Het Kröller-Müller Museum vanuit de lucht gezien

Bjarne Mastenbroek: verander aanbestedingspraktijk in Nederland

19 januari 2023, 15:08

De discussie rond de architectenselectie voor de uitbreiding van het Kröller-Müller Museum in Otterlo maakt ontzettend veel los in de Nederlandse architectengemeenschap. Naar aanleiding van de laatste column van Marjolein van Eig stelt architect Bjarne Mastenbroek de aanbestedingspraktijk in Nederland ter discussie. “Ik ben blij met elke opdrachtgever die denkt: ‘’my ass, ik doe het anders’”, aldus de oprichter van SeARCH.

Tekst Bjarne Mastenbroek

Beste Marjolein,

‘Het gebouw als kunstwerk’. Er is veel over te zeggen, te veel, maar ik wil me eigenlijk beperken tot een paar overwegingen.

Je hebt het over managers met een te grote vinger in de pap en selectiecommissies met verkeerde expertise. Ik zou het geschreven kunnen hebben, helemaal mee eens, lees m’n vele ‘verhalen’ op Insta.

Alleen, dat is juist een gevolg van de verkeerde wijze van aanbesteden, van aanbesteden in het algemeen, want we willen het zogenaamt zorgvuldig doen, democratisch en transparant. Maar als ik dan de (minimum)criteria zie, de ‘afvink-lijstjes’, de zogenaamde transparantie (die er in Nederland totaal niet is, want resultaten zijn altijd geheim, echt bizar) dan blijkt dat het een monstrum is geworden: de Europese aanbesteding in Nederland.

Inderdaad verdienen hier heel wat ‘expert-bv’tjes’ veel geld aan. Maak het complex, problematiseer het en hatsekidee, de macht is geheel aan de manager en de logica is volledig zoek. In veel andere landen zijn prijsvragen geheel openbaar inclusief alle inzendingen en de overwegingen. Zoals het hoort. Maar hier niet, ho maar!

Het gevolg is dat juist aanbestedingen leiden tot een steeds kleiner aantal bureaus die steeds meer hetzelfde kunstje doen; zorgen dat ze minimaal een school in de laatste drie jaar tot en met de aanbesteding van 7.500 m2 in vijf bouwlagen hebben gerealiseerd. Ja zeg. Juist dit leidt tot steeds meer van hetzelfde en een onvermijdelijke schaalvergroting. We weten ondertussen wat voor gevolgen dit heeft.

Jan-met-de-korte-achternaam
Als architectenbureaus werken we steeds meer voor Jan-met-de-korte-achternaam en tegen steeds lagere tarieven. 1,5% van de bouwsom is al veel (ik kreeg van de week letterlijk deze opmerking terug, terwijl ik een bescheiden 3,4% van de bouwsom vroeg).

Ik ben er dus erg voor dat opdrachtgevers welbewust voor een architect kiezen, ook al zou ik natuurlijk graag een nieuwe Kröller-Müller-uitbreiding maken. Het baart me dan ook zorgen dat je al zo geconditioneerd bent dat je niet meer zonder de (verplichte en onzinnige) aanbesteding wil werken.

De shit is dus, iedereen bemoeit zich met alles en het is veel te complex geworden met als gevolg dat er veel misgaat en alles ontiegelijk langzaam, duur en verspillend is.

Ik ben dus blij met elke opdrachtgever die denkt ‘my ass, ik doe het anders’.

Light-versie
Europese aanbestedingen zouden eruit moeten bestaan dat je je interesse in een opdracht kan tonen middels het opsturen van je portfolio (geheel geoorloofd en praktijk in bijvoorbeeld Luxemburg). De opdrachtgever kiest daar vijf bureaus uit die hij bijvoorbeeld persoonlijk bezoekt en daaruit maakt hij een keuze; de light-versie van een Europese aanbesteding.

Of schrijf een prijsvraag uit waarbij de vergoedingen een vast percentage van de opdrachtsom zijn. Stel dat het gebouw een investering vergt van 50 miljoen, dan dienen de vergoedingen voor de prijswinnaars/aankopen minimaal 2% van de bouwsom te zijn, ergo 1 miljoen: de full-versie (hoger/lager percentage, afhankelijk van de opdrachtgrootte).

That’s it! En verder geen gejeremieer meer met allemaal ‘uitvragen’ die niet of minimaal vergoed worden. Wat een zinloze verspilling van talent want het idee dat deze ‘concurrentie ons scherper maakt’ is echt onzin.

We worden continu afgeleid van de lopende opdrachten omdat we ons steeds weer tot het uiterste moeten inspannen om met de volgende ‘beauty contest’ een nieuw werkje te bemachtigen.

Trefwoorden

europese aanbesteding bjarne mastenbroek kröller-müller museum aanbesteding

1	Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein donderdag, 13 februari
2	Nobel I eerste opgeleverde gebouw binnen herontwikkeling terrein UZ Gent donderdag, 13 februari
3	Maarten van Kesteren architecten transformeert een jaren 60-villa tot passiefwoning woensdag, 12 februari
4	Woonin selecteert Heijmans voor bouw 190 betaalbare huurwoningen in Utrecht dinsdag, 11 februari
5	OZ ontwerpt eigen 'lowtech'-kantoor in Buiksloterham woensdag, 12 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

Krijgt Kröller-Müller de opdrachtgever die het verdient?

17 januari 2023

Het gebouw als kunstwerk

16 januari 2023

Kröller-Müller Museum: ‘We zien een architect als een kunstenaar, en een kunstenaar kiezen we altijd zelf’

10 januari 2023

Ouwe starchitects

8 december 2022

Tadao Ando onderzoekt uitbreiding Kröller-Müller Museum

29 januari 2018

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuwe Instituut organiseert tentoonstelling over Ma Yansong en MAD Architects

13 februari, 4:47

Op 17 mei opent in het Nieuwe Instituut een tentoonstelling over het werk van de Chinese architect Ma Yansong en zijn bureau MAD Architects. In de expositie wordt het twintig jaar omspannende oeuvre van de wereldwijd geroemde architect belicht.

Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein

13 februari, 3:45

Afgelopen maandag is het eerste deel van de wachtruimte van de nieuwe Eurostar-terminal in station Amsterdam Centraal geopend. De door Superimpose Architecture en ZJA ontworpen terminal bevindt zich in de voormalige Amstelpassage.

Kinderdagverblijf met duurzaam karakter en natuurlijke uitstraling

13 februari, 1:11

In opdracht van Kosmo, een aanbieder van kinderopvang in Overijssel en Gelderland, ontwierp Nijhoff Architecten een nieuw kinderdagverblijf in Wierden. Het gebouw, gerealiseerd door Tala, bestaat grotendeels uit hout en andere biobased materialen.