Het buurtgevoel versterken als een van de belangrijkste doel
20 juli 2016
De Grunobuurt in Groningen was een vooroorlogse wijk die ten tijde van grote woningnood is ontstaan. De woningen voldeden niet meer aan de huidige eisen, waardoor in 2004 is besloten om de wijk grootschalig te vernieuwen. De wijk vormde een duidelijk herkenbare eenheid in de stad met een diversiteit aan bijzondere plekken en gebouwen. Architectenbureau De Zwarte Hond heeft dit als vertrekpunt genomen voor het stedenbouwkundig plan van de buurt.
Architect André van der Slik van De Zwarte Hond legt uit hoe het bureau bij dit project betrokken is geraakt. “De woningbouwcorporatie heeft ons de opdracht gegeven om het stedenbouwkundig plan te ontwerpen”, blikt Van der Slik terug. “Binnen dat stedenbouwkundig plan is een verdeling gemaakt tussen verschillende architectenbureaus voor de verschillende blokken met woningen. Wij hebben binnen ons eigen stedenbouwkundig plan appartementencomplex Typhoon als opgave gekregen. Dit is het derde blok dat nu gerealiseerd is.”
Heldere blokstructuren
Door de economische crisis zijn de randvoorwaarden die aan het complex gesteld waren enigszins aangepast. “Van oorsprong waren zeer diverse typen woningen gepland, maar dat bleek uiteindelijk financieel niet haalbaar”, licht Van der Slik toe. “Toen is een vereenvoudiging in het plan ontstaan. Er zijn drie typologieën in het plan opgenomen. Allereerst de grondgebonden woningen, dit zijn maisonnettes, dus tweelaagse woningen. Deze bevinden zich in een soort haakvorm aan de noord- en westzijde op de begane grond. De overige woningen zijn standaard appartementen. Op de bovenste lagen als laatste nog twee penthouses. Onder het complex ligt een parkeergarage met ruim 150 plekken. Die is voor dit blok woningen en het blok woningen dat ernaast gerealiseerd is.”
Om de duidelijk herkenbare eenheid van de oude Grunobuurt terug te laten komen, is voor een heldere blokstructuur gekozen. “Het stedenbouwkundig plan is een eenheid door de blokvormen”, vertelt Van der Slik. “Er staan allemaal hele heldere blokstructuren in de buurt. De blokken zijn niet helemaal vlak, maar hebben een soort sculpturale getraptheid. Dat was ook een voorwaarde vanuit het stedenbouwkundig plan”, verklaart Van der Slik.
Opvallende metselwerkdetaillering
Om naast deze eenheid, tevens de diversiteit uit de oorspronkelijke buurt terug te krijgen, is voor een opvallende metselwerkdetaillering gekozen. “In het beeld-kwaliteitsplan staat ook voorgeschreven dat we een rijke metselwerkdetaillering moesten toepassen”, legt Van der Slik uit. Zelfs de kleur van de baksteen is per blok voorgeschreven. “Voor ons blok was dit een roodkleurige steen”, vertelt Van der Slik. “De baksteen van Wienerberger die we hiervoor gebruikt hebben is echt heel mooi. Het is een hele doorleefde, genuanceerde baksteen. Iedere baksteen is ook anders, dat is super mooi. Bakstenen met een hele mooie diepe kleur. Ik ben er heel blij mee.”
Ook de ramen hebben invloed gehad op het metselwerk. Van der Slik legt uit hoe dit tot uiting komt: “We vonden het belangrijk dat je vanuit de woning goed contact hebt met de straat. Het buurtgevoel was een van de karakteristieken van de oude Grunobuurt. Mensen hadden in deze buurt veel contact met elkaar. Dat buurtgevoel bewerkstellig je door ramen tot aan de vloer te maken, zodat je vanuit je woning contact hebt met de straat. We hebben een soort grid ontworpen in de gevel bij de scheidingswanden en vloeren. Daar hebben we die grote openingen in gepland.”
Naast glad, horizontaal metselwerk, is langs de kozijnen ook verticaal, verspringend metselwerk te zien. “Je kunt de woonkamer niet volledig van glas maken, want je moet natuurlijk aan de duurzaamheidseisen voldoen”, verklaart Van der Slik. “We hebben daarom een deel van het grid dichtgezet met verticale metselwerkornamenten die in diepte verspringen. Daarmee creëren we in het hele bouwblok een soort ornamentiek en die schiet ook af en toe door in loggia’s. Bij sommige gevels zie je dat de buitenruimten naar binnen gedrukt zijn en dan zie je ook het metselwerk staand naar binnen. Dit metselwerkvlak is als in een klamp gemetseld. De liggende kant, afstrijkkant van de baksteen komt daarbij in het zicht. Dat zie je niet zo vaak. Het was dus voorgeschreven dat er iets aparts in die gevel moest gebeuren en wij hebben ervoor gekozen om dat op deze manier te doen. Dat is heel goed gelukt”, vindt Van der Slik.
Actief gebruikt binnengebied
“We hebben het binnengebied ook ontworpen”, vervolgt Van der Slik. “Alle bewoners kunnen gebruikmaken van het binnengebied. Aan het binnengebied grenzen de tuinen van de grondgebonden woningen. Daarnaast grenst ook een deel van de entrees van de woningen aan dit binnengebied. Vanuit het binnengebied kun je tevens de kelder in naar de fietsenstalling. Het wordt dus actief gebruikt”, stelt Van der Slik.
Ook de grote, witte poort die toegang verschaft tot het binnengebied is door De Zwarte Hond ontworpen. Hier komt de diversiteit uit de oorspronkelijke buurt op een bijzondere manier terug. “Vanuit het beeld-kwaliteitsplan is voorgeschreven dat we de entrees bijzonder moesten maken”, licht Van der Slik toe. “Daarom hebben we in de toegangspoort het Grunologo verwerkt. Deze letters stonden op de oorspronkelijke bebouwing van de Grunobuurt.”
Duurzaamheidseisen
Tot slot was er vanuit de opdrachtgever een duurzaamheidsambitie voor het complex opgesteld. Om deze te behalen zijn verschillende maatregelen getroffen. “Op de penthouses zijn zonnecollectoren geplaatst om de EPC-eis te halen”, gaat Van der Slik van start. “Het complex heeft een WKO-installatie, die is gekoppeld aan een buurt-WKO.” Aan de buitenkant van de woningen is ook iets van de duurzaamheidsmaatregelen terug te zien. “Als je goed kijkt naar de gevel zie je dat er verticale roostertjes in verwerkt zitten”, verklapt Van der Slik. “Dat zijn lokale ventilatieroostertjes die gekoppeld zijn aan het ClimaRad ventilatiesysteem in de woning. De woningen hebben mede hierdoor een hoge duurzaamheidswaarde
gehaald.” Behalve dat het appartementencomplex refereert aan de oorspronkelijke Grunobuurt, is het dus heel comfortabel wonen. “Via de opdrachtgever hoor ik ook eigenlijk alleen maar positieve reacties”, vertelt Van der Slik. “De woningbouwcorporatie heeft alle woningen al verkocht en verhuurd, dus ze zijn heel tevreden”, aldus Van der Slik
Appartementencomplex Typhoon
Architect:
De Zwarte Hond, Rotterdam
Opdrachtgever:
Gemeente Groningen, Nijestee
Gevelbakstenen:
HKS Orange Spezial wasserstrich waalformaat – Wienerberger Kirchkimmen
Oplevering:
2015