Station Noord

Station Noorderpark

Station Amsterdam Centraal

Station Rokin

Station Vijzelgracht

Station De Pijp

Station Europaplein

Noord-Zuidlijn Amsterdam officieel geopend

20 juli 2018, 11:59

Zaterdag is officieel de Noord-Zuidlijn in Amsterdam geopend. Tweeëntwintig jaar nadat de gemeenteraad het besluit tot de aanleg nam en vijftien jaar nadat de eerste spade in de grond werd gestoken gaat de metro op de lijn die het noorden en zuiden van de stad verbindt rijden. De zeven nieuwe (van de acht) stations zijn ontworpen door Benthem Crouwel Architects.

Het was een regelrecht hoofdpijndossier voor de politiek en bewoners in Amsterdam, de aanleg van de Noord-Zuidlijn. Er was vertraging, eigenlijk had de metro in 2011 al moeten rijden. Ook kostte het project uiteindelijk ruim twee keer zoveel als begroot, 3,1 miljard euro in plaats van 1,46 miljard.

“Er is heel veel gebeurd'', zo blikte Hoite Detmar, directeur van de Noord-Zuidlijn, eerder deze maand terug. “Het was een moeilijke start, met weinig draagvlak voor het project en weinig risicobudget.”

Bij Detmars aantreden waren in 2008 net de panden aan de Vijzelgracht verzakt en lag de bouw driekwart jaar stil. “Ik ben blij dat we sinds 2011-2012 in rustiger vaarwater zijn gekomen, al is het wel jammer dat we twee jaar geleden alsnog de startdatum moesten uitstellen naar aanleiding van de faillissementen van twee onderaannemers.”

Ook zijn er twee doden gevallen bij de aanleg. Zo kwam een automobilist om toen er een damwandplaat op zijn auto kwam en werd een medewerker aangereden door een metro bij station Zuid. “Dat heeft ongelofelijk veel impact gehad.”

Innovatie
De aanleg heeft, naast een snellere verbinding tussen Noord en Zuid, ook positieve zaken opgeleverd. Zo leidde het complexe project tot innovatie in de tunnelbouwtechniek en zijn er vele archeologische vondsten gedaan. Nog een noviteit: voor het eerst ter wereld is er een tunnel onder een gebouw afgezonken, het gaat om station Amsterdam Centraal.

Via de 9,7 kilometer lange Noord-Zuidlijn kunnen reizigers in een kwartier van Noord naar Zuid (en andersom) rijden. Er worden 121.000 reizigers per dag verwacht op de enige Nederlandse metrolijn waarvan meer dan de helft ondergronds ligt.

De Noord-Zuidlijn bestaat uit de metrostations Noord, Noorderpark, Amsterdam Centraal Station, Rokin, Vijzelgracht, De Pijp en Europaplein. Benthem Crouwel heeft in 1995, een jaar voor het officiële besluit tot de aanleg werd genomen, de opdracht voor het ontwerp van de stations binnengesleept.

Nieuwe openbare laag
Het tracé en de stations zijn bedacht als een nieuwe openbare laag in de stad, onder de straten en grachten die al eeuwenlang transport en vervoer mogelijk maken. Zoals die straten en grachten open in de publieke ruimte liggen, zijn ook de toegangen tot de stations open en onoverdekt en functioneren als een verlengde van de straat.

Een zo kort mogelijke route tussen perron en maaiveld maakt het onderhoud en beheer van de stations makkelijk en zorgt voor sociale veiligheid. De open ingangen leiden naar verdeelhallen die je nog steeds ervaart als onderdeel van de buitenwereld, en die tegelijk zicht bieden op de sporen. Zo loopt de publieke ruimte van de stad door tot ver onder de grond.

Elk station is uniek, meldt Benthem Crouwel. De architectuur wordt bepaald door de locatie en de ruimte die in het Amsterdamse stedenbouwkundig plan beschikbaar is gesteld. Tegelijk hebben de stations veel overeenkomsten en delen ze een architectonisch concept: de kortst mogelijke verbinding tussen straat- en perronniveau, en een vloeiende, continue logistieke routing die het reizigers mogelijk maakt als vanzelfsprekend hun weg te vinden.

Het gebruik van daglicht als leidend principe en het ontbreken van ondergrondse doolhoven overtuigde de selectiecommissie 23 jaar geleden om voor dit ontwerp te kiezen, laat Benthem Crouwel weten.

Gemakkelijk schoon te houden
De gebruikte materialen zijn in sommige gevallen speciaal voor de Noord-Zuidlijn ontwikkeld. Ze zijn gemakkelijk schoon te houden en te vervangen. De materialen in verschillende tinten grijs verbinden de stations met de stedelijke omgeving bovengronds, en geven de stations een terughoudende, kalme uitstraling. Transparantie en een uitgekiend lichtplan moeten elk station veilig, comfortabel en overzichtelijk maken.

Elk station is uitgerust met een speciaal voor dat station gemaakt kunstwerk. Zo ontstaat een publiek toegankelijke ondergrondse kunstroute met werken van (inter)nationale kunstenaars, gebaseerd op het thema ‘Van wijk tot wereld’.

De kunstwerken zijn geïnspireerd door de directe omgeving van de stations en verbinden de boven- en ondergrondse wereld met elkaar. Ze maken de stations herkenbaar en vergemakkelijken de oriëntatie van de reiziger.

Op station Rokin zijn daarnaast 10.000 van de 700.000 archeologische objecten tentoongesteld die tijdens de contructie op de locatie zijn opgegraven. De objecten liggen in grote glazen vitrines tussen de roltrappen.

Officiële opening
De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema verricht zaterdag de officiële opening van de Noord-Zuidlijn. Dezelfde dag vanaf 14.00 kunnen reizigers gratis via deze metrolijn reizen. Vanaf zondag gaat de dienstregeling in.

