Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Videos
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Copyright: Ellen van Loon ( Frans Strous)
Copyright: De Rotterdam ( Ossip van Duivenbode)
Copyright: De Rotterdam ( Ossip van Duivenbode)
Copyright: De Rotterdam ( Ossip van Duivenbode)
Copyright: De Rotterdam ( Ossip van Duivenbode)
Copyright: De Rotterdam ( Ossip van Duivenbode)
Copyright: De Rotterdam ( Ossip van Duivenbode)
Van Loon: ‘Slechte gebouwen staan als eerste leeg’
4 april 2014, 18:05
Afgelopen week is Architectenweb magazine ‘Gevel’ verschenen. In een interview, dat in dit magazine is opgenomen, reageert Ellen van Loon, architect-partner bij
OMA
, op de kritiek dat De Rotterdam voor extra leegstand zorgt in Rotterdam. “Een groot voordeel van een crisis is dat kwaliteit het enige is dat nog verkoopt.”
De Rotterdam behoort tot de meest besproken projecten van het jaar en heeft de stad Rotterdam een nieuw aanzien gegeven. Met zijn verschoven bouwvolumes ziet het gebouw er van elke hoek anders uit. Vanuit de binnenstad gezien heeft het gebouw wel iets van een gigantisch abstract beeldhouwwerk. Hoe is het gebouw ontworpen? Wat waren de overwegingen om juist deze gevel te kiezen?
Hieronder een deel van het in het Architectenweb magazine opgenomen interview, met een extra deel over de opgave in Rotterdam dat exclusief op Architectenweb.nl gepubliceerd wordt.
Jullie werken momenteel veel in Rotterdam. Welke opgave zien jullie in deze stad?
“Net als Berlijn is Rotterdam gebombardeerd. De stad is opnieuw opgebouwd, maar is ook nog lang niet af. Aan Rotterdam kun je goed zien hoe lang het duurt om zo’n gebombardeerde stad weer echt tot een stad te maken. Ik ben zelf opgegroeid in Rotterdam. Het centrum van de stad had heel lang enorme kale plekken, het Weena is eigenlijk pas heel laat ontwikkeld. In steden waar ruimte veel schaarser is, zoals Parijs of Londen, wordt veel creatiever met ruimte omgegaan. Rotterdam heeft altijd een overvloed aan ruimte gehad. Daardoor mist de stad nog altijd een vermenging van functies in het centrum. Maar ik ben optimistisch: ik denk dat die mix van functies er in Rotterdam aan zit te komen. De gemeente is bijvoorbeeld druk bezig met de Coolsingel, om daar gebouwen te vernieuwen.”
De meeste transformaties maken de stad stedelijker en diverser.
“Precies. Er wordt een laag aan de stad toegevoegd."
"Een tweede opgave die ik zie is de manier waarop gebouwen gehecht zijn in hun stedelijke context. Wij besteden daar zelf veel aandacht aan, hoe een gebouw functioneel en architectonisch aansluit op de stedelijke context. Dat is een opgave waar nog te weinig over wordt gesproken.”
Bedoel je met die aanhechting specifiek de plinten van gebouwen?
“De plint, maar het gaat ook om publieke ruimte op hoogte. In Londen worden alle daken nu ingericht als dakterrassen. De partijen die bij de ontwikkeling van de stad Rotterdam betrokken zijn – architecten, ontwikkelaars en gemeente – zijn daar nog te weinig mee bezig. Het is vaak te commercieel gedreven.”
Afgelopen najaar is De Rotterdam opgeleverd. Er is stevige kritiek geweest op de bouw hiervan, omdat het de leegstand van kantoren in de stad zou vergroten.
“Waarom is er leegstand? Dat heeft deels een economische reden. Maar je ziet ook dat belangrijke partijen zelfs in tijden van crisis nog naar nieuwe gebouwen verhuizen. De huur van nieuwe gebouwen is altijd hoger dan die in bestaande gebouwen. Dus waarom doen ze het dan tóch? Meestal heeft dat te maken met de kwaliteit van dat nieuwe gebouw, het is er prettiger vertoeven dan in hun oude gebouw."
"Wijzelf zijn hier in Rotterdam gevestigd in een gebouw van Maaskant. Voordat wij besloten om ons eigen kantoor te verbouwen, hebben we rondgekeken in de stad of er gebouwen waren waar we eventueel naartoe zouden kunnen verhuizen. Er worden veel leegstaande kantoorgebouwen uit de jaren tachtig vrij goedkoop aangeboden, maar de binnenruimte daarvan is vreselijk. In een kantoor werk je heel veel uren, dan ben je niet snel geneigd in een minder prettige omgeving te gaan zitten. Dat is het cruciale punt wat betreft al die leegstand: er is heel veel troep gebouwd. De vraag is dan: gaan we deze slechte gebouwen oplappen of slopen we ze – beginnen we opnieuw en doen we het dit keer beter?"
