Felix Claus

Dick van Wageningen

Het Nationaal Militair Museum

Het nieuwe kantoor van RIVM in aanbouw

Ontwerp voor Technology Center Land in Leusden.

Dick van Wageningen roemt gestopte Felix Claus: 'Hij puzzelde altijd door'

7 februari 2024, 13:38

Felix Claus heeft afscheid genomen van het mede door hem opgerichte bureau Felix Claus Dick van Wageningen Architecten. Dick van Wageningen, die sinds 2020 alle aandelen bezit, zet het bureau voort onder de naam Van Wageningen Architecten. Architectenweb sprak met Van Wageningen over het afscheid van zijn leermeester, hun samenwerking en de toekomst van het bureau. “Wat ik van Felix geleerd heb, is dat je niet te snel tevreden moet zijn met wat je hebt bedacht.”

Hoewel Claus dit jaar de meer dan pensioengerechtigde leeftijd van 68 jaar bereikt en hij niet meer aan de slag zal gaan als architect, wil Van Wageningen niet spreken van een pensioen. “Dat klinkt zo ouwelullerig. Bovendien kan ik hem altijd blijven bellen voor advies of om ergens over te sparren, en misschien blijft hij ook wel lesgeven. Hij is gewoon gestopt. Daar hebben we sinds de oprichting van het bureau in 2014 ook al naartoe gewerkt. Bij de oprichting ben ik voor een bepaald percentage partner geworden, met het idee dat dit aandeel in de jaren erop zou worden uitgebreid. Ik ben vijftien jaar jonger dan Felix, dus was het logisch dat ik het stokje op een gegeven moment zou overnemen. Daarnaast nam ik bij projecten steeds meer het voortouw, terwijl hij meer een rol op de achtergrond begon te vervullen. In 2020 heb ik alle aandelen van hem overgenomen, waarbij we de afspraak hebben gemaakt dat we tot 1 januari 2024 de oorspronkelijke naam van het bureau zouden behouden. Die datum is nu gepasseerd, Felix heeft afscheid genomen en het bureau gaat verder als Van Wageningen Architecten.”

Meteen een klik
Claus en Van Wageningen werken al bijna dertig jaar met elkaar. In 1995 trad de laatstgenoemde als tekenaar in dienst bij Claus en Kaan Architecten. “Het eerste project waar ik aan meewerkte, was woningbouwproject Holatuka aan de Hoogte en Laagte Kadijk in Amsterdam. Vanaf dag één werkte ik samen met Felix en we hadden meteen een klik. Ik weet niet precies waar hem dat in zit, dat zal te maken hebben met factoren als je persoonlijkheid, interesses en de manier waarop je werkt, maar er was meteen sprake van een goede en prettige samenwerking.” Nadat Claus en Kaan in 1996 een Amsterdamse en Rotterdamse vestiging kreeg, bleef Van Wageningen werken bij het hoofdstedelijke filiaal, dat werd geleid door Claus. Naarmate de jaren vorderden, begonnen beide filialen zich steeds meer als zelfstandige bureaus te ontwikkelen, met ieder een eigen bedrijfsvoering en administratie. In 2014, het jaar dat het door Claus en Van Wageningen ontworpen Nationaal Militair Museum in Soesterberg werd geopend, splitste Claus en Kaan zich op in twee nieuwe bureaus: Felix Claus Dick van Wageningen Architecten (Amsterdam) en KAAN Architecten (Rotterdam). Van Wageningen had zich toen al opgewerkt tot partner, bij het nieuwe bureau werd hij ook naamgever.

Op de vraag hoe Van Wageningen Claus zou omschrijven als architect, antwoordt hij. “Geniaal natuurlijk, (en met een lach) is dat het juiste woord? Serieus: wat ik vooral van Felix geleerd heb, is dat je niet te snel tevreden moet zijn met wat je hebt bedacht. Waar jij dacht: dit is het ontwerp en concept waarmee ik verder ga, bleef hij door puzzelen. Soms dacht ik dan weleens: pfff, maar ik vind het heel knap dat hij over die drive en discipline beschikt. Door te blijven zoeken en nadenken, ontwierp hij gebouwen die vanzelfsprekend op hun plaats vielen, zowel op de plek waar ze staan als voor hun gebruikers. Er zijn weleens mensen bij me geweest die een gebouw zo simpel vonden dat ze het zelf hadden kunnen bedenken, terwijl ons vak allesbehalve eenvoudig is. En daarin zit voor mij zijn ‘genialiteit’.”

Nationaal Militair Museum
Het meest prominente voorbeeld van die werkwijze is het Nationaal Militair Museum, het prachtige gebouw op de voormalige vliegbasis Soesterberg, dat onder meer werd onderscheiden met de Abe Bonnema Architectuurprijs. “Dat project hebben we via een DBFMO-tender binnengesleept, met als opgave om het museum te huisvesten in de verschillende hangars die op de locatie staan. Dat kon in onze ogen wel, alleen moest je die hangars dan wel flink opknappen, want ze verkeerden in een slechte staat. Bovendien waren ze in omvang en hoogte zeer beperkt voor de collectie die er moest worden ondergebracht. De belangrijkste reden om een nieuw gebouw voor te stellen, was de schaal van de locatie. Het landschap is immens en de start- en landingsbanen hebben een lengte van drie tot 3,5 kilometer. Bij zo’n enorme schaal moet je zo’n museum niet onderbrengen in verschillende kleine gebouwtjes, dachten wij, maar een gebouw neerzetten dat kan opboksen tegen die schaal”, zegt Van Wageningen. Het resultaat is een museumgebouw dat even eenvoudig als indrukwekkend is; een reusachtige hangar, waarvan je bijna kunt zeggen: dat had ik ook kunnen bedenken.

