Victor Papanek 'Tetrakaidecahedral', 1973-1975 (verplaatsbare speelconstructie, ontworpen met een student, ouders, leraren en kinderen)

Victor Papanek in Buffalo, NY, April 1959

'The Minimal Design Team', deel uit 'Big Character Poster No. 1: Work Chart for Designers, 1973, door V. Papanek opgesteld in 1969

'We Are All Handicapped', deel uit 'Big Character Poster No. 1: Work Chart for Designers', 1973, door V. Papanek opgesteld in 1969

Victor Papanek, 'Gallery of Living Arts, Corona Del Mar, CA, Entrance Lobby', ontwerp voor expositieruimte, 1949–1952

Victor Papanek en James Hennessey, 'Work Cube', uit 'Nomadic Furniture 1', 1973

Victor Papanek en James Hennessy, 'LeanTo Chair', afgebeeld in het manuscript van 'Nomadic Furniture 2', 1974

Omslag 'Design for the Real World. Human Ecology and Social Change', 1971

Omslag 'Design for Human Scale'

Tentoonstellingscatalogus '»Victor Papanek: The Politics of Design', 2018

Design Museum Den Bosch toont ‘ontwerpactivist’ Victor Papanek

24 september 2020, 9:26

Design Museum Den Bosch wijdt dit najaar een programma aan de ontwerper, docent en auteur Victor Papanek (1923-1998). Papanek was overtuigd voorvechter van sociaal en ecologisch verantwoord ontwerpen; een visie op vormgeving die in deze tijd onverminderd relevant is.

Veel van de huidige opvattingen over ‘social design’ en ‘design thinking’ zijn terug te voeren op de ideeën van Victor Papanek. Hij introduceerde het concept ‘design ethics’: waarvoor of waarom ontwerpen we? Wat hem betreft moest ontwerp gericht zijn op inclusie, sociale rechtvaardigheid en duurzaamheid.

Papanek emigreerde in 1939, na de Anschluss van Oostenrijk bij Nazi-Duitsand, vanuit Wenen naar de Verenigde Staten. Daar studeerde hij ontwerp en architectuur; eind jaren 1940 ging Papanek in de leer bij Frank Lloyd Wright. Tevens werd hij al vroeg in zijn carrière een bondgenoot van de eveneens geëngageerde Buckminster Fuller.

Ontwerpen voor mens en wereld
Fuller schreef ook het voorwoord van Papaneks baanbrekende publicatie ‘Design for the Real World: Human Ecology and Social Change’ (1971), een compromisloze kritiek op de toenmalige ontwerpcultuur. Hij zag teveel slecht werkende en nutteloze producten, vormgeving die niet meer dan cosmetisch en soms zelfs gevaarlijk was.

In het boek pleit hij voor een radicale verandering: in plaats van in dienst te staan van massaconsumptie en commercie moet design zich richten op de uitdagingen van de échte wereld. Ontwerp moet alle mensen vooruit helpen. Hij roept op om vooral ook aandacht te hebben voor niet-Westerse mensen, vrouwen, kinderen en mensen met een beperking. Ontwerp moet bovendien rekening houden met het milieu en de beperkte bronnen van de aarde.

Bij verschijnen verdeelde het boek de ontwerpersgemeenschap. Ondertussen is het boek vertaald in drieëntwintig talen, is het continu herdrukt en blijft het een van de meeste gelezen boeken over ontwerp. De ideeën van Papanek hebben generaties ontwerpers geïnspireerd en worden nog steeds besproken; toch bleef hij over het algemeen onbekend bij een groter publiek, stelt Design Museum Den Bosch.

In retrospectief en nu
Van 17 oktober 2020 tot en met 7 februari 2021 presenteert het museum de tentoonstelling ‘Victor Papanek: The Politics of Design’, in Nederland het eerste grote retrospectief van zijn werk. De tentoonstelling plaatst zijn werk in de context van zowel zijn tijd als de hedendaagse ontwerpwereld.

De tentoonstelling toont Papaneks vroege werk, alsmede dat van zijn tijdgenoten en inspiratiebronnen zoals Frank Lloyd Wright, Charles & Ray Eames en Isamu Noguchi. Verder gaat de tentoonstelling uitgebreid in op het boek ‘Design fort he Real World’ en op de sociale kritiek die de kern vormde van Papaneks werk. Tot slot besteedt de tentoonstelling aandacht aan duurzaamheid en Papaneks uitgangspunt ‘doing the most with the least’.

Minitopia
De tentoonstelling over Papanek – die eerder dit jaar te zien was in C-mine in het Belgische Genk – komt in een tijd dat het goed is om zijn stellingname nog eens goed te beluisteren. Het is ook goed dat het Design Museum Den Bosch een zeer praktische weerslag van zijn denkbeelden in de huidige tijd bij het programma betrekt. Het museum organiseert samen met de initiatiefnemers en ontwerpers van Minitopia een weekeinde over de vraag wat de verantwoordelijkheid van de ontwerper in crisistijd is.