"Je kunt een gebouw neerzetten voor een winst op de korte termijn, maar om een gebouw op de lange termijn te kunnen blijven verhuren is de kwaliteit van het gebouw doorslaggevend. Als het gebouw niet goed is, ontstaat er uiteindelijk altijd leegstand. Een crisis betekent ook helemaal niet dat je moet stoppen met de ontwikkeling van de stad. Een groot voordeel van een crisis is dat kwaliteit het enige is dat nog verkoopt.”
51N4E stelt dat het casco van het gebouw en de manier waarop het in de stad staat, bepaalt hoe bruikbaar een gebouw voor volgende generaties zal zijn. Niet de gevel.
“Daar ben ik het niet helemaal mee eens. In De Rotterdam vormt de gevel, de relatie tussen binnen en buiten, een van de kernkwaliteiten van het gebouw: de daglichttoetreding, het uitzicht, frisse lucht, et cetera. Een vraag die in het ontwerp centraal stond was hoe gebruikers de stad op hoogte zouden beleven. Bij goed weer kun je de volledige route van de rivier naar de zee zien. Dat is natuurlijk waanzinnig!”
Hoe hebben jullie de gevel van De Rotterdam vormgegeven. Was het doel om zoveel mogelijk glas toe te passen?
“In eerste instantie was het inderdaad ons doel om zoveel mogelijk glas te maken, om de transparantie en de hoeveelheid binnentredend daglicht zo groot mogelijk te maken. Er zijn veel studies gedaan die uitwijzen dat het
sick building syndrome
niet alleen gerelateerd is aan de kwaliteit van de lucht, maar dat een tekort aan daglicht daar ook aan bijdraagt. Het is denk ik heel belangrijk dat je binnenin een gebouw het verloop van de dag kan ervaren."
"Maar in de huidige tijd moeten we natuurlijk een balans vinden tussen daglichttoetreding en zonwering. Als je naar de energierekening van een kantoorgebouw kijkt, dan zie je dat dertig procent daarvan aan kunstlicht opgaat. Door toepassing van veel ramen kun je dat gebruik terugdringen en de kwaliteit van de binnenruimte vergroten. Maar tegelijkertijd moet je oppassen dat een gebouw door de zon ook weer niet teveel opwarmt, want dan moet je weer extra koelen."
"Dat is nu. Maar er zijn ontwikkelingen in de markt die erop wijzen dat gevels er in de toekomst anders uit komen te zien. Zo komen er nu al producten op de markt waarin fotocellen opgenomen zijn in het glas. Daarmee kun je je voorstellen dat grote glasvlakken in de toekomst geen energieverlies meer opleveren, maar energie opwekken. Ik denk daarom dat we in de toekomst alleen maar meer glas zullen gaan toepassen. In de ons omringende landen, zoals Duitsland en Scandinavië, waar men gewend is meer uit te geven aan gebouwen, zal dit als eerste zichtbaar worden. In Nederland wordt in verhouding veel minder geld uitgegeven aan gebouwen. Als Nederlanders zijn wij toch wat gierig van aard, altijd zo geweest.”
Hoe heeft het ontwerp van de gevel van De Rotterdam zich in de loop van de jaren ontwikkeld? In hoeverre is de gevel door kostenbesparingen gevormd?
“In het originele ontwerp waren er verschillende gevels voor de verschillende blokken. Daar zijn we uit puur architectonische overwegingen op een gegeven moment vanaf gestapt. Toepassing van één gevel versterkte de plastische massa van het gebouw. Uiteindelijk bleek de gevel, die we voor het gebouw hadden ontwikkeld, heel goed toe te passen voor alle functies. Overigens is het niet één gevel, maar lijkt het alsof er één type gevel is toegepast. De varianten verschillen licht, omdat de eisen wat betreft binnenklimaat en energie bij de verschillende gebouwtypen anders zijn."
"Omdat mensen enorm veel warmte produceren, heb je bij de kantoren vooral te maken met koelen. Dus daar zie je dat de verticale profielen breder zijn uitgevoerd. In de woningen daarentegen zijn ze smaller uitgevoerd, net als bij het hotel. Bij alle drie de functies is het basisconcept van de gevel – verticale, naar buiten liggende lamellen die de gevel beschaduwen – steeds net op een andere manier geïnterpreteerd."
