KAW: ‘Alle woningen zorgbestendig’

11 november 2013, 11:07

“Het is belangrijk dat we ouderenzorg niet meer bekijken vanuit de zorgorganisatie, maar vanuit de bewoners”, stelt Reimar von Meding. Een gesprek met architect Von Meding en zorgadviseur Diet Hensums van architectenbureau KAW.

Tekst Lisa Wagemans

Bij het ontwerpen van woon- en zorggebouwen voor ouderen gelooft architectenbureau KAW niet in vaststaande concepten. Het architectenbureau brengt liever ruimtelijke oplossingen en sociale aspecten bij elkaar. Het begint altijd met een grondige analyse van de gebouwde omgeving en de verschillende woonwensen van de buurtbewoners.

Hiervoor onderzocht KAW met SmartAgent de verschillende leefstijlen die mensen met een zorgvraag er op na houden. Smart Agent is gespecialiseerd in de ‘motieven achter het gedrag van mensen’. Met de uitkomsten van dit onderzoek ontwikkelde KAW een methode voor gebouwen en buurten, waardoor veel fijnmaziger kan worden ingegaan op specifieke wensen van een zorgbehoevende doelgroep en de ruimtelijke mogelijkheden van een locatie.

Wil je het wonen en woonwensen centraal stellen, dan moet volgens KAW een beter onderscheid gemaakt worden tussen de woning en de organisatie van zorg. “Het wonen is het belangrijkste”, vertelt Von Meding, “en de zorg moet hier omheen georganiseerd worden, dat gebeurt nu te veel andersom”.

In het project GoudOud in Warffum hebben de dorpsbewoners zelf bepaald hoe zij in de toekomst willen wonen en hun zorg willen ontvangen. Het dorp organiseert de hele care zelf met behulp van professionele zorg, vrijwilligers en een virtueel verzorgingshuis. Dat laatste is een digitaal platform waar zorgvraag en aanbod bij elkaar komen. Zorgadviseur Diet Hensums ondersteunt het dorp bij dit proces. De maatschappelijke urgentie van het bottom-up organiseren van zorg en de voortrekkersrol die het dorp hierin speelt, wordt inmiddels herkend.

Een ander voorbeeld is de woonvorm in Berflo Es Zuid in Hengelo, die KAW heeft ontworpen in opdracht van Woningstichting Welbions voor zorgaanbieder Aveleijn. Dit project huisvest jongvolwassenen met een lichamelijke of verstandelijke beperking. “De bewoners willen zelfstandig kunnen wonen, zonder stigma.”, vertelt Von Meding,
“Het gebouw lijkt daarom een gewoon woongebouw. Er is een normale hoofdentree met brievenbussen en bellenbord en elke bewoner heeft een eigen appartementje met balkon”.

Geldomloop
Volgens Von Meding komen dergelijke concepten nog veel te moeilijk van de grond door de huidige manier waarop zorg wordt geleverd. Zorgorganisaties bekijken een gebouw als institutionele leverancier van zo efficiënt mogelijke zorg. KAW wil juist het wonen voorop stellen. Hiervoor zouden mensen in de toekomst steeds minder afhankelijk moeten kunnen worden van grote zorginstellingen. En hiervoor moeten woningen en wijken minder worden ontworpen als “zorgwijken” maar als woonwijken.

KAW zet zich daarom in om zoveel mogelijk geld in de wijken te houden. Dat geldt nu vooral voor investeringen in energie en duurzaamheid en in de toekomst ook steeds meer voor het geld dat in de zorg omgaat. In Leeuwarden heeft het bureau met een consortium van bedrijven en de buurtbewoners een ‘Wijkbedrijf’ opgericht, voor de verbetering en verduurzaming van de wijk. Er komt een biomassacentrale waarvan bewoners zelf een deel van het onderhoud doen. Het geld dat normaalgesproken naar een energieleverancier gaat blijft zo in de wijk en wordt in nieuwe initiatieven geïnvesteerd.

