De conferentieruimten aan een van de zijvleugels van het gebouw

KAAN Architecten toont vakmanschap met huisvesting planbureaus

26 april 2017, 12:20

Aan de Bezuidenhoutseweg in Den Haag is het voormalige ministeriegebouw op nummer 30 naar ontwerp van KAAN Architecten getransformeerd tot huisvesting van de verschillende planbureaus van de rijksoverheid. In de uitbreidingen van het gebouw heeft het architectenbureau voortgebouwd op de karakteristieken van het oude gebouw.

In de vernieuwing van het voormalige ministerie aan de Bezuidenhoutseweg in Den Haag, nu gebouw B30 genoemd, is het oorspronkelijke gebouw gerenoveerd, zijn eerdere uitbreidingen gesloopt en is het gebouw op strategische plekken vervolgens weer uitgebreid.

In vormentaal en materialisering sluiten die uitbreidingen aan op de karkteristieken van het oorspronkelijke gebouw. Op allerlei plekken komt het eiken terug, op de vloeren is natuursteen gebruikt dat dichtbij het zandsteen zit va het oude pand en in de plafonds is een nieuwe invulling gegeven aan de cassettes die er ook in terug te vinden zijn.

“Als bureau denken wij vanuit de essentie van een monument”, vertelt architect Dikkie Scipio van KAAN Architecten. “We streven naar een zachte overgang van het oude naar het nieuwe, zodat er een nieuw geheel ontstaat.” Daar zijn gebruikers wat haar betreft het meest bij gebaat.

Gebouw met drie levens
Met de huidige vernieuwing begint het gebouw aan zijn derde leven, legt Scipio uit. Het gebouw is in 1911 door toenmalig rijksbouwmeester Daniël Knuttel ontworpen als ministerie en was als voor-modern gebouw nog volledig hiërarchisch opgebouwd. De hoofdentree in het middenrisaliet was gereserveerd voor de minister, zijn ambtenaren konden de kleinere deuren daar links en rechts van nemen. Achter de hoofdentree lag daarbij een monumentale trap die naar de eerste verdieping leidde, waar de minister zetelde. Dat was ook de verdieping met de grootste hoogte en de rijkste ornamentering. De rest van het gebouw was daar eigenlijk omheen gebouwd.

In 1994 is het ministeriegebouw vervolgens door architect Hans Ruijssenaars flink uitgebreid. “Hij werd gevraagd om een enorm programma toe te voegen”, blikt Scipio terug. De wens van de Rijksgebouwendienst toen om een deel van het gebouw te slopen kon Ruijssenaars pareren, maar mede als gevolg hiervan werd hij ook gedwongen er grote kantoorvleugels aan toe te voegen, de zolderverdieping in gebruik te nemen, en bovenop het middendeel van het gebouw drie extra verdiepingen te realiseren.

Het binnenhof van het gebouw, dat tot dan toe niet meer dan een lichthof was geweest, transformeerde Ruijssenaars tot atrium. Passend bij de democratische ideeën van die tijd werd de hoofdentree beschikbaar gesteld voor alle medewerkers en werd de positie van de monumentale ‘ministertrap’ genuanceerd door de wanden eromheen te slopen.

In de huidige vernieuwing van het pand is eigenlijk niets meer terug te vinden van het ontwerp van Ruijssenaars. De architect heeft nog bezwaar aangetekend tegen de sloop van zijn ontwerp, maar deed dat naar oordeel van de rechter te laat om dit tegen te kunnen houden. Desgevraagd verklaart Scipio dat bij de vernieuwing eisen gesteld werden die onverenigbaar waren met de door Ruijssenaars toegevoegde delen. De verdiepingen daarvan waren lager dan we tegenwoordig acceptabel vinden en bovendien in erbarmelijke staat. Sloop was wat haar betreft de enige optie. Ook was het programma van het gebouw weer verkleind ten opzichte van het ontwerp van Ruijssenaars.

Wellicht kan de Rijksgebouwendienst het oude ontwerp in virtual reality modelleren, zodat het in het gebouw in die fase met een headset her te beleven is.

Kenniscentrum
Was het gebouw in zijn eerste leven zeer hiërarchisch en werd het in zijn tweede leven democratisch, daar moest het in zijn derde leven transformeren tot kenniscentrum en kwam communicatie centraal te staan, legt Scipio uit. In het gebouw zijn de verschillende planbureaus van de rijksoverheid verzameld, evenals de Raad voor de Leefomgeving en de Autoriteit Persoonsgegevens. Iedere verdieping biedt plek aan een andere gebruiker.

