Olympisch Kwartier
24 mei 2005
Het stedenbouwkundig plan van Lafour, Wijk en Ebberink breidt het Amsterdam-Zuid van Berlage ten zuiden van het stadion uit met een buurt van 6 stadsblokken. Uitgangspunt voor dit ‘Olympisch kwartier’ is een continuering van de Amsterdamse School architectuur van Zuid.
Contact met de context maakt de basis van een ontwerp. In de architectonische uitwerking van Uytenhaak wordt de kwaliteit van de Amsterdamse School met haar allurevolle straatwanden, groots van opzet en plastiek, gedifferentieerd en fantasievol bewerkt in detail, opnieuw gegenereerd onder de huidige (bouw)condities.
Het ontwerp beoogt, ondanks de zwierige stedenbouw, een rationalisatie van woningtypen door vanuit de hoeken te standaardiseren. Door een repeterend ritme van 6,9- en 3,6-meter beuken wordt de continuïteit in de zuidgevel bepaald. De oost- en westhoek hebben daarbij hun eigen oriëntatie, zodat per blok een kop-lijf geleding ontstaat. De woningen hebben een traditionele stedelijke voor-achter organisatie. De rustige binnenzijde van het gesloten bouwblok wordt geaccentueerd door de aangrenzende slaapkamers en een klein balkon. Aan de voorzijde, de meer dynamische stadszijde, profiteert de woonkamer van het appartement daardoor van een zo groot mogelijke vrije breedte. Dit contrast tussen ‘voor’ en ‘achter’ wordt aan de plein- en zonzijde bij het Stadion verder aangezet. Om de stedelijke voorzijde voldoende distinctie te geven zijn de hier naast de woonkamer gesitueerde buitenruimten niet als balkon maar als een extra ‘serrekamer’ uitgevoerd.
De oost-west georiënteerde woningen in het puntvormige blok zijn zó uitgevoerd dat met een neutraal woningtype de keuze tussen voor of achter wonen vrij blijft. Dit blok heeft ook een extroverter ‘binnen’ hof. De buitenruimten, serre en balkon, zijn hier samen met lift en trap opgenomen in één transparante beuk, zodat niet alleen de poorten maar ook de bebouwing meer ‘ademend’ op binnen en buiten reageert
Kinderdagverblijf
Geheel naar Amsterdamse traditie is op het binnenterrein van het puntvormig blok een paviljoen voor een kinderdagverblijf ontworpen. Het blokje is in het geheel bekleed door metselwerk: aan de noordzijde traditioneel uitgevoerd, deels opengewerkt om de zonlicht een weg te bieden naar het binnenplein; op het zuiden en op het dak volgens dezelfde techniek van de straatgevels van de woningen, voorzien van samengestelde bakstenen lamellen. Hiermee wordt het abstracte volumen genuanceerd bepaald en ook vanuit de woningen leesbaar gemaakt.
Op straat niveau wordt het volume sterk beïnvloed door de met natuursteen beklede scheidingsmuren tussen openbaar en privé gebied op het binnenterrein. Deze lopen van buiten naar binnen, snijden het in, en hierdoor ontstaat in het gebouw een ruimtelijk scharnier tussen binnen en buiten, openbaar en privé, voorplein en speeltuin. De organisatie van de groepsruimtes en van de aanpalende functies is hierop naadloos afgestemd en eenvoudig en helder van opzet, met een dubbel centraal trappenhuis en een bijna volledig symmetrische opbouw. Grote schuifdeuren en glazen puien bieden een grote maat van flexibiliteit in het gebruik.
Zwembad
Het puntvormig blok heeft een openbaar extrovert ‘binnen’ hof. Een poort over 3 verdiepingen in het verlengde van de straat leidt naar dit plein. Aan de ander zijde opent het blok zich naar het water.
In deze puntvormige locatie liggen verdiept aan een patio de gemeenschappelijke en service ruimtes voor de bewoners, bestaande uit een zwembad, sauna, fitness-, ontmoetings- en vergaderruimte, kap en schoonheidsalon, wasserette en op de verdieping extra logeerverblijven. Vanuit het maaiveld is de entree verscholen onder een oplopend grasdak. De receptie is voorzien van een balie, waar de servicemanager paraat staat voor ieder wens van de bewoners. Vanuit hier is de met terras ingerichte patio te zien en men kan via een royale staatsietrap dalen naar de licht gebogen foyerruimte. Een tweede entree vanuit de parkeergarage biedt ook toegang tot deze voorzieningen vlak bij het zwembassin. De sfeer is hier ingetogen van karakter en kleur: de vloer van antraciet natuursteen, het bad bekleed met fijn wit mozaïek, het plafond warm van hout. Zeer grote schuifpuien maken het mogelijk om bijna het gehele gevelvlak open te zetten naar het buitenterras. Alle ruimtes zijn rondom de patio ontwikkeld en onderling bereikbaar en op deze wijze met elkaar geïntegreerd.
Gevels
De verticaal geaccentueerde gevels liggen aan grote open ruimten en bieden daarmee de woning potentieel veel uitzicht. De grote bouwblokken hebben bovendien aanleiding gegeven tot relatief diepe woningen, waarin het licht dus goed moet kunnen doordringen. Het ontwerp zet daarom in op een gevel die open is vanuit de woning. Dit levert een conflict met het stedenbouwkundig gewenste meer gesloten gevelbeeld.
Maar dit wordt in de diepte van de gevel opgelost: Door de neggen van het metselwerk sterk te vergroten, door een extra lange steen in penanten om de 2 meter loodrecht op de gevel te plaatsen, wordt toch substantie gegeven aan de stedelijke wand. Zo ontstaat - gezien vanuit de straat - een geslotener effect, zeker bij een overhoekse blik, terwijl van binnen uit in de diepterichting van de woning het metselwerk onzichtbaar achter de kozijnstijl zit. Het is mogelijk, startend vanuit het westen, de gevel te lezen als een groot rood vlak van metselwerkribben waarin, vanuit de oostzijde, een bas-reliëf van pannen resoneert.
De metselwerk borstweringen op de verdiepingen en de penanten worden gemaakt van een donkerrode 29 cm lange steen met een wat rulle textuur. Deze steen plaatst het blok mooi in de achtergrond van het Olympisch Stadion en geeft details die licht worden uitgevoerd de kans te twinkelen en zo op een fijner schaalniveau te spreken.