"Daarbij heeft iedere architect altijd te maken met economische factoren. Het is uiteindelijk een goedkope gevel geworden, maar we hebben er natuurlijk heel hard aan gewerkt om het er niet zo uit te laten zien. Vanaf een heel vroeg stadium in het ontwerpproces hebben we intensief samengewerkt met gevelbouwers – met mock-ups, details en veel discussies – om binnen de commerciële randvoorwaarden van het gebouw een maximale kwaliteit te creëren.”
Is die samenwerking met leveranciers aan het begin van het ontwerpproces cruciaal om zo’n project te laten slagen?
“Ja en we zien dat we bij steeds meer gebouwen in een soort bouwteam werken. Onder architecten had het bouwteam vroeger een nare bijsmaak. Het gevoel was dat architecten in dergelijke constructies uiteindelijk toch verloren van de aannemers. Maar tegenwoordig zie je in de bouwteamconstructies – het zijn strikt genomen geen bouwteams, het gaat om nauwe samenwerking met de uitvoerende partijen – dat dit substantieel bijdraagt aan de kwaliteit van het eindproduct. Ik denk dat dit een zeer goede ontwikkeling is. Al zie je ook dat het nog in de kinderschoenen staat."
"Ik denk dat het als je ontwerpt je heel goed weet wat de drijfveren zijn van de kant van de opdrachtgever, van de aannemer en van jezelf als architect. Als je terugkijkt naar wat de rol van de architect in het bouwproces is geweest, dan zou je kunnen zeggen dat dat een rol was waarin de architect zo min mogelijk wist. Wij denken als OMA dat wanneer we met z’n allen exact weten wat ieders drijfveer is, we tot een beter oplossing komen dan wanneer we verstoppertje met elkaar spelen.”
Het moet nu eens afgelopen zijn met de schuttingen tussen de verschillende bouwfases waar het ontwerp overheen gegooid wordt – met alle gevechten die daarbij horen?
“Ja. Ik denk dat wij als architecten in dat soort processen in het verleden een rol zijn verloren. Alle partijen zouden opnieuw na moeten denken over hoe we dat kunnen verbeteren. Ook architecten.”
Zie je dit als een positieve ontwikkeling in Nederland?
“Erg positief. We hebben de Kunsthal gerenoveerd samen met de originele aannemer. Die samenwerking verliep nu heel anders dan toentertijd. Nu gaan we er samen voor.”
Lees
het vervolg
van het uitgebreide interview met Ellen van Loon in Architectenweb magazine ‘Gevel’. Net als andere edities is Architectenweb magazine ‘Gevel’
via issuu
ook online volledig terug te lezen, vanaf de personal computer maar ook vanaf tablets.
Trefwoorden
ellen van loon
michiel van raaij
oma
leegstand
oma (office for metropolitan architecture)
de rotterdam
rotterdam
kantoren
Locatie
Best gelezen
1
Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op
maandag, 13 oktober
2
David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid
woensdag, 15 oktober
3
Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid
woensdag, 15 oktober
4
Nieuw shortstayhotel door Houben / Van Mierlo in stationsgebied Den Bosch
maandag, 13 oktober
5
Gezicht van de tijd
woensdag, 15 oktober
Gerelateerde nieuwsberichten
Ellen van Loon vertrekt na 26 jaar bij OMA
29 juli 2024
Gemeentekantoor De Rotterdam ook verticale stad
2 februari 2015
Bouw tweede project OMA in Shenzhen gestart
24 juli 2014
OMA ontwerpt 'parkbrug' Washington DC
17 oktober 2014
Ambtenaren laten hoogtevrees wegmasseren
8 juli 2014
Zomerrondleidingen door De Rotterdam
8 mei 2014
PvdA wil plan om leegstand tegen te gaan
25 september 2014
De Rotterdam wordt vrijdag opgeleverd
14 november 2013
Rotterdamse vestiging nhow-hotel geopend
14 januari 2014
Projecties op De Rotterdam
21 augustus 2013
Video: projectie en rondleiding De Rotterdam
29 november 2013
De Rotterdam bereikt het hoogste punt
15 november 2012
Object Rotterdam dit jaar in De Rotterdam
7 januari 2014
OMA: “Wij werken één idee door”
17 januari 2014
Kunsthal heropend na grote verbouwing
5 februari 2014
Van Loon: “Van mij mag het nog wel wat rauwer”
28 maart 2014
