ik enkele jaren geleden zelf uit heb gebracht, Building as Ornament, was slechts 1 op de 100 verkochte boeken een e-book. Ik begrijp goed waarom.

Is het dan zo’n probleem om architectuurboeken vooral in fysieke vorm te blijven kopen? Op zich natuurlijk niet. Maar net als dat een digitaal platform veel voordelen biedt ten opzichte van een gedrukt magazine, zo heeft ook een digitaal boek z’n voordelen.

De meeste van de architectuurboeken die ik zelf momenteel aan het lezen ben, zijn bijvoorbeeld te groot en te zwaar om goed in de trein of het vliegtuig te kunnen lezen. Hun gebruiksmogelijkheden zijn zo beperkt. Ook zou ik zelf bij sommige publicaties best wat meer illustraties bij de tekst willen zien. Bij een gedrukt boek zouden extra illustraties het boek meteen dikker maken, bij een digitaal boek heb je wat dat betreft meer vrijheid. En zou het bovendien niet aardig zijn om bijzondere quotes of alinea’s van een boek via social media te kunnen delen, op een andere manier dan er een foto van te hoeven maken?

De instanties die bij het open ePub-formaat betrokken zijn, werken ondertussen aan een ePub 4 formaat, waarbij e-books zich meer als websites zullen gaan gedragen, en er veel meer mogelijkheden komen om op een slimme manier tekst met illustraties te combineren. Dit zal de markt voor architectuurboeken een flinke impuls geven, verwacht ik. Het is echter nog niet duidelijk wanneer dit format gelanceerd gaat worden. Op een waardig digitaal architectuurboek is het daarom nog even wachten...

‘Blauw schuim’ is een (onregelmatig verschijnende) serie notities over de actuele ontwerppraktijk door Michiel van Raaij, hoofdredacteur van Architectenweb. De naam ‘Blauw schuim’ verwijst naar het materiaal waaruit veel schetsmaquettes worden gesneden. Net als bij een schetsmaquette wordt in ieder artikel in deze serie een ander idee uitgewerkt.

Trefwoorden

e-book architectuurboek michiel van raaij blauw schuim

1	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
2	Een houten villa genesteld in het bos donderdag, 21 november
3	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
4	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
5	Sereen toevluchtsoord hoog boven de stedelijke drukte woensdag, 20 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Digitaal gebruik bibliotheek in opmars

23 november 2018

Blauw schuim: zet in op groeiende kennisuitwisseling met Midden-Oosten en Azië

20 september 2017

Blauw schuim: creëer schone lucht-routes naar OV-knooppunten

26 mei 2017

Blauw schuim: architecten transformeren omringende disciplines

18 september 2013

Blauw schuim: kwaliteit hoogbouw blijven bewaken in hoogconjunctuur

21 april 2017

Blauw schuim: van groei naar transities

17 oktober 2013

Blauw schuim: maak van grachtengordel beste openbare ruimte van Nederland

25 augustus 2017

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Meerstemmige geschiedenis en toekomst architectuur centraal tijdens symposium

22 november, 3:50

Op maandag 2 december organiseert Arcam in Pakhuis de Zwijger Amsterdam het symposium Hervertellingen. Het symposium draait om het meerstemmiger maken van de geschiedenis en toekomst van de Amsterdamse architectuur.

Tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en starters in Eemnes

22 november, 1:46

In Eemnes zijn ruim veertig tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en jonge starters naar ontwerp van Studio Selva opgeleverd. Met name in het ontwerp voor openbare ruimte naar manieren gezocht om het gemeenschapsgevoel te bevorderen.

De Warren ontvangt Ammodo Architecture Award

22 november, 10:48

De Ammodo Architecture Award is een nieuwe internationale architectuurprijs om de wereldwijde ontwikkeling van toonaangevende sociaal en ecologisch verantwoorde architectuur te stimuleren.

Een houten villa genesteld in het bos

21 november, 5:31

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.