'A map of ye mighty Hudson River', Coulton Waugh, 1958, collectie Amsterdam Museum

Kaart van gebied New York met namen en dorpen van Inheemse volkeren (1614). Nationaal Archief

Map of the Hudson Valley (1616), Cornelis Hendricx. Nationaal Archief

A phantasmagorical history of Manhatta Island, creating story (2024, work in progress) patricia kaersenhout, productie AGALAB.

A phantasmagorical history of Manhatta Island, the arrival (2024, work in progress) patricia kaersenhout, productie AGALAB.

Collectiecentrum Amsterdam Museum 30 oktober 2023. Foto Amsterdam Museum Francoise Bolechowski (2)

Vlag van de stad New York (1970-1977), Bertram Kalisch. Collectie Amsterdam Museum

Manahahtáanung of Nieuw Amsterdam? vertelt inheems verhaal van New York

22 mei 2024, 11:10

Het verhaal dat vierhonderd jaar geleden de eerste Nederlandse kolonisten in het gebied dat nu New York is arriveerden is steevast onderdeel van onze canon. Maar deze episode uit de vaderlandse geschiedenis is inmiddels rijp voor aan enige nuancering. Het Amsterdam Museum heeft daarom, samen met het Museum of the City of New York en vertegenwoordigers van de Lenape – oorspronkelijke bewoners van dit gebied in de Verenigde Staten – een tentoonstelling gemaakt. De tentoonstelling ‘Manahahtáanung of Nieuw Amsterdam? Het Inheemse verhaal achter New York’ toont een ander deel van deze geschiedenis, namelijk het inheemse verhaal achter New York.

Ander perspectief
In deze tentoonstelling wordt vanuit inheems perspectief gekeken naar de decennialange periode van Nederlandse kolonisatie van het gebied, de gevolgen hiervan voor de inheemse bewoners en hun strijd. Die begon met de komst van de Nederlanders die, in opdracht van de Nederlandse West-Indische Compagnie (WIC), de kolonie Nieuw Nederland op de zuidpunt van het huidige Manhattan stichtten en de hoofdstad Nieuw Amsterdam noemden. Dat de Nederlanders vierhonderd jaar geleden bij de monding van de Hudson rivier arriveerden is de directe aanleiding voor de samenwerking en de tentoonstelling in 2024.

Nadat die kolonie in 1664 door de Engelsen werd veroverd op de Nederlanders groeide de nederzetting in de eeuwen daarna uit tot de stad New York. De Nederlandse invasie en decennialange kolonisatie hadden grote gevolgen voor de Inheemse mensen die er in de 17e eeuw leefden. De bewoners van het eiland, dat zij Manahahtáanung noemden, verloren hun land en leden onder geïmporteerde ziektes, oorlogen en verlies van hun cultuur en levenswijze.

Trots versus verlies
Het verzet tegen deze kolonisatie was er echter ook en is zelfs nu nog aanwezig onder de restanten van inheemse gemeenschappen. Dat wordt in de tentoonstelling zichtbaar door verschillende film- en geluidsopnames van vertegenwoordigers en leiders van verschillende First Nations uit het gebied. De vaak mondeling overgeleverde getuigenissen van de vernietigende impact van de komst van Europese kolonisten vormen een sterk contrast met de, tot voor kort vooral van Nederlandse trots vervulde, historische exposés. Daarbij vormde de historische verbinding tussen ons kleine, ondernemende land en de macht en het aanzien van de wereldstad New York een hardnekkige constante. Die was ook leidend bij een voorganger van de huidige tentoonstelling. Namelijk ‘Van Nieuw Amsterdam tot New York, 1624 – 1664’ die het destijdse Amsterdams Historisch Museum in 1983 samen met het Stadsarchief Amsterdam en de New York Historical Society maakte.