Bouw 'verticale stad' De Rotterdam van start
15 december 2009
‘De Rotterdam: sober en subtiel met grandeur’
22 november 2013
Flexibele transformatie OMA voor Lafayette
4 augustus 2014
Koolhaas alom aanwezig tijdens Motel Mozaïque
8 april 2014
Randstad heeft beste kantoorlocaties
2 juni 2014
Ellen van Loon vertrekt na 26 jaar bij OMA
29 juli 2024
Gemeentekantoor De Rotterdam ook verticale stad
2 februari 2015
Bouw tweede project OMA in Shenzhen gestart
24 juli 2014
OMA ontwerpt 'parkbrug' Washington DC
17 oktober 2014
Ambtenaren laten hoogtevrees wegmasseren
8 juli 2014
Zomerrondleidingen door De Rotterdam
8 mei 2014
PvdA wil plan om leegstand tegen te gaan
25 september 2014
De Rotterdam wordt vrijdag opgeleverd
14 november 2013
Rotterdamse vestiging nhow-hotel geopend
14 januari 2014
Projecties op De Rotterdam
21 augustus 2013
Video: projectie en rondleiding De Rotterdam
29 november 2013
De Rotterdam bereikt het hoogste punt
15 november 2012
Object Rotterdam dit jaar in De Rotterdam
7 januari 2014
OMA: “Wij werken één idee door”
17 januari 2014
Kunsthal heropend na grote verbouwing
5 februari 2014
Van Loon: “Van mij mag het nog wel wat rauwer”
28 maart 2014
Bouw 'verticale stad' De Rotterdam van start
15 december 2009
‘De Rotterdam: sober en subtiel met grandeur’
22 november 2013
Flexibele transformatie OMA voor Lafayette
4 augustus 2014
Koolhaas alom aanwezig tijdens Motel Mozaïque
8 april 2014
Randstad heeft beste kantoorlocaties
2 juni 2014
Toon alles
Andere nieuwsberichten
CPO meer&deel grote winnaar Dirk Roosenburgprijs 2025
Gisteren, 15:37
Het project naar ontwerp van Tom van Tuijn Stedenbouw, Werkstatt en Volle Grond kreeg zowel de vakjury- als publieksprijs.
Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam
Gisteren, 14:56
In het WTC op de Amsterdamse Zuidas is een gedetailleerde maquette van de stad Amsterdam geplaatst. In de 3D-geprinte en interactieve maquette zijn bekende plekken en gebouwen te zien, maar ook gebieden die tussen nu en 2030 worden ontwikkeld.
Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk
Gisteren, 13:48
Aan de Oosterhamrikkade in Groningen is dit jaar woongebouw Talent opgeleverd. Het complex, dat net als het naastgelegen gebouw Karaat is ontworpen door VdpArchitecten, bestaat uit 108 middeldure huurwoningen.
Het Cultuurfonds kent subsidie toe aan biobased paviljoen voor Amsterdamse Bos ontworpen door Space Encounters
Gisteren, 11:07
Het Cultuurfonds stelt € 100.000 beschikbaar voor het Amsterdamse Bosnest. Het paviljoen is ontworpen door Space Encounters en wordt volledig gebouwd met biobased materialen uit het Amsterdamse Bos.
Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over
Gisteren, 16:23
Het 150 medewerkers tellende assar architects ontwierp onder meer het nieuwe hoofdkantoor van de NAVO in Brussel.
IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek
Gisteren, 12:14
Een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in Nederland heeft waarschijnlijk een prijsremmende werking, stelt de Nederlandse bestuurder van het IMF Marnix van Rij
EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw
Gisteren, 10:11
Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.
Groningen worstelt met afronding dertig kilometer lang fietspad naar Assen
16 oktober, 3:25
Een ruime meerderheid van de Groningse Statenleden wil dat er bij het project meer aandacht komt voor de veiligheid van vrouwen.
PBL: minimaal 150.000 hectare meer natuur nodig in 2050
16 oktober, 11:37
Het planbureau heeft twee mogelijke oplossingsrichtingen doorgerekend om de huidige Europese doelen voor klimaat, natuur en waterkwaliteit te halen.
Afaina de Jong wint Amsterdamprijs voor de Kunst 2025
15 oktober, 3:19
De architect en oprichter van Afarai won de belangrijkste kunstprijs van de hoofdstad in de categorie Bewezen Kwaliteit.
Ga naar het nieuws-archief
Michiel van Raaij
Hoofdredacteur
0
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur