Zicht vanuit Leuvensesteenweg

Zicht zuid

Zicht zuid detail

Vogelperspectief west

Zicht west

Vogelperspectief oost

Zicht oost

Zicht noord

Aanzicht west

Detail winter

Detail zomer

Detail gevel

Circulair lagensysteem gevel

Noord

Noordwest.JPG

Oost

Zuid

Zuidwest.JPG

13_BIM anatomie1

14_BIM anatomie2

15_BIM anatomie3

Circulariteit is leidraad bij renovatie WTCB-kantoorgebouw in Zaventem

19 april 2021, 11:04

In Zaventem is de ingrijpende renovatie van het kantoorgebouw van het WTCB gestart; de verbouwing moet een voorbeeldproject worden op vele vlakken. Het ontwerp van BOVAArchitects geeft invulling aan tal van duurzame doelstellingen, zoals reductie van energieverbruik en CO₂-uitstoot, een sterke focus op circulariteit en de toepassing van een hoogtechnologische groengevel.

Het Belgische Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) ervaart een toenemende vraag naar opleiding en technische ondersteuning . Daardoor heeft de onderzoeksinstelling behoefte aan meer ruimte voor demonstratie en onderzoek; ze heeft besloten een bestaand gebouw in Zaventem te betrekken als nieuw hoofdkantoor na grondige renovatie.

Project als laboratorium
Hoewel het huidige gebouw dateert uit 1999, vertoont het een aantal belangrijke bouwtechnische gebreken, vertelt BOVAArchitects. Een ingrijpende verbouwing van de bouwschil en de technische installaties is nodig, opdat het pand kan voldoen aan huidige eisen met betrekking tot energieprestatie, ventilatie, akoestiek en daglichttoetreding.

Het WTCB profileert zich als een promotor van technologische innovatie in zijn branche. Het spreekt dus voor zich dat het project een voorbeeld moet zijn van hergebruik van bestaande gebouwen en van circulair bouwen. Omdat de gebreken van het bestaande gebouw veel voorkomen in de Belgische bouwvoorraad, is het bovendien wenselijk dat de ontwerpoplossingen op grote schaal toepasbaar zijn. Verder wil de opdrachtgever onderzoeken hoe nieuwe technologische ontwikkelingen kunnen helpen de stedelijke omgevingen beter bestand te maken tegen veranderingen in klimaat en economie.

Hergebruik en losmaakbaarheid
Met het Europese Green Deal-programma als leidraad bij het ontwerp, heeft BOVAArchitects een sterke nadruk gelegd op circulariteit bij productieprocessen en omgang met materialen en bouwsystemen. Dat resulteert bijvoorbeeld in een zeer uitgebreid hergebruik van aanwezige elementen.

Hierop is tijdens de sloopwerkzaamheden al ingespeeld. In het project worden bijvoorbeeld buitenverlichting, terrastegels, het toegangscontrolesysteem, liften, trappen, elektrische borden, sprinklers, sanitaire installaties, verhoogde vloeren, natuursteenvloeren en –drempels, keramische wandbekleding en deuren, maar ook grond en beplanting hergebruikt.

Voor nieuwe onderdelen gaat de keuze uit naar Cradle to Cradle-producten, zoals bij de binnenwanden en -vloeren en plafonds het geval is. Die worden bovendien op omkeerbare wijze toegepast. Het architectenbureau benadert het nieuwe kantoorgebouw als materialenbank, legt architect Hilde Vandewalle uit. Het gebouw is een samenstelling van diverse lagen en componenten die onafhankelijk van elkaar eenvoudig zijn te monteren, demonteren, vervangen en hergebruiken. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor de nieuwe, gelaagde gevelstructuur.

Groengevel
Het gerenoveerde gebouw krijgt opvallende groene gevels, als bijdrage aan een gezonde en biodiverse stedelijke omgeving. Het architectenbureau heeft, in overleg met landschapsarchitect Denis Dujardin, gekozen voor een zogeheten Substrate Module-groengevel. Deze is uitgerust met loopbruggen, die monitoring en onderzoeksactiviteiten vergemakkelijken. De gevel kan zo een toegankelijk verticaal laboratorium worden, leggen de architecten uit. Dujardin heeft de beplanting gekozen op basis van verschillende eigenschappen, zoals de zon- en schaduwwerking, vogelbeschutting tijdens de wintermaanden en beeldkwaliteit.

Om de bestaande betonnen constructie niet verticaal te belasten met het gewicht van de groengevel, wordt deze als een onafhankelijke structurele laag uitgevoerd. Deze tweede laag, ontwikkeld in samenwerking met Ney & Partners, kan in principe worden toegepast bij elke bestaande gevel, onafhankelijk van diens eigenschappen en draagvermogen, aldus BOVAArchitects.

Het irrigatienetwerk voor de geveltuin is zo duurzaam mogelijk ontworpen. Het wordt aangesloten op een waterterugwinningssysteem, maar vormt tevens een retentiesysteem. Onder de substraatlaag van zowel de ‘minigeveltuinen’ als de groendaken verzamelen drainagekratten het water, dat via capillariteit weer de planten voedt.

Energie en ventilatie
Tot de werkzaamheden behoort ook de overkapping van de huidige patio, waarmee WTCB een nieuwe multifunctionele ruimte wil realiseren. Voor deze overkapping is daglichttoetreding, ventilatie en rook- en warmteafvoer onderzocht. Het resultaat is een atypisch sheddak dat het binnenklimaat optimaliseert, maar ook de beleving in het atrium bepaalt.

