Zicht vanuit Leuvensesteenweg

Zicht zuid

Zicht zuid detail

Vogelperspectief west

Zicht west

Vogelperspectief oost

Zicht oost

Zicht noord

Aanzicht west

Detail winter

Detail zomer

Detail gevel

Circulair lagensysteem gevel

Noord

Noordwest.JPG

Oost

Zuid

Zuidwest.JPG

13_BIM anatomie1

14_BIM anatomie2

15_BIM anatomie3

Circulariteit is leidraad bij renovatie WTCB-kantoorgebouw in Zaventem

19 april 2021, 11:04

In Zaventem is de ingrijpende renovatie van het kantoorgebouw van het WTCB gestart; de verbouwing moet een voorbeeldproject worden op vele vlakken. Het ontwerp van BOVAArchitects geeft invulling aan tal van duurzame doelstellingen, zoals reductie van energieverbruik en CO₂-uitstoot, een sterke focus op circulariteit en de toepassing van een hoogtechnologische groengevel.

Het Belgische Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) ervaart een toenemende vraag naar opleiding en technische ondersteuning . Daardoor heeft de onderzoeksinstelling behoefte aan meer ruimte voor demonstratie en onderzoek; ze heeft besloten een bestaand gebouw in Zaventem te betrekken als nieuw hoofdkantoor na grondige renovatie.

Project als laboratorium
Hoewel het huidige gebouw dateert uit 1999, vertoont het een aantal belangrijke bouwtechnische gebreken, vertelt BOVAArchitects. Een ingrijpende verbouwing van de bouwschil en de technische installaties is nodig, opdat het pand kan voldoen aan huidige eisen met betrekking tot energieprestatie, ventilatie, akoestiek en daglichttoetreding.

Het WTCB profileert zich als een promotor van technologische innovatie in zijn branche. Het spreekt dus voor zich dat het project een voorbeeld moet zijn van hergebruik van bestaande gebouwen en van circulair bouwen. Omdat de gebreken van het bestaande gebouw veel voorkomen in de Belgische bouwvoorraad, is het bovendien wenselijk dat de ontwerpoplossingen op grote schaal toepasbaar zijn. Verder wil de opdrachtgever onderzoeken hoe nieuwe technologische ontwikkelingen kunnen helpen de stedelijke omgevingen beter bestand te maken tegen veranderingen in klimaat en economie.

Hergebruik en losmaakbaarheid
Met het Europese Green Deal-programma als leidraad bij het ontwerp, heeft BOVAArchitects een sterke nadruk gelegd op circulariteit bij productieprocessen en omgang met materialen en bouwsystemen. Dat resulteert bijvoorbeeld in een zeer uitgebreid hergebruik van aanwezige elementen.

Hierop is tijdens de sloopwerkzaamheden al ingespeeld. In het project worden bijvoorbeeld buitenverlichting, terrastegels, het toegangscontrolesysteem, liften, trappen, elektrische borden, sprinklers, sanitaire installaties, verhoogde vloeren, natuursteenvloeren en –drempels, keramische wandbekleding en deuren, maar ook grond en beplanting hergebruikt.

Voor nieuwe onderdelen gaat de keuze uit naar Cradle to Cradle-producten, zoals bij de binnenwanden en -vloeren en plafonds het geval is. Die worden bovendien op omkeerbare wijze toegepast. Het architectenbureau benadert het nieuwe kantoorgebouw als materialenbank, legt architect Hilde Vandewalle uit. Het gebouw is een samenstelling van diverse lagen en componenten die onafhankelijk van elkaar eenvoudig zijn te monteren, demonteren, vervangen en hergebruiken. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor de nieuwe, gelaagde gevelstructuur.

Groengevel
Het gerenoveerde gebouw krijgt opvallende groene gevels, als bijdrage aan een gezonde en biodiverse stedelijke omgeving. Het architectenbureau heeft, in overleg met landschapsarchitect Denis Dujardin, gekozen voor een zogeheten Substrate Module-groengevel. Deze is uitgerust met loopbruggen, die monitoring en onderzoeksactiviteiten vergemakkelijken. De gevel kan zo een toegankelijk verticaal laboratorium worden, leggen de architecten uit. Dujardin heeft de beplanting gekozen op basis van verschillende eigenschappen, zoals de zon- en schaduwwerking, vogelbeschutting tijdens de wintermaanden en beeldkwaliteit.

Om de bestaande betonnen constructie niet verticaal te belasten met het gewicht van de groengevel, wordt deze als een onafhankelijke structurele laag uitgevoerd. Deze tweede laag, ontwikkeld in samenwerking met Ney & Partners, kan in principe worden toegepast bij elke bestaande gevel, onafhankelijk van diens eigenschappen en draagvermogen, aldus BOVAArchitects.

Het irrigatienetwerk voor de geveltuin is zo duurzaam mogelijk ontworpen. Het wordt aangesloten op een waterterugwinningssysteem, maar vormt tevens een retentiesysteem. Onder de substraatlaag van zowel de ‘minigeveltuinen’ als de groendaken verzamelen drainagekratten het water, dat via capillariteit weer de planten voedt.

Energie en ventilatie
Tot de werkzaamheden behoort ook de overkapping van de huidige patio, waarmee WTCB een nieuwe multifunctionele ruimte wil realiseren. Voor deze overkapping is daglichttoetreding, ventilatie en rook- en warmteafvoer onderzocht. Het resultaat is een atypisch sheddak dat het binnenklimaat optimaliseert, maar ook de beleving in het atrium bepaalt.