De verschillen en contrasten tussen beide geschiedenissen worden aan de hand van verschillende objecten en artefacten, zoals plattegronden, tekeningen en muziekfragmenten in de huidige tentoonstelling verder aangescherpt. Dat de pijnlijke herinnering aan een verloren cultuur gelijk staat aan het algemene verlies van weelderige natuur, landschappelijke schoonheid als gevolg van de extreme verstedelijking van het gebied door de eeuwen heen maakt deze verdringende transitie natuurlijk nog schrijnender.

New Town
De tentoonstelling biedt ook een goed inzicht op de wijze waarop Nederlandse kolonisten tewerk gingen bij het stichten van de New Town Nieuw Amsterdam. Het biedt inzicht in de eerste stedelijke contouren en maatschappelijke condities die men bedacht en ontwierp. Daartoe behoren de stedenbouwkundige en planologische uitleg, zoals de aanleg van Broadway, de bouw van Fort Amsterdam en de muur waar nu Wall Street is. Een stedelijke ontwikkeling die echter ook bereikt werd door de inzet van slaven. De betrokken vertegenwoordigers van de First Nation Lenape reageren op dit Nederlandse erfgoed en voegen perspectieven toe aan het dominante verhaal. Zo worden vragen gesteld voor verder onderzoek in de aanloop naar de tentoonstelling in New York in 2025.

De tentoonstelling ‘Manahahtáanung of Nieuw Amsterdam? Het Inheemse verhaal achter New York’ is te zien van 16 mei tot en met 10 november 2024 in het Amsterdam Museum aan de Amstel. De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds, DutchCultureUSA en het Nederlands Consulaat-Generaal New York.

De tentoonstelling zal in 2025 te zien zijn in New-York.

Voor meer informatie zie de website van het Amsterdam Museum

Trefwoorden

museum of the city of new york amsterdam new york lenape first nation amsterdam museum verenigde staten

1	EVA architecten transformeert Girokantoor Leeuwarden tot woongebouw vrijdag, 10 januari
2	Consortium Fullhouse transformeert voormalig gemeentekantoor Westersingel Rotterdam woensdag, 8 januari
3	Waaiervormige woonbuurt op Cruquiseiland naar integraal ontwerp van KCAP woensdag, 8 januari
4	Voormalig pand Centraal Beheer wordt mogelijk onderkomen Politie Experience maandag, 6 januari
5	Woonzorgensemble met dorpse opzet langs het Damsterdiep woensdag, 8 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

Neutelings Riedijk presenteert plan renovatie Amsterdam Museum

4 februari 2021

Amsterdam Museum mag van de rechter renoveren

4 juli 2023

Erfgoedvereniging in hoger beroep na besluit renovatie Amsterdam Museum

22 september 2023

Andere nieuwsberichten

EVA architecten transformeert Girokantoor Leeuwarden tot woongebouw

10 januari, 2:32

In april wordt gestart met de transformatie van het voormalige Girokantoor in Leeuwarden naar een woongebouw. Het uit 1973 stammende gebouw, oorspronkelijk ontworpen door Abe Bonnema, gaat vanaf eind dit jaar plaats bieden aan 59 appartementen.

Kindcentrum met variërende gevels en buitenterrein voor Montfoort

10 januari, 11:52

In het Utrechtse Montfoort is afgelopen jaar een kindcentrum naar ontwerp van EGM architecten in gebruik genomen. Het gebouw biedt onderdak aan drie basisscholen en een kinderopvang.

Vernieuwde raadzaal gemeente Drimmelen is multifunctioneel

9 januari, 11:26

Het ontwerpconcept van M+R interior architecture voorziet in een flexibele ovale opstelling die gelijkwaardige interactie benadrukt. Verplaatsbare banken maken informele opstellingen mogelijk.

Houten markthal vormt sluitstuk vernieuwing Marktplein Apeldoorn

9 januari, 9:31

Afgelopen jaar is de vernieuwing van het Marktplein in Apeldoorn afgerond met de oplevering van de Markthal. Het bouwwerk, dat net als het plein is ontworpen door West 8, is vrijwel geheel van hout gerealiseerd.