Energie en zorg komen in dit project bij elkaar in tablets waarmee bewoners hun energieverbruik kunnen bijhouden. Deze worden zo ingericht dat het contact met zorginstanties makkelijker kan. De kans op preventie is zo veel groter, ook omdat bewustwording voor beweging en gezondheid wordt gecombineerd met inzicht in het eigen energiegedrag.

Zorgbestendige woningen
Door een terugtrekkende overheid worden mensen genoodzaakt zo lang mogelijk in hun eigen huis te blijven wonen. Dat is ook wat mensen over het algemeen aangeven het liefste te willen. KAW ziet dan ook de grote uitdaging voor ouderenzorg niet in nieuwe concepten voor ziekenhuizen en verpleeghuizen, maar in de aanpassing van bestaande woningen en wijken.

In Stiens heeft KAW aan een aanpasbaar en zorgbestendig dorp ontworpen. Binnen deze opgave zijn 116 bestaande woningen aangepast en 112 nieuwe woningen in verschillende concepten nieuw gebouwd. Hiervoor heeft KAW een volledig analyse gemaakt van het dorp op het gebied van sociale en fysieke structuren. Zo is bijvoorbeeld uitgezocht wat de straal is waarbinnen een oudere die afhankelijk van zorg is zich nog kan bewegen. Essentiële voorzieningen moeten zich binnen die straal om hun woning bevinden..

Voor ouderen met dementie is een woonvorm naast een oude boerderij ontwikkeld. Met huurwoningen in de vrije sector voor ouderen die zelfstandig willen wonen en 22 levensloopbestendige sociale huurwoningen aan de Burmaniawei.

In Burmaniawei is een nieuw plein ontworpen waar de bewoners elkaar kunnen ontmoeten. Uit het onderzoek blijkt dat er aan dergelijke ontmoetingspleinen nooit wordt gewoond. Deze pleinen zijn openbaar en de woningen zijn privé, in het dorp is dit strikt gescheiden. Daarom zijn aan het plein geen woningen gesitueerd.

Huidige bebouwing aanpassen
In Stiens heeft KAW ook kennis over bestaande bouw toegepast die in Rotterdam is opgedaan. Samen met gemeente Rotterdam is gekeken naar de huidige woningen en wat nodig is voor de aanpasbaarheid aan zorg. “Dat wordt meestal gezien als een enorm probleem, maar als je goed kijkt, is vaak heel weinig nodig om een woning geschikt te maken om lang in te wonen”, vertelt Von Meding. “Een toilet op de verdieping doet wonderen, zodat ouderen s’ nachts de trap niet af hoeven. De kunst is om dit vervolgens voor elkaar te krijgen, want de belangen zijn klein. De bouw heeft helaas weinig belang bij alleen het plaatsen van toiletten”

“Gezinswoningen kunnen ook worden aangepast voor groepswonen met dementerenden. De groep die echt zware zorg behoeft en niet thuis kan blijven wonen is relatief klein”, vertelt Hensums. Overigens kunnen volgens Hensums ook bepaalde leegstaande gebouwen worden omgebouwd naar zorgwoningen. Daarmee zouden twee actuele problemen te gelijk worden aangepakt. “De bestaande woningen aanpassen ziet niemand nu nog als een echte opgave, want niemand verdient er geld mee. Dit wordt echter de grote zorgopgave van de toekomst”, stelt Von Meding.