Een van de lopende projecten waaraan Claus nog heeft meegewerkt, is de nieuwbouw van het RIVM in Utrecht. Het bureau heeft de ontwerpopdracht voor dit complex al in 2014 gewonnen, maar door verschillende oorzaken vindt de oplevering pas dit jaar plaats. “Dat zijn dingen waar wij als architect niets aan kunnen doen, het is iets tussen de opdrachtgever en -nemer, maar dat het een project met een lange adem is, lijkt me wel duidelijk. Uiteindelijk zal het een goed en mooi gebouw worden, dat precies zo is geworden als wij hadden bedacht.” Veel projecten heeft Van Wageningen Architecten niet in portefeuille, maar dat is een bewuste keuze. “Ons bureau telt zeven medewerkers. Naast het RIVM werken we momenteel aan het Technology Center Land in Leusden, waarvoor we in 2022 de tender hebben gewonnen. We willen geen groot bureau zijn dat aan dertig projecten tegelijk werkt, maar proberen de projecten uit te kiezen die ons liggen en we leuk vinden om te doen. En wij gaan dan vol voor dan ene project: commitment. Ik vind het prettig om aan ieder detail te kunnen werken, in plaats van dat je je aandacht moet verdelen over een veelvoud aan projecten.”

Trefwoorden

dick van wageningen claus en kaan architecten nationaal militair museum technology center land felix claus van wageningen architecten felix claus dick van wageningen architecten rivm

1	Start verbouwing van monumentale toren aan Coolsingel Rotterdam woensdag, 26 maart
2	Buiksloterham – stedenbouw volgens Cityplot concept krijgt vorm woensdag, 26 maart
3	Verbouw die woningfabriek dinsdag, 25 maart
4	Zeven nominaties BNA Beste Gebouw van het Jaar 2025 maandag, 31 maart
5	Strategische visie van MVRDV voor ‘kwaliteitssprong’ Roosendaal donderdag, 27 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Schrijvers open brief Rekenkamer: ‘Geheimhoudingsclausule dwingt ons publieke discussie te forceren’

13 september 2023

Kosten nieuwbouw RIVM na vertraging 136 miljoen euro hoger

11 december 2024

Architecten voor nieuwbouw van Defensie in Leusden geselecteerd

20 september 2022

Abe Bonnema Prijs voor Nationaal Militair Museum

1 december 2015

Vernieuwing Ons’ Lieve Heer op Solder afgerond

14 september 2015

Nationaal Militair Museum officieel geopend

11 december 2014

Wegen van Claus en Kaan gescheiden

15 januari 2014

Multifunctioneel gebouw door KAAN Architecten in Parijs opgeleverd

23 juli 2024

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Felix Claus over hoe je je bij ieder project op één ding moet concentreren

18 april 2024

Andere nieuwsberichten

Schreuder College door Atelier PRO: een gewone school voor speciaal onderwijs

Gisteren, 16:44

Het schoolgebouw van het Schreuder College Taborstraat in Rotterdam was sterk verouderd en niet bijzonder geschikt voor het speciaal onderwijs, dat de school verzorgt. Atelier PRO architekten ontwierp een kleinschalig nieuw gebouw.

Omgevingsvergunning nieuwbouwproject Groei! onherroepelijk

Gisteren, 12:00

Nieuwbouwproject Groei! wordt in de Weespertrekvaartbuurt in Amsterdam een groene schakel voor een vitale stad, aldus ontwikkelaar VORM. De omgevingsvergunning voor het realiseren van een programma met wonen, werken en zorg is onherroepelijk.

Zeven nominaties BNA Beste Gebouw van het Jaar 2025

Gisteren, 09:40

De vakjury onder leiding van voorzitter Ingrid van Engelshoven maakt vandaag de zeven geselecteerde projecten bekend en roept op 5 juni de winnaar uit.

Beschut wonen in een coulissenlandschap

28 maart, 9:30

Net buiten een dorp in De Peel wordt een nieuw landgoed ontwikkeld, waarin besloten landschapskamers ontstaan. In een van deze landschapskamers ligt een familiehuis, ontworpen door HilberinkBosch architecten in opdracht van de familie.

4,5 miljoen euro subsidie voor isoleren Amsterdamse monumenten

Gisteren, 14:50

Amsterdam ontvangt een Europese subsidie voor het isoleren met natuurlijke materialen van twee historische locaties: 556 sociale huurwoningen in de Spaarndammerbuurt en de Centrale Markthal in Amsterdam West.

Prijzen nieuwbouwkavels opnieuw gestegen

Gisteren, 14:24

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) was de bouwgrond 13,7% duurder dan een jaar eerder.

Wateroverlast en bodemdaling kunnen woningbouw bedreigen

27 maart, 10:36

Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) deed onderzoek naar de gevolgen van bodemdaling en wateroverlast in gebieden waar gebouwd kan worden.

Organisaties willen sneller actie van politiek in stikstofcrisis

27 maart, 10:02

Verschillende organisaties vinden dat het kabinet nu echt vaart moet maken met het aanpakken van de stikstofcrisis.

Kampen begint kort geding tegen Enexis om aansluiting schoolgebouw

26 maart, 10:56

De gemeente Kampen spant een kort geding aan tegen netbeheerder Enexis omdat die een nieuw duurzaam Kindcentrum niet zou kunnen aansluiten op het stroomnet.