Trefwoorden

amsterdam benthem crouwel architects metro noord-zuidlijn

1	VenhoevenCS ontwerpt zwembad met houten draagconstructie dat zich letterlijk opent naar park woensdag, 23 april
2	Horeca hoog in De Zalmhaven als een reis in de ruimte donderdag, 24 april
3	Team Provast wint tender Amsterdam Muyskenkwartier met woonproject Hoeksteen woensdag, 23 april
4	Woongebouw in hout en metaal markeert de kop van de Oostenburgervaart vrijdag, 25 april
5	Interieuropdracht voor nieuw kantoor Architectenregister naar Ex Interiors donderdag, 24 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Maatschappelijke coalitie: pak door met uitbreiding Noord-Zuidlijn

21 mei 2024

Opening Noord-Zuidlijn: ‘Een beetje meer lucht voor Amsterdam’

23 juli 2018

Video: Noord/Zuidlijn, één richting

20 juli 2018

Amsterdamse Noord-Zuidlijn rijdt op 22 juli

6 april 2018

Noord-Zuidlijn blijkt archeologische goudmijn

14 juni 2018

Opening Noord-Zuidlijn: ‘Een beetje meer lucht voor Amsterdam’

23 juli 2018

Vernieuwd Beursplein en fietsenstalling officieel geopend

19 juli 2018

Bouw van Noord-Zuidlijn is afgerond

11 januari 2018

Eerste reizigers testen Noord-Zuidlijn

20 april 2018

Amsterdam investeert 1,3 miljard in bouwgrond

19 september 2018

Meervoudig ruimtegebruik maakt tunnels onveilig

4 oktober 2018

Arcadis en Benthem Crouwel maken plan voor station San Jose

18 oktober 2018

SeARCH en Benthem Crouwel Architects winnen prijzen op World Architecture Festival

3 december 2018

Gerenoveerde Oostlijn Amsterdam officieel geopend

12 december 2018

Schiphol wil snel ov-netwerk uitbreiden

8 januari 2019

'Rutte neemt regie OV Randstad op zich'

9 januari 2019

Bouw blok met woningen en hotels Amsterdam-Noord van start

23 januari 2019

Gouden A.A.P. 2019 voor Noord-Zuidlijn en Hotel Jakarta

17 april 2019

Noord-Zuidlijn is BNA Beste Gebouw van het Jaar 2019

17 mei 2019

Benthem Crouwel ontwerpt appartementencomplex Praag

25 juni 2019

Benthem Crouwel Architects

2 september 2019

Stationsgebied Schiphol voor 237 miljoen op de schop

22 november 2019

'Noord-Zuidlijn binnen tien jaar doorgetrokken naar Schiphol'

12 december 2019

Alliantie wil 1 miljard bijdragen aan doortrekken NoordZuidlijn

13 november 2020

Voorbereidingen bouw Vijzelgrachtgarage gestart

26 januari 2021

Station Amsterdam Centraal wacht grote vernieuwing

29 januari 2021

Miljarden uit groeifonds naar openbaar vervoer in de Randstad

9 april 2021

Plan B: toeslag voor reizigers om doortrekken NZ-lijn te financieren

25 november 2021

Noord-Zuidlijn volgens studie groot succes, maar niet overal

29 november 2021

Alle werkzaamheden aan IJboulevard Amsterdam afgerond

18 april 2023

Toon alles

Gerelateerde video's

Benthem Crouwel Architects

Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2019

Andere nieuwsberichten

Solotentoonstelling ‘Momentum of Light’ van Iwan Baan in Museum Kranenburgh

57 minuten geleden

De (architectuur)fotograaf reisde in 2021 met architect Francis Kéré door Burkina Faso, waarbij Baan fotografeerde hoe de dagelijkse cyclus van het zonlicht centraal staat in de traditionele Burkinese architectuur.

i29 realiseert eerste Câpsula tiny houses op Twents landgoed

3 uur geleden

Aan de rand van het Twentse stadje Diepenheim ligt Buitenplaats Vinckeboom, een kleinschalig vakantieoord. Voor de eigenaren van deze buitenplaats heeft i29 architects een aantal tiny houses uit zijn collectie Câpsula gerealiseerd.

TconcepT ontwerpt modulaire hub voor Tango

Vandaag, 11:45

Het merk Tango breidt zijn tank- en oplaadstations uit met een concept rond vers eten en drinken in een comfortabele omgeving. TconcepT kreeg de opdracht om hiervoor een duurzaam en flexibel gebouw te ontwerpen.

Plastic Whale wil drijvend grachtenpand van PET-flessen bouwen

Vandaag, 11:08

De organisatie is bezig met het verzamelen van het benodigde plastic voor het Tiny Clubhouse for Big Impact, dat in oktober moet worden geopend. Plastic Whale bouwt het huis als geschenk voor het 750-jarig bestaan van Amsterdam.

Urgenda helpt boeren opnieuw met biodiverse akkers

9 minuten geleden

Urgenda wil boeren nog meer hulp bieden als ze een kruidenrijk grasland inzaaien, omdat het kabinet “klimaatmaatregelen blijft uitstellen”.

Rekenkamer: mislukken aardgasvrije wijk Utrecht was te verwachten

1 uur geleden

De gemeente had volgens een dinsdag gepubliceerd onderzoek “te weinig geld, kennis, instrumenten en doorzettingsmacht”.

Advies STOER: tel vliegtuiggeluid niet mee voor woningbouw bij Schiphol

24 april, 5:17

Dat adviseert de commissie aan minister Keijzer (Volkshuisvesting, BBB). De ingreep zou de bouw van ongeveer 80.000 woningen makkelijker moeten maken.