Station Noord

Station Noorderpark

Station Amsterdam Centraal

Station Rokin

Station Vijzelgracht

Station De Pijp

Station Europaplein

Station Noord

Station Noorderpark

Station Amsterdam Centraal

Station Rokin

Station Vijzelgracht

Station De Pijp

Station Europaplein

Noord-Zuidlijn Amsterdam officieel geopend

20 juli 2018, 11:59

Zaterdag is officieel de Noord-Zuidlijn in Amsterdam geopend. Tweeëntwintig jaar nadat de gemeenteraad het besluit tot de aanleg nam en vijftien jaar nadat de eerste spade in de grond werd gestoken gaat de metro op de lijn die het noorden en zuiden van de stad verbindt rijden. De zeven nieuwe (van de acht) stations zijn ontworpen door Benthem Crouwel Architects.

Het was een regelrecht hoofdpijndossier voor de politiek en bewoners in Amsterdam, de aanleg van de Noord-Zuidlijn. Er was vertraging, eigenlijk had de metro in 2011 al moeten rijden. Ook kostte het project uiteindelijk ruim twee keer zoveel als begroot, 3,1 miljard euro in plaats van 1,46 miljard.

“Er is heel veel gebeurd'', zo blikte Hoite Detmar, directeur van de Noord-Zuidlijn, eerder deze maand terug. “Het was een moeilijke start, met weinig draagvlak voor het project en weinig risicobudget.”

Bij Detmars aantreden waren in 2008 net de panden aan de Vijzelgracht verzakt en lag de bouw driekwart jaar stil. “Ik ben blij dat we sinds 2011-2012 in rustiger vaarwater zijn gekomen, al is het wel jammer dat we twee jaar geleden alsnog de startdatum moesten uitstellen naar aanleiding van de faillissementen van twee onderaannemers.”

Ook zijn er twee doden gevallen bij de aanleg. Zo kwam een automobilist om toen er een damwandplaat op zijn auto kwam en werd een medewerker aangereden door een metro bij station Zuid. “Dat heeft ongelofelijk veel impact gehad.”

Innovatie
De aanleg heeft, naast een snellere verbinding tussen Noord en Zuid, ook positieve zaken opgeleverd. Zo leidde het complexe project tot innovatie in de tunnelbouwtechniek en zijn er vele archeologische vondsten gedaan. Nog een noviteit: voor het eerst ter wereld is er een tunnel onder een gebouw afgezonken, het gaat om station Amsterdam Centraal.

Via de 9,7 kilometer lange Noord-Zuidlijn kunnen reizigers in een kwartier van Noord naar Zuid (en andersom) rijden. Er worden 121.000 reizigers per dag verwacht op de enige Nederlandse metrolijn waarvan meer dan de helft ondergronds ligt.

De Noord-Zuidlijn bestaat uit de metrostations Noord, Noorderpark, Amsterdam Centraal Station, Rokin, Vijzelgracht, De Pijp en Europaplein. Benthem Crouwel heeft in 1995, een jaar voor het officiële besluit tot de aanleg werd genomen, de opdracht voor het ontwerp van de stations binnengesleept.

Nieuwe openbare laag
Het tracé en de stations zijn bedacht als een nieuwe openbare laag in de stad, onder de straten en grachten die al eeuwenlang transport en vervoer mogelijk maken. Zoals die straten en grachten open in de publieke ruimte liggen, zijn ook de toegangen tot de stations open en onoverdekt en functioneren als een verlengde van de straat.

Een zo kort mogelijke route tussen perron en maaiveld maakt het onderhoud en beheer van de stations makkelijk en zorgt voor sociale veiligheid. De open ingangen leiden naar verdeelhallen die je nog steeds ervaart als onderdeel van de buitenwereld, en die tegelijk zicht bieden op de sporen. Zo loopt de publieke ruimte van de stad door tot ver onder de grond.

Elk station is uniek, meldt Benthem Crouwel. De architectuur wordt bepaald door de locatie en de ruimte die in het Amsterdamse stedenbouwkundig plan beschikbaar is gesteld. Tegelijk hebben de stations veel overeenkomsten en delen ze een architectonisch concept: de kortst mogelijke verbinding tussen straat- en perronniveau, en een vloeiende, continue logistieke routing die het reizigers mogelijk maakt als vanzelfsprekend hun weg te vinden.

Het gebruik van daglicht als leidend principe en het ontbreken van ondergrondse doolhoven overtuigde de selectiecommissie 23 jaar geleden om voor dit ontwerp te kiezen, laat Benthem Crouwel weten.

Gemakkelijk schoon te houden
De gebruikte materialen zijn in sommige gevallen speciaal voor de Noord-Zuidlijn ontwikkeld. Ze zijn gemakkelijk schoon te houden en te vervangen. De materialen in verschillende tinten grijs verbinden de stations met de stedelijke omgeving bovengronds, en geven de stations een terughoudende, kalme uitstraling. Transparantie en een uitgekiend lichtplan moeten elk station veilig, comfortabel en overzichtelijk maken.

Elk station is uitgerust met een speciaal voor dat station gemaakt kunstwerk. Zo ontstaat een publiek toegankelijke ondergrondse kunstroute met werken van (inter)nationale kunstenaars, gebaseerd op het thema ‘Van wijk tot wereld’.

De kunstwerken zijn geïnspireerd door de directe omgeving van de stations en verbinden de boven- en ondergrondse wereld met elkaar. Ze maken de stations herkenbaar en vergemakkelijken de oriëntatie van de reiziger.

Op station Rokin zijn daarnaast 10.000 van de 700.000 archeologische objecten tentoongesteld die tijdens de contructie op de locatie zijn opgegraven. De objecten liggen in grote glazen vitrines tussen de roltrappen.

Officiële opening
De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema verricht zaterdag de officiële opening van de Noord-Zuidlijn. Dezelfde dag vanaf 14.00 kunnen reizigers gratis via deze metrolijn reizen. Vanaf zondag gaat de dienstregeling in.

Trefwoorden

amsterdam benthem crouwel architects metro noord-zuidlijn

1	Herbestemming Zuiderziekenhuis Rotterdam gaat van start dinsdag, 10 september
2	Nominaties ‘Kantoorgebouw van het Jaar 2019’ bekend woensdag, 11 september
3	Bouw woningen op oud ziekenhuisterrein Zaandam aanstaande dinsdag, 10 september
4	Energiekenniscentrum Leeuwarden rust op verstelbare kolommen woensdag, 11 september
5	Rietveld Academie en Sandberg Instituut nemen uitbreiding in gebruik maandag, 09 september