Op energetisch vlak moet het gebouw wat betreft technische installaties wederom een demonstratieproject zijn, vertellen de architecten. Het ontwerp legt met een bijzonder goed presterende gebouwschil, drievoudige beglazing en lamellenzonwering met maximale daglichttoetreding de basis van het energieconcept.

Met het oog op (passieve) koeling en verwarming is gekozen voor een gesloten verticale bodemwarmtewisselaar. Om de warmte of koelte vervolgens in het gebouw te verdelen wordt met name gebruik gemaakt van klimaatplafonds. Die kunnen daarbij per gebruikszone afzonderlijk worden aangestuurd.

Het ventilatiesysteem is gekoppeld aan een warmteterugwinningssysteem en werkt met ver doorgevoerde vraagsturing. Natuurlijke ventilatie is mogelijk door te openen ramen in de gevel en in het centraal atrium. Aanvullend is overal ledverlichting voorzien die werkt op basis van daglichtsturing.

Bouw
De daadwerkelijke bouw wordt door het interdisciplinaire bouwteam opgevat als een extra fase in het onderzoeksproces. De toepassing moet ontwerpaannames bevestigen; “Tijdens de uitvoering zal er dus een interactieve participatie van al de actoren nodig zijn”, stelt BOVAArchitects.

Om de onderlinge samenwerking en het bouwproces te optimaliseren werkt men met BIM, gestandaardiseerde protocollen en communicatieplatformen voor data-uitwisseling binnen een speciaal ontwikkelde common data environment (CDE). De bouwtechnische ondersteuning, BIM en controle op de uitvoering zijn in handen van Bureau Bouwtechniek. Het project betreft een oppervlakte van 9.500 m².

De bouwwerkzaamheden, die worden uitgevoerd door Vanhout, zijn inmiddels gestart. Oplevering van het vernieuwde WTCB-kantoor staat gepland voor maart 2022.

Trefwoorden

ney & partners kantoorgebouw bovaarchitects renovatie verduurzaming circulariteit wtcb gevel zaventem groengevel belgië denis dujardin bureau bouwtechniek duurzaamheid

1	Nieuw voorstel voor renovatie en uitbreiding De Kuip woensdag, 26 november
2	Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken vrijdag, 28 november
3	MORE Architecture en Studio Nauta ontwerpen woontoren midden op Katendrecht donderdag, 27 november
4	Gemeenteraad stelt gebiedsvisie voor Bussum-Zuid vast donderdag, 27 november
5	Schiphol investeert tien miljard in nieuwe terminal en andere infrastructuur woensdag, 26 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Nieuw glazen dak bekroont Nationale Bank van België

17 januari 2020

Ney & Partners opent kantoor in Delft

2 september 2019

Kantoorgebouwen Basisweg Amsterdam herontwikkeld tot District West

15 april 2021

Respectvolle renovatie door Heyligers van modernistisch kantoorpand

17 februari 2021

Nieuw leven voor Forum-gebouw als EDGE Stadium

9 december 2020

Brug verbindt klif met het Kasteel van Tintagel

14 augustus 2019

Ensemble van bruggen bij Antwerpen door Ney & Partners en Omgeving

6 maart 2019

Binnen kijken op de Dag van de architectuur in België

26 augustus 2021

Materialen uit flatgebouw Ivoordreef Utrecht keren terug in nieuwbouw op dezelfde plek

23 februari 2023

Floradôme is nieuw kantoorgebouw voor kwekerscoöperatie

3 maart 2021

Duurzaam en open bedrijfsgebouw van BDG Architecten

11 november 2020

Volglazen kantoorgebouw met ferme luifels

26 oktober 2020

Nieuw Dura Vermeer Inspiration Centre is “duurzaam en gezond”

15 oktober 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Rijnboutt levert CityPromenade in Nieuwegein op

28 november, 4:30

Aan de oostzijde van het centrum van Nieuwegein is het project CityPromenade van Rijnboutt gereed gekomen.

Lisa De Visscher wordt nieuwe bouwmeester van Brussel

28 november, 3:31

Zij volgt in die rol Kristiaan Borret op, die de functie tien jaar lang vervulde. De Visscher leidde onder meer het tijdschrift A+ Architecture in Belgium en werkte als architect bij onder meer Neutelings Riedijk Architects.

Rustige baksteenarchitectuur geeft vernieuwd woonzorcentrum eenduidige uitstraling

28 november, 1:52

In Voorschoten is naar ontwerp van Woonwerk Architecten woonzorgcentrum Foreschate vernieuwd. Een deel van het complex onderging renovatie, een ander deel heeft plaatsgemaakt voor nieuwbouw.

Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken

28 november, 11:26

Met een omvang van 47.000 vierkante meter wordt het complex tussen het Schiekadeblok en het spoor het grootste private nieuwbouwkantoor van Nederland.

Amsterdam zoekt vastgoedpartij die 'werkcorporatie' wil opzetten

28 november, 5:16

De Werkcorporatie Amsterdam moet helpen om kleinschalige en betaalbare bedrijfsruimtes voor bijvoorbeeld meubelmakers en loodgieters in de stad te realiseren.

Woningbezit investeerders neemt verder af in derde kwartaal

28 november, 2:38

De verkoopgolf van huurwoningen door investeerders hield in het derde kwartaal van dit jaar aan.

Euromast drie maanden dicht voor grote opknapbeurt

28 november, 12:24

Tot en met april volgend jaar worden de buitenkant van de toren en het restaurant gerenoveerd.

Limburg onderscheidt architect Jo Coenen met erepenning

28 november, 10:49

Hij kreeg de onderscheiding voor zijn ‘uitzonderlijke verdiensten voor het vakgebied van de architectuur en stedenbouw in Limburg, Nederland en daarbuiten’.