Trefwoorden

kaw zorg

1	Plan voor nieuwe buurt op plek hoofdkantoor ABN AMRO op de Zuidas vrijdag, 10 oktober
2	‘Alexander Straub zet grote groep vakgenoten weg als niet-relevant’ vrijdag, 10 oktober
3	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
4	ONE Architecture & Urbanism werkt mee aan masterplan transformatie havengebied New York vrijdag, 10 oktober
5	Nieuw shortstayhotel door Houben / Van Mierlo in stationsgebied Den Bosch maandag, 13 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Bouw woonzorgcomplex Elshof gestart

5 oktober 2015

Ontwerpen voor dementerenden

12 november 2013

Terugblik op 10 interviews over ouderenzorg

15 november 2013

Multifunctioneel gebouw voor Joseph Haydnschool

2 mei 2014

'Verpleeghuizen verspillen miljard per jaar'

6 maart 2015

KAW realiseert appartementen in Berlijn

1 oktober 2014

CKM Leeuwarden officieel geopend

31 oktober 2014

'Oude huurder moet straks eerder verhuizen'

22 april 2014

Brede school KAW inspireert tot bouwconcept

18 april 2014

En route: architect Reimar von Meding (KAW) reist zakelijk met de trein

19 juli 2017

KAW transformeert Spoorzone Oldenburg

14 oktober 2014

Wooncomplex dementerenden in Anna Paulowna

29 november 2013

Woningen Ulft duurzamer dankzij gevel

7 januari 2014

KAW transformeert Erfgoedhuis Coevorden

27 mei 2011

Eerste stap masterplan Bergwijkpark van KAW

9 oktober 2013

KAW ontwerpt mobiele woonbox

23 augustus 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Koningin Máxima opent jubileumeditie Dutch Design Week

Gisteren, 14:38

De 25e editie van het designevenement staat in het teken van het thema Past. Present. Possible. Naast de gangbare highlights zijn er dit jaar thematische clusteringen rond urgente opgaven en grote installaties in de openbare ruimte.

Doepel Strijkers Architects ontwerpt modulair interieur voor multi-brand store

Gisteren, 13:00

De multi-brand store SPRMRKT voor mode, kunst en cultuur vestigt zich hernieuwd in de hoofdstad en wil winkelervaring impuls geven.

Nieuwe editie van DigiBouw vindt plaats op 19 en 20 november in Utrecht

Gisteren, 10:00

AI, robotisering, parametrisch ontwerpen en bouwen, verandermanagement, veiligheid, open standaarden, BIM, slimme bouwlogistiek, CO2-reductie op de bouwplaats… dat zijn de thema’s die aan bod komen bij DigiBouw.

David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid

15 oktober, 4:04

Het duurzame kantoorproject Orchard van David Chipperfield Architects is de meest recente toevoeging aan de ontwikkeling van de wijk Nieuw Zuid aan de Antwerpse Schelde.

Groningen worstelt met afronding dertig kilometer lang fietspad naar Assen

Gisteren, 15:25

Een ruime meerderheid van de Groningse Statenleden wil dat er bij het project meer aandacht komt voor de veiligheid van vrouwen.

PBL: minimaal 150.000 hectare meer natuur nodig in 2050

Gisteren, 11:37

Het planbureau heeft twee mogelijke oplossingsrichtingen doorgerekend om de huidige Europese doelen voor klimaat, natuur en waterkwaliteit te halen.

Afaina de Jong wint Amsterdamprijs voor de Kunst 2025

15 oktober, 3:19

De architect en oprichter van Afarai won de belangrijkste kunstprijs van de hoofdstad in de categorie Bewezen Kwaliteit.

Pararius: huurmarkt zit op slot, huren stijgen verder

15 oktober, 10:49

De vrije sector huurmarkt zit nog altijd ‘compleet op slot’, meldt woningplatform Pararius op basis van cijfers over het derde kwartaal.

PBL: Ook nieuw plan voor circulaire economie is niet genoeg

14 oktober, 2:42

In de nieuwe versie van het zogeheten Nationaal Programma Circulaire Economie staan ‘vooral veel intenties en plannen’, schrijft het planbureau.

Bossen en bodems in zwaar weer, klimaatraad maakt zich zorgen

14 oktober, 10:24

De klimaatverandering versnelt en de biodiversiteit gaat hard achteruit, terwijl er volgens de WKR steeds meer van de bossen en bodems wordt gevraagd.

Ga naar het nieuws-archief