Johan Hanegraaf (Mecanoo/Arkio) demonstreert het ontwerpen in Arkio

Ontwerpen in Virtual Reality

Lezing door Josine van Gulik (Inbo)

Demonstratie van Virtual Reality tijdens lezing door Josine van Gulik (Inbo)

Lezing door Bettine Gommer (Arup)

Inzet an Virtual Reality om wegontwerp te toetsen tijdens lezing van Bettine Gommer (Arup)

Lezing door Teun van Dooren (ABT)

Lezing door Johan Hanegraaf (Mecanoo/Arkio)

Debat met alle sprekers

Vragen uit de zaal

Demonstratie van Virtual Reality

Demonstratie van Augmented Reality

Ontwerpen in Virtual Reality – negen lessen

30 september 2019, 9:00

Op woensdag 25 september 2019 vond bij Inbo in Amsterdam het Architectenweb netwerkevent rond ontwerpen in Virtual Reality plaats. Door inzet van deze nieuwe technologie wordt het ontwerpproces onder meer veel toegankelijker voor opdrachtgevers, gebruikers en andere stakeholders, waardoor zij betere feedback kunnen geven op het ontwerp.

Uit de presentaties van Josine van Gulik (Inbo), Bettine Gommer (Arup), Teun van Dooren (ABT) en Johan Hanegraaf (Mecanoo/Arkio) konden de volgende lessen wat betreft de toepassing van Virtual Reality in het ontwerpproces getrokken worden:

In het ontwerpproces van het uitgebreide Naturalis zijn op een bepaald moment 60 variaties in het ontwerp van de glaskroon in Virtual Reality door de architect beoordeeld in een tijdspanne van twee uur. Dat kon doordat ABT van de glaskroon een parametrisch model had gemaakt. Maar het laat vooral zien dat door inzet van VR veel sneller, betere keuzes gemaakt kunnen worden.
Bij het ontwerp van de Trudo Toren, die Inbo samen met Stefano Boeri Architetti ontwerpt, speelde op een gegeven moment de vraag of er gekozen moest worden voor een dragende gevel of een kolommenstructuur. Door inzet van VR kon de impact van deze keuze op het interieur van de appartementen zeer inzichtelijk gemaakt worden bij de opdrachtgever en is er met overtuiging gekozen voor een kolommenstructuur, omdat deze de relatie met het groen buiten het minst belemmerde. Het laat zien dat met VR de ruimtelijke beleving van de individuele woning veel inzichtelijker gemaakt kan worden en dat die daarmee op een hoger niveau kan komen.
Daarnaast verwachten de verschillende sprekers op het event dat VR ook zijn weerslag gaat hebben op het ontwerp van de plinten van gebouwen. Ook die zijn door VR, waarbij je virtueel door de openbare ruimte kunt bewegen, veel beter te toetsen door de ontwerpers zelf, maar ook door gemeenten, supervisoren en andere betrokkenen.
Voorkom wel dat je als architect óvermodelleert, waarschuwden verschillende sprekers. In het modelleren kun je zo ver gaan als je wilt, maar beter is het om het detailniveau met het ontwerpproces mee te laten groeien. Het belangrijkste is om voorafgaand aan een VR-sessie met de opdrachtgever, gebruikers / adviseurs te bespreken op welk vlak er feedback wordt gevraagd. En vergeet ook niet strategisch texturen in te zetten om oppervlakken meer schaal te geven.
Naast Virtual Reality (VR) wordt Augmented Reality (AR) steeds interessanter. Doordat hiermee objecten in de reële wereld getoond kunnen worden, leent deze technologie zich bijvoorbeeld goed om ontwerpen in hun context te tonen of ingrepen in bestaande gebouwen ter plekke inzichtelijk te maken. Arup heeft het bijvoorbeeld toegepast in een project rond de verbetering van woningen in het aardbevingsgebied in Groningen. Buiten de ontwerppraktijk zal de techniek belangrijk worden om mensen te helpen bij complexe taken, in de medische wereld, de industrie of de bouw is de verwachting.
De hardware en software wordt stapsgewijs beter en laagdrempeliger. Zo zijn er bijvoorbeeld steeds meer stand-alone headsets, die dus niet meer met draden aan een computer vast hoeven te zitten. Ook werkt Autodesk momenteel aan een directe koppeling tussen Revit en Unity, waardoor het mogelijk wordt om het BIM-model direct om te zetten naar een VR-model.
Heb het lef om als bureau hierin te investeren en het in te zetten, benadrukten alle sprekers: het levert veel op. De introductie van VR in de grote organisatie van Inbo ging sneller dan de introductie van welke andere technologie dan ook, vertelde architect en partner Josine van Gulik. Iedereen wilde het weleens proberen en werd van daaruit direct overtuigd van de meerwaarde ervan.
Het succes van de verdere implementatie van VR en AR zal in belangrijke mate afhangen van de mate waarin de technologie gevoed en gekoppeld kan worden aan verschillende al beschikbare en nieuwe data. Daarmee kan de interactie rond het ontwerp, of tussen het onderwerp en de omgeving waarin geplaatst wordt, sterk verbeteren.
Met Arkio wordt het in de nabije toekomst mogelijk om direct in VR te ontwerpen. Op het netwerkevent konden deelnemers de beta-versie van deze software uitproberen. Het vergt wat oefening, maar vervolgens werkt het eigenlijk razendsnel. De sensatie om met de hand volumes te vormen is onbeschrijfelijk. Dit belooft ontwerpen heel anders te maken, vooral ook nog veel leuker!