In de aanbesteding, waar architectonische kwaliteit een belangrijke rol speelde, stelde KAAN Architecten voor om op de begane grond twee foyers toe te voegen. In het programma van eisen was dit niet gevraagd. Het gebouw heeft in plattegrond de vorm van een H en omsluit twee tuinen. Door de foyers aan de tuinen te leggen heeft KAAN Architecten het gebouw hiernaar geopend en is op de begane grond een reeks van informele werkplekken en ontmoetingsplekken ontstaan. Twee verdiept gelegen conferentiezalen, die ook samengevoegd kunnen worden, maken het mogelijk dat in het gebouw congressen gehouden worden.

Aan weerszijden van de conferentiezalen, maar ook in het restaurant, zijn enorme taatsdeuren gemaakt die de foyers bij mooi weer kunnen openen naar de tuinen. Scipio is er trots op dat het gelukt is die te realiseren. Een technisch kunststukje, benadrukt ze.

Centraal op de begane grond, in het atrium, is een vloer gelegd die Scipio treffend ‘een versteende tuin’ noemt. De vloer is ontworpen door Rob Birza en bestaat uit delen natuursteen en edelsteen in messing kaders. Een moderne variant van de terrazzovloeren die overal het gebouw te vinden zijn en die door KAAN ook zoveel mogelijk terug in het zicht zijn gebracht.

De nieuwe functie van kenniscentrum heeft het architectenbureau in de gevel subtiel zichtbaar gemaakt door de ramen in de plint naar beneden toe te verlengen en hier grote glasplaten toe te passen. Voorbijgangers wordt zo een grotere blik naar binnen gegund dan ze bij een dergelijk gebouw zouden verwachten. Het gebouw communiceert zo aan alle kanten ook letterlijk meer met zijn omgeving.

De oude ‘ministertrap’ heeft KAAN Architecten, door het terugbrengen van de wanden eromheen, in oude glorie hersteld. De prachtige trap vormt een enorme uitnodiging aan de gebruikers om de trap te nemen. Wat ze ook massaal doen, aldus Scipio.

Vakmanschap
Bij de inrichting van de verschillende verdiepingen van het gebouw springt vooral het enorme vakmanschap van KAAN Architecten in het oog. Overal spreekt het oorspronkelijke gebouw, met zijn terrazzo vloeren, lambrisering uit tegels en gemetselde bogen. De ventilatie is nagenoeg onzichtbaar weggewerkt, de akoestische maatregelen zijn overal netjes ingepast. Door toepassing van glazen wanden en open corridors is het gebouw van binnen ook overzichtelijker en opener dan het ooit was.

Van de kantoorverdiepingen is de zolder de ruimtelijkste. Hier zijn de spanten in het zicht gelaten en hier en daar aangeheeld, maar wordt de werkruimte via enkele toegevoegde bruggen ook over het atrium heengetrokken. Waar je op andere kantoorverdiepingen toch altijd achter de robuuste muren van het oude gebouw werkt, daar wordt de ruimte op de zolderverdieping ineens panoramisch, met een rondlopend bandraam onder het dak en verder enkel glazen binnenwanden.

DBFMO
Gebouw B30 heeft KAAN Architecten ontworpen binnen een consortium dat niet alleen het ontwerp en de (ver)bouw voor zijn rekening heeft genomen, maar ook het onderhoud en de exploitatie voor dertig jaar verzorgt (DBFMO). Een dergelijk perspectief maakt het volgens Scipio mogelijk om bijvoorbeeld natuursteen op de vloer toe te passen: nu iets duurder, maar zo slijtvast dat het over dertig jaar goedkoper is. Dergelijke kwaliteitsslagen zijn volgens haar overal in het gebouw terug te vinden. Ook maakt dat het mogelijk om direct een zeer energiezuinig gebouw te realiseren. Over dertig jaar betaalt zich dat terug.

Trefwoorden

b30 den haag hans ruijssenaars dikkie scipio dbfmo kaan architecten

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
4	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
5	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

KAAN Architecten – genomineerd voor de Architect van het Jaar-prijs

9 oktober 2018

Team met KAAN Architecten ontwerpt nieuw havencoördinatiecentrum Antwerpen

17 november 2023

Braziliaanse universiteitsgebouwen KAAN Architecten klaar

12 juni 2018

Jaarboek Architectuur in Nederland 2017/2018 gepresenteerd

8 mei 2018

KAAN Architecten opent vestiging in Brazilië

28 juni 2017

Ontwerp terminal bouwt voort op 'DNA' Schiphol

20 september 2017

KAAN ontwerpt gevels voor drie kantoorpanden in München

20 december 2017

Rechter: bezwaar Ruijssenaars te laat

9 april 2015

Hoge Raad: één gebouw, twee werelden

6 april 2016

Video: binnenkijken bij KAAN Architecten

26 augustus 2016

Ontwerpers huisvesting Planbureaus bekend

10 maart 2014

KAAN presenteert ontwerp nieuw Paleis Het Loo

7 maart 2017

KAAN Architecten

24 september 2018

KAAN Architecten presenteert bezoekerscentrum Amerikaanse Begraafplaats Margraten

23 november 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

16 mei, 2:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.