Boek vertelt verhaal van Paleis voor Volksvlijt

30 september 2019, 15:17

Het gebouw van ijzer en glas roestte al bij de oplevering. Bovendien was het een tochtgat waarvan de exploitatie niet rond te krijgen viel. Toch behoort het Paleis voor Volksvlijt in Amsterdam tot de meest geliefde verdwenen gebouwen uit de Nederlandse historie. In het boek IJzeren ambitie vertelt bouwhistoricus Gabri van Tussenbroek het verhaal van het bijzondere gebouw.

Het Paleis voor Volksvlijt aan de Frederiksplein, geopend in 1864 en afgebrand in 1929, was ooit bedoeld als tentoonstellingsgebouw voor de Nederlandse industrie. Deze sloeg de handen ineen om te laten zien hoe de toekomst eruit zou kunnen zien; van ijzer en glas. En dat in een gebouw dat van precies deze materialen was gemaakt.

Het markante gebouw was een van de vele navolgers van het Crystal Palace in Londen, waar in 1851 de eerste Wereldtentoonstelling werd gehouden. Geïnspireerd door dit bouwwerk (en het feit dat Nederland niet zo’n beste bijdrage had geleverd aan deze World Expo) spande de Vereeniging voor Volksvlijt van Samuel Sarphati zich in om ook zo’n paleis in Amsterdam gebouwd te krijgen.

De bouw van het door Cornelis Outshoorn ontworpen Paleis voor Volksvlijt ging gepaard met een hoop tegenslagen en het complex was geen zuiver Nederlands staaltje vakwerk (zo maakten Engelse ingenieurs de technische tekeningen en werd het ijzer voor de hoofdconstructie geproduceerd door eveneens Engels bedrijven), maar toch kon in augustus 1864 met trots de opening worden verricht.

In het gebouw zijn 65 jaar lang tentoonstellingen, voorstellingen en evenementen gehouden, al wist men het hoofd in financieel niet of nauwelijks boven het hoofd te houden. Later is uit commerciële overwegingen een overdekte winkelgalerij (naar ontwerp van A.L. van Gendt) tegen het complex aan gebouwd; alleen dit deel overleefde de verwoestende brand in april 1929.

De Nederlandsche Bank
Dat het Paleis voor Volksvlijt door de jaren heen een welhaast mythische status heeft verworven bij met name Amsterdammers, komt volgens Van Tussenbroek ook doordat het gebouw dat in 1960 op dezelfde plek kwam te staan, nooit erg geliefd is geweest: het door Marinus Duintjer ontworpen hoofdkantoor van De Nederlandsche Bank. Nog deze eeuw pleitte een groep onder aanvoering van kunstenaar Wim T. Schippers voor herbouw van het paleis, maar daar wilde DNB niet aan. In plaats daarvan besloot de Nederlandse centrale bank tot een renovatie van zijn pand.

Hoewel ijzer al rond 1840 opkwam als constructief materiaal voor Nederlandse gebouwen, was het Paleis voor de Volksvlijt destijds een bijzonderheid. In IJzeren ambitie vertelt Van Tussenbroek over de moeizame geboorte van de industriële bouw in Nederland, maar natuurlijk vooral over het paleis zelf – zowel de aanloop als de periode tijdens en na het bestaan komt aan bod.

Ijzeren ambitie is uitgegeven door Uitgeverij Prometheus.
https://youtu.be/wG43t6IHPaY

Trefwoorden

crystal palace marinus duintjer cornelis outshoorn de nederlandsche bank glas ijzer amsterdam paleis voor volksvlijt boek samuel sarphati

1	‘Stoere dame op hoge hakken’ model voor gevel pand P.C. Hooftstraat woensdag, 17 april
2	Porseleinen Toren in ontwikkelgebied Nieuw Delft officieel geopend vrijdag, 19 april
3	Marc Koehler Architects presenteert ensemble van zes gebouwen in Buiksloterham donderdag, 18 april
4	Woontoren Nova in De Binckhorst rondt de transformatie Maanplein af woensdag, 17 april
5	Kunstmanifestaties tonen ongeziene kant van Brugge en de Belgische kust dinsdag, 16 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Boek Van Nellefabriek belicht iconisch complex vanuit vele hoeken

5 februari 2020

Zes kandidaten voor herbouw Crystal Palace

25 februari 2014

DNB kiest Mecanoo voor renovatie hoofdkantoor

13 november 2018

Nieuw verzetsmonument Amsterdam

27 augustus 2010

Voorlopig ontwerp renovatie De Nederlandsche Bank gepresenteerd

28 november 2019

Waagstukken, een boek over architecten en (fatale) ambities

29 januari 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Octavia Hill biedt 124 sociale huurwoningen in het hart van Hyde Park Hoofddorp

Gisteren, 17:13

Octavia Hill, ontworpen door Studioninedots, is het opvallende resultaat van de specifieke eisen uit het stedenbouwkundige plan, het gewenste programma en de ongewone bouwenvelop.

Papieren koffiecupje gepresenteerd in 'krantenkiosk' door Studio Ossidiana

Gisteren, 16:10

Vorige week heeft koffiemerk Nespresso in Milaan een composteerbaar cupje op papierbasis gepresenteerd. Dat gebeurde in een paviljoen dat is ontworpen door het Rotterdamse Studio Ossidiana.

Orange en Felixx presenteren ontwerp voor woonbuurt op oud kloosterterrein

Gisteren, 15:39

Het schetsontwerp voor een woonbuurt op landgoed Dennenheuvel van het voormalige klooster Euphrasia, in Bloemendaal, is gebaseerd op de kloostertyplogie.

Rijksmonumentaal Jachtslot Mookerheide heropend na restauratie door 1meter98

Gisteren, 12:20

Afgelopen zaterdag is na een restauratie Jachtslot Mookerheide officieel heropend. Het complex nabij het Noord-Limburgse Mook is in opdracht van Natuurmonumenten gerestaureerd door architectenbureau 1meter98.

Organisaties werken aan praktijktoets aangescherpte MPG-eisen

Gisteren, 14:27

Veertien organisaties uit onder meer de ontwerp- en bouwsector gaan onderzoeken hoe de aangescherpte MPG-eisen voor 2025 kunnen worden geïmplementeerd in de praktijk.

IMF-bestuurder dringt aan op verdere afbouw hypotheekrenteaftrek

Gisteren, 13:36

Nederland kan fiscale en financiële stimulering van de woningmarkt niet gebruiken nu er een nijpend huizentekort is, stelt Paul Hilbers.

DNB: verduurzaming woningen blijft achter, maar geld geen probleem

Gisteren, 10:01

Verreweg de meeste Nederlanders hebben genoeg spaargeld of leenmogelijkheden om hun koophuis te verduurzamen, maar doen dit toch nog niet in groten getale.

Amsterdam gaat meer woningen voor ouderen geschikt maken

19 april, 1:49

De gemeente past bestaande seniorenflats op verschillende manieren aan om ouderen langer zelfstandig te laten wonen.

FNV: minister moet ingrijpen na censuur door bestuur TU Delft

19 april, 12:12

Volgens de vakbond ‘rommelt het aan alle kanten’ bij de universiteit, nu het bestuur daar ‘censuur toepast om een kritisch artikel in het eigen universiteitsblad Delta onder het tapijt te vegen’.