Vier visies
Josine van Gulik, architect en partner bij Inbo, startte de middag als gastvrouw van het event. In haar bijdrage liet Gulik zien hoe Inbo, na het maken van de keuze voor én aanschaf van VR-technologie sindsdien de mogelijkheden ervan actief verkent. Daarbij wordt geleerd hoe de beschikbare tools een ander gevoel bij ontwerpen geven, maar ook hoe het tot de definiëring van nieuwe vragen kan leiden. De algemene ambitie van het bureau om tot inclusieve, veilige, veerkrachtige en duurzame steden te komen is daarbij onverminderd leidend.

In de presentatie van Bettine Gommer, adviseur bij Arup, lag het accent vooral op de potentie van Augmented Reality (AR). Volgens Gommer wordt deze specifieke technologie nog groter dan Virtual Reality (VR). Dat komt in belangrijke mate omdat AR iets toevoegt aan de bestaande wereld en die niet alleen verbeeldt. Daardoor blijft de waardevolle connectie tussen de reële en virtuele wereld behouden. Wel is het nog wachten op de juiste hardware waarmee inpassing, afstemming en ondersteuning van menselijke acties in het ontwerp en in de Augmented Reality beter en sneller verlopen.

Teun van Dooren, bouwkundige bij ABT, liet in zijn presentatie aan de hand van een aantal concrete projecten zien hoe VR ingezet kan worden bij bijvoorbeeld het overtuigen van opdrachtgevers bij ingewikkelde of complexe ontwerpingrepen en verschillende varianten daarbij. Ook kan de technologie snel en doeltreffend inzichtelijk maken hoe een kostenbesparing en blijvend goed ontwerp gecombineerd kunnen worden. VR is in dat geval een middel om de kwaliteit van het ontwerp te waarborgen. Van Dooren illustreerde die met een aantal fases uit het recente bouwproces van het Museum Naturalis.

De afsluitende presentatie was van Johan Hanegraaf, architect bij Mecanoo en actief bij de start-up Arkio, plaatste de komst van VR allereerst in een lange traditie van verschillende middelen om ontwerp te maken en te presenteren: van de bouwtekening, maquette tot de VR-bril. Volgens Hanegraaf vervangen de nieuwe technologieën niet zozeer de oude, maar vormen ze een extra mogelijkheid om in het ontwerp- en bouwproces beter en efficiënter te kunnen communiceren met verschillende stakeholders. Een belangrijke opgave die hij ziet is om de nu nog zeer verschillende manieren van ontwerpen en presenteren naar elkaar toe te trekken. Arkio beoogt dat te doen: daarmee kan in Virtual Reality ontworpen worden in de omgeving waarin het ontwerp ook gepresenteerd wordt. Arkio wordt momenteel in beta getest (aanmelden hiervoor kan nog) en moet over een jaar op de markt komen.

https://www.youtube.com/watch?v=I4L558QGftY

Trefwoorden

verslag architectenweb mecanoo arkio abt arup netwerkevenement augmented reality virtual reality inbo

1	Rapport: rijke Amsterdammers leven steeds vaker apart van rest dinsdag, 30 september
2	Kabinet wil wijken erbij op 127 plekken in Nederland maandag, 29 september
3	Architectenweb symposium: klein maar fijn wonen? donderdag, 2 oktober
4	Leiden wil verhoogd busstation naast treinperrons centraal station dinsdag, 30 september
5	Nominaties Interieur van het Jaar 2025 bekend woensdag, 1 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

VR-bril helpt bij ontwerpen voor mensen met dementie

19 september 2019

Tarkett BV

Architectenweb Podcast | TechArchitect – Gesprek met Johan Hanegraaf over ontwerpen in Virtual Reality

13 november 2019

Architectenweb netwerkevent: ontwerpen van interieurs tot op het kleinste detail

9 december 2019

Architectenweb netwerkevent: ontwerpen in virtual reality

5 september 2019

Reynaers breidt hoofdkantoor uit met Experience Room

20 juli 2017

Geen Nazomerdagdroom

6 september 2016

Werkkamer van Alison Smithson als VR-installatie bij HNI

28 november 2022

InReal projecteert bouwtekeningen op ware grootte om toekomstige gebruikers te helpen

26 oktober 2023

Bioscoop zonder doek: VR Cinema in Amsterdam

2 maart 2016

Nieuw museum voor Nationaal Monument Kamp Amersfoort

4 mei 2021

Toon alles

Gerelateerde podcasts

TechArchitect

Gesprek met Johan Hanegraaf over ontwerpen in Virtual Reality

13 november 2019

TechArchitect

Gesprek met Maarten Polkamp over hoe Virtual Reality het ontwerpproces leuker maakt

12 november 2020

Gesprek met Trude de Vroomen en Angelique Bellemakers over het coöperatief ontwikkelen van woonbuurten

17 december 2020

Andere nieuwsberichten

Vocus Architecten heeft ruimtelijke structuur oud Tivolicomplex weer zichtbaar gemaakt

Gisteren, 15:10

Dinsdag is het voormalige onderkomen van poppodium Tivoli in Utrecht heropend. Het 5.200 m2 omvattend complex aan de Oudegracht, dat uit meerdere gebouwdelen bestaat, biedt nu plek aan een hotel, restaurant en twee (al aanwezige) kinderdagverblijven.

Stadsbestuur overtuigd: Museum Rotterdam moet in Steigerkerk komen

Gisteren, 14:01

Volgens onderzoek van V8 Architects zijn de ruimtes in de kerk in het centrum van de stad ‘uitstekend geschikt’ voor de huisvesting van het museum.

Invloedrijke Vlaamse architect bOb van Reeth overleden

Gisteren, 11:03

Afgelopen dinsdag is op 82-jarige leeftijd de Vlaamse architect bOb van Reeth overleden. Van Reeth behoort tot de belangrijkste en invloedrijkste naoorlogse architecten van Vlaanderen en had ook in Nederland veel invloed.

Architectenweb symposium: klein maar fijn wonen?

Gisteren, 09:30

Woensdag 15 oktober 2025 organiseert Architectenweb samen met Hogeschool van Amsterdam, MORE Architecture, UFO Urbanism en Pakhuis de Zwijger een symposium rond de opkomst van grootschalige wooncomplexen met kleine woningen en gedeelde voorzieningen.

Steden vrezen voor woningbouw door nieuwe regels netcongestie

Gisteren, 16:25

Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht vrezen dat de bouw van nieuwe woningen stil komt te liggen door netcongestie.

Dienst Toeslagen: plan voor wonen op vakantieparken onuitvoerbaar

Gisteren, 13:06

Het kabinetsplan om permanent wonen in vakantiehuisjes mogelijk te maken, is volgens de Dienst Toeslagen onuitvoerbaar.

Zuid-Holland wil in ‘oogstjaar’ 2026 plannen uitvoeren

1 oktober, 3:16

De provincie investeert onder meer in infrastructuur, woningbouw, natuur en versterking van kleine kernen.

Rijk schrijft aanbesteding uit voor nieuwe marinierskazerne

1 oktober, 2:27

Eind 2031 wil het Korps Mariniers vanuit zijn huidige kazerne in Doorn verhuizen naar een nieuw onderkomen op de bestaande Defensielocatie Kamp Nieuw-Milligen vlakbij Apeldoorn.

Landschapstriënnale 2026 strijkt neer in Arnhem

1 oktober, 11:57

Het thema van de komende editie van de manifestatie is ‘Op Waterbasis’.

Veelzijdig ontwerper Mathieu Bruls verzorgt 21e Peutz-lezing

30 september, 3:05

Bruls (1960) is een veelzijdig ontwerper, die naast gebouwen en stedenbouwkundige plannen onder meer interieurs, meubels en tentoonstellingen ontwerpt.

Ga naar het nieuws-archief