Minitopia helpt bij het creëren van innovatieve, duurzame woonlocaties, waarin veel ruimte is voor solidariteit en saamhorigheid. De woningen zijn over het algemeen compact, flexibel, kant en klaar of modulair. Veelal zijn ze ontworpen met een app en gebouwd met natuurlijke bouwstoffen of hergebruik van bestaande materialen. In Den Bosch heeft Minitopa in Poeldonk en De Rompert kleinschalige, circulaire gemeenschappen gerealiseerd.

Trefwoorden

victor papanek tentoonstelling duurzaamheid inclusief ontwerp social design design museum den bosch design minitopia

1	Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken vrijdag, 28 november
2	Nieuw voorstel voor renovatie en uitbreiding De Kuip woensdag, 26 november
3	MORE Architecture en Studio Nauta ontwerpen woontoren midden op Katendrecht donderdag, 27 november
4	Gemeenteraad stelt gebiedsvisie voor Bussum-Zuid vast donderdag, 27 november
5	Schiphol investeert tien miljard in nieuwe terminal en andere infrastructuur woensdag, 26 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Thema Dutch Design Week 2020: The new intimacy

7 juli 2020

Architect Iosa Ghini werkt aan anti-infectiemasker

4 mei 2020

Minitopia start inschrijving voor buurtschap in Eindhoven

4 mei 2021

Biobasecamp van Studio Marco Vermeulen als gebouwd argument

7 november 2019

Minitopia ontwikkelt nieuwe locatie in Valkenswaard

3 mei 2024

Envisions ontwikkelt nieuwe straatstenen voor Eindhoven

18 september 2019

Marina Otero nieuw hoofd Social Design bij DAE

12 februari 2020

Formafantasma aan hoofd nieuwe master DAE

10 oktober 2019

NL in Milaan: Ward Wijnant

3 mei 2019

NL in Milaan: Geke Lensink

29 april 2019

NL in Milaan: Piet Hein Eek

11 april 2019

Timo de Rijk: 'Ontwerpers, wees niet te gauw tevreden over nu'

22 maart 2019

VPRO Tegenlicht over ‘Wonen buiten de box’

10 maart 2021

Terugkijken: VPRO Tegenlicht, wonen buiten de box

22 maart 2021

Museum toont ontwerpproces objecten uit periode 1500-1900

24 oktober 2022

Design Museum Den Bosch verhuist naar nieuw gebouw

19 december 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Rijnboutt levert CityPromenade in Nieuwegein op

28 november, 4:30

Aan de oostzijde van het centrum van Nieuwegein is het project CityPromenade van Rijnboutt gereed gekomen.

Lisa De Visscher wordt nieuwe bouwmeester van Brussel

28 november, 3:31

Zij volgt in die rol Kristiaan Borret op, die de functie tien jaar lang vervulde. De Visscher leidde onder meer het tijdschrift A+ Architecture in Belgium en werkte als architect bij onder meer Neutelings Riedijk Architects.

Rustige baksteenarchitectuur geeft vernieuwd woonzorcentrum eenduidige uitstraling

28 november, 1:52

In Voorschoten is naar ontwerp van Woonwerk Architecten woonzorgcentrum Foreschate vernieuwd. Een deel van het complex onderging renovatie, een ander deel heeft plaatsgemaakt voor nieuwbouw.

Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken

28 november, 11:26

Met een omvang van 47.000 vierkante meter wordt het complex tussen het Schiekadeblok en het spoor het grootste private nieuwbouwkantoor van Nederland.

Amsterdam overweegt hogere toeristenbelasting in herbestemming panden te stoppen

52 minuten geleden

Het stadsbestuur overweegt de toeristenbelasting te verhogen als de landelijke btw-verhoging niet leidt tot een daling van het aantal toeristenovernachtingen.

Amsterdam zoekt vastgoedpartij die 'werkcorporatie' wil opzetten

28 november, 5:16

De Werkcorporatie Amsterdam moet helpen om kleinschalige en betaalbare bedrijfsruimtes voor bijvoorbeeld meubelmakers en loodgieters in de stad te realiseren.

Woningbezit investeerders neemt verder af in derde kwartaal

28 november, 2:38

De verkoopgolf van huurwoningen door investeerders hield in het derde kwartaal van dit jaar aan.

Euromast drie maanden dicht voor grote opknapbeurt

28 november, 12:24

Tot en met april volgend jaar worden de buitenkant van de toren en het restaurant gerenoveerd.

Limburg onderscheidt architect Jo Coenen met erepenning

28 november, 10:49

Hij kreeg de onderscheiding voor zijn ‘uitzonderlijke verdiensten voor het vakgebied van de architectuur en stedenbouw in Limburg, Nederland en daarbuiten’.