Op energetisch vlak moet het gebouw wat betreft technische installaties wederom een demonstratieproject zijn, vertellen de architecten. Het ontwerp legt met een bijzonder goed presterende gebouwschil, drievoudige beglazing en lamellenzonwering met maximale daglichttoetreding de basis van het energieconcept.

Met het oog op (passieve) koeling en verwarming is gekozen voor een gesloten verticale bodemwarmtewisselaar. Om de warmte of koelte vervolgens in het gebouw te verdelen wordt met name gebruik gemaakt van klimaatplafonds. Die kunnen daarbij per gebruikszone afzonderlijk worden aangestuurd.

Het ventilatiesysteem is gekoppeld aan een warmteterugwinningssysteem en werkt met ver doorgevoerde vraagsturing. Natuurlijke ventilatie is mogelijk door te openen ramen in de gevel en in het centraal atrium. Aanvullend is overal ledverlichting voorzien die werkt op basis van daglichtsturing.

Bouw
De daadwerkelijke bouw wordt door het interdisciplinaire bouwteam opgevat als een extra fase in het onderzoeksproces. De toepassing moet ontwerpaannames bevestigen; “Tijdens de uitvoering zal er dus een interactieve participatie van al de actoren nodig zijn”, stelt BOVAArchitects.

Om de onderlinge samenwerking en het bouwproces te optimaliseren werkt men met BIM, gestandaardiseerde protocollen en communicatieplatformen voor data-uitwisseling binnen een speciaal ontwikkelde common data environment (CDE). De bouwtechnische ondersteuning, BIM en controle op de uitvoering zijn in handen van Bureau Bouwtechniek. Het project betreft een oppervlakte van 9.500 m².

De bouwwerkzaamheden, die worden uitgevoerd door Vanhout, zijn inmiddels gestart. Oplevering van het vernieuwde WTCB-kantoor staat gepland voor maart 2022.

Trefwoorden

ney & partners kantoorgebouw bovaarchitects renovatie verduurzaming circulariteit wtcb gevel zaventem groengevel belgië denis dujardin bureau bouwtechniek duurzaamheid

1	Start verbouwing van monumentale toren aan Coolsingel Rotterdam woensdag, 26 maart
2	Buiksloterham – stedenbouw volgens Cityplot concept krijgt vorm woensdag, 26 maart
3	Zeven nominaties BNA Beste Gebouw van het Jaar 2025 maandag, 31 maart
4	Team met Studio Nauta en Pieter Bedaux presenteert hun inzending voor M HKA maandag, 31 maart
5	Strategische visie van MVRDV voor ‘kwaliteitssprong’ Roosendaal donderdag, 27 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Nieuw glazen dak bekroont Nationale Bank van België

17 januari 2020

Ney & Partners opent kantoor in Delft

2 september 2019

Kantoorgebouwen Basisweg Amsterdam herontwikkeld tot District West

15 april 2021

Respectvolle renovatie door Heyligers van modernistisch kantoorpand

17 februari 2021

Nieuw leven voor Forum-gebouw als EDGE Stadium

9 december 2020

Brug verbindt klif met het Kasteel van Tintagel

14 augustus 2019

Ensemble van bruggen bij Antwerpen door Ney & Partners en Omgeving

6 maart 2019

Binnen kijken op de Dag van de architectuur in België

26 augustus 2021

Materialen uit flatgebouw Ivoordreef Utrecht keren terug in nieuwbouw op dezelfde plek

23 februari 2023

Floradôme is nieuw kantoorgebouw voor kwekerscoöperatie

3 maart 2021

Duurzaam en open bedrijfsgebouw van BDG Architecten

11 november 2020

Volglazen kantoorgebouw met ferme luifels

26 oktober 2020

Nieuw Dura Vermeer Inspiration Centre is “duurzaam en gezond”

15 oktober 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Team met Groosman wint aanbesteding P+R Meijersplein in Rotterdam

Gisteren, 16:04

Het winnende ontwerp voorziet in een strategisch gelegen herkenningspunt als mobiliteitshub, dat bovendien een voorbeeld moet worden van circulair en toekomstbestendig bouwen.

Dreven, Gaarden en Zichten in Den Haag wint prijs voor gebiedsontwikkeling

Gisteren, 12:55

De vernieuwing van het Haagse stadsdeel Zuidwest is de winnaar van de SKG Award 2025. Hiermee beloont Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling ook de gemeente Den Haag, woningcorporatie Staedion en Heijmans, die samenwerken in het project.

Een sculpturale woontoren als baken in Kerckebosch

Gisteren, 11:46

Aan de rand van de Utrechtse Heuvelrug, in de wijk Kerckebosch in Zeist, staat de woontoren Beaufort. De groene, bosachtige omgeving op zand vormden voor Orange Architects de inspiratie voor het concept en de materialisatie.

Schreuder College door Atelier PRO: een gewone school voor speciaal onderwijs

31 maart, 4:44

Het schoolgebouw van het Schreuder College Taborstraat in Rotterdam was sterk verouderd en niet bijzonder geschikt voor het speciaal onderwijs, dat de school verzorgt. Atelier PRO architekten ontwierp een kleinschalig nieuw gebouw.

Oproep aan klimaatminister voor steunmaatregelen zonnepanelen

Gisteren, 14:25

Consumenten- en milieuorganisaties vinden dat minister Hermans maatregelen moet nemen om zonnepanelen ook na afschaffing van de salderingsregeling aantrekkelijk te houden.