Lacaton: 'Wij gebruiken altijd industriële constructies'
9 september 2014, 15:06
Voor hetzelfde budget veel meer ruimte realiseren dan van tevoren voor mogelijk werd gehouden, dat is het handelsmerk van het Franse architectenbureau Lacaton & Vassal. Op Architect@Work volgende week geeft architect-partner Anne Lacaton een lezing over hoe zij dit bereikt. Architectenweb hield met haar een kort voorgesprek: "Al heel vroeg in het proces bekijken we de catalogi van industriële bouwsystemen."
"Aanhakend op het thema - beton - wil ik aan de hand van enkele projecten laten zien hoe wij met beton werken. Onder meer een faculteit architectuur en een kunstcentrum zullen de revue passeren, maar ook enkele woongebouwen", vertelt Lacaton.
"De draagconstructies die wij ontwerpen proberen wij altijd zo groot en open te maken. Dergelijke constructies leveren grote ruimtes op, en veel vrijheid in het gebruik. Flexibele ruimtes. In veel gevallen proberen we zo min mogelijk of alleen lichte wanden toe te passen", vervolgt Lacaton. "Als het om beton gaat maken we altijd gebruik van geprefabriceerde kolommen en vloerdelen. Het zijn eigenlijk altijd industriële constructies.”
“Al heel vroeg in het proces bekijken we de catalogi van industriële bouwsystemen om uit te vinden welk systeem voor de gestelde opgave het meest geschikt is", verklaart Lacaton. "Want we willen geen draagconstructie ontwerpen die uniek is voor dat project, maar maken liever gebruik van een systeem dat al in grote hoeveelheden gemaakt wordt. Dat scheelt veel geld.”
“Bij het ontwerpen van de draagconstructie vinden we de kostprijs, de economie, ervan heel belangrijk. De opgestelde programma’s van eisen vinden wij bijna altijd te beperkt, dus dat proberen we altijd te vergroten. Met die extra ruimte functioneren de programmaonderdelen zelf beter, maar kun je programmaonderdelen ook veel beter met elkaar verbinden.”
Dat Lacaton direct over de draagconstructie begint is geen toeval. In de benadering van het bureau begint de architectuur bij de draagconstructie. Vanwege de permanentie van de draagconstructie is dat voor haar de kern van waar haar vak om draait. Wanden, installaties, gevels... dergelijke elementen worden in de loop van de tijd allemaal vervangen en kunnen in haar visie daarom ook maar beter wat lichter ontworpen worden. Maar de draagconstructie, die blijft.
"Per project bekijken we overigens welk materiaal het meest geschikt is. We kiezen vaak voor beton omdat het brandwerend is en er grote overspanningen mee te maken zijn. Maar we kiezen soms ook voor staal”, verklaart Lacaton.
Renovatie bestaande woningbouw
Naast veel culturele projecten en een incidenteel kantoorgebouw werkt Lacaton & Vassal momenteel veel aan renovaties van bestaande woningbouw. Hoe is dat zo ontstaan? "Het is zo'n tien jaar geleden begonnen. Wij hebben toen samen met Frédéric Druot onderzoek gedaan naar de mogelijke verbetering van naoorlogse woningbouw."
"Dat was op een moment dat er vanuit de overheid een nieuw beleid ingezet werd dat gericht was op sloop-nieuwbouw van deze gebouwen. Met dat beleid waren we het helemaal niet eens. Wat draagconstructie betreft zijn deze gebouwen nog prima. Die kun je goed renoveren en transformeren.” Om haar pleidooi kracht bij te zetten voegt ze eraan toe: “In onze projecten laten wij zien dat we voor een derde van de kosten van sloop-nieuwbouw deze woongebouwen sterk kan verbeteren.”
“Bij de verbetering van de woongebouwen staat bij ons de ruimte centraal. Niet de isolatie, of de installaties; het gaat om de ruimte”, benadrukt Lacaton. “In ieder project beginnen we bij de individuele woning: wat moet daar aan verbeterd worden? Vaak is onze conclusie dat de woning uitgebreid dient te worden, en dat we in die uitbreiding via een dubbele gevel ook de isolatie en andere problemen op kunt lossen.”
In alle renovaties introduceert Lacaton & Vassal nieuwe ruimte tussen binnen en buiten. Wat is dit voor ruimte? “Het zijn wintertuinen: onverwarmde ruimtes die binnen dubbel glas hebben en buiten enkel glas. In deze tussenruimte is de lucht altijd zeven graden Celsius warmer dan buiten. Dat betekent dat je binnen veel minder verwarming nodig hebt. Ook is deze ruimte, in ieder geval in Frankrijk, het grootste deel van het jaar te gebruiken. ’s Nachts misschien niet, maar overdag wel. In noordelijker gelegen landen zal die ruimte ook voor het grootste deel van het jaar te gebruiken zijn vermoed ik.”
Geen passiefbouw dus. Of klimaatsystemen die zo ingewikkeld zijn dat bewoners ze bijna niet begrijpen. Met de schuifdeuren in de buitenste en binnenste schil kunnen bewoners, plus zware gordijnen, kunnen bewoners zelf hun klimaat regelen. Low tech.
Het gaat Lacaton uiteindelijk om de vrijheid die haar ontwerpen bieden: "Bewoners kunnen helemaal zelf kiezen hoe ze de ruimtes gebruiken."
Architect@Work Rotterdam vindt plaats op woensdag 17 en donderdag 18 september in Ahoy. Als mediapartner van Architect@Work heeft Architectenweb rond het thema beton een internationaal sprekerprogramma samengesteld. Op woensdag 17 september om 17:30u geeft Anne Lacaton binnen dit programma een lezing van een uur.
De lezingen tijdens Architect@Work zijn gratis bij te wonen. Registreer je wel van tevoren even. Ga naar www.architectatwork.nl, klik op de knop Gratis Bezoekersregistratie en registreer je met de code 455.