Tekeningen: Bakers Architecten

Bakers: “Het hotel is uitgevoerd zoals ontworpen”

27 augustus 2013, 17:42

Met de oplevering van het hotel Room Mate Aitana, in juli van dit jaar, is het laatste projectonderdeel van IJDock in gebruik genomen. Architectenweb sprak met architect Jan Bakers over hoe een idee voor een hotel en passantenhaven onderdeel werd van een markant totaalproject.

Tekst Robert Muis Het IJDock-hotel is, zo vertelt Jan Bakers, een opgave die al jaren loopt en een voorbeeld van hoe verschillende lijnen mooi kunnen samenvallen. Eind jaren negentig hadden Bakers en projectontwikkelaar Jaap Hofstede al contact rond de plannen van laatstgenoemde voor een hotel en jachthaven ten westen van het Centraal Station. Hofstede, die aandeelhouder ijn een hotelgroep was, had zich steeds verbaasd dat er geen ‘echte’ jachthaven bij Amsterdam was. In diezelfde tijd was het projectmanagementbureau van de gemeente Amsterdam (PMB) onder leiding van Kees van Ruiven bezig met ontwikkelingsplannen voor de IJ-oevers. Het rijk had er al een grondpositie: op de plek waar het IJdock zou verschijnen was het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD) gevestigd.

Onder leiding van de toenmalige rijksbouwmeester Wytze Patijn kwamen de gemeente en het rijk bij elkaar. Patijn selecteerde ook Van Gameren Mastenbroek Architecten om een Stedenbouwkundig Programma van Eisen te maken op deze locatie. Het initiatief van Hofstede – een hotel met jachthaven – ging deel uitmaken van de ontwikkeling. Het totale programma betrof zo’n 85.000 vierkante meter, met onder meer 40.000 vierkante meter kantoorruimte, 20.000 vierkante meter voor het hotel en 5.000 vierkante meter voor het KLPD. Verder maakten wonen en parkeren deel uit van het programma, dat Van Gameren en Mastenbroek in één volume wilden vatten.

Zichtsneden
Het IJDock viel onder het bestemmingsplan van het Westerdok. Daarbinnen had Peter Defesche (OD 205 architectuur) een masterplan gemaakt dat voorzag in achthonderd appartementen. De plannen voor het IJDock stuitten op geweldige weerstand, omdat men bang was dat het uitzicht van het Westerdok op het IJ teniet zou worden gedaan. “Het gevolg is dat het bestemmingsplan uiteindelijk door de bestuursrechter is goedgekeurd”, vertelt Bakers. “Toen ontstond de bijzondere situatie dat het SPVE al min of meer het ontwerp van IJDock werd. Alle peilhoogtes en de sneden in het volume werden vastgelegd. Het bestemmingsplan ging al met het ontwerp aan de haal.”

Van Gameren en Mastenbroek maakten sneden in het volume, onder meer in het verlengde van bestaande straten, zodat het IJ vanuit verschillende hoeken zichtbaar zou blijven. Juist de zichtsneden zijn, als leegten tussen de bouwdelen, bepalend geworden voor het ontwerp. Het maakte de opgave interessant, maar ook heel complex, aldus Bakers. Het volume werd opgedeeld in zes delen in nauwe samenhang. “Als ik er een verdieping bijwilde, zou dat consequenties hebben voor een ander gebouw”, legt Bakers uit.

De ontwikkeling van het IJdock kwam in 2005 in een stroomversnelling met de keuze van deze locatie voor de huisvesting van het Paleis van Justitie. Claus en Kaan kreeg de opdracht voor het ontwerp van het Paleis van Justitie, dat werd ondergebracht in de bouwdelen 3 en 5, op de kop van het schiereiland. Zeinstra van Gelderen architecten bleef verantwoordelijk voor het ontwerp van de bouwdelen 1 en 2 (voor kantoorruimte en het KLPD, respectievelijk appartementen), Bakers Architecten en Ben Loerakker voor het ontwerp van het hotel en de daarnaast gelegen passantenhaven (bouwdeel 4). Van Gameren, die na de splitsing met Mastenbroek werd aangesteld als supervisor van het project werd verantwoordelijk voor bouwdeel 6, de inrichting van de parkeergarage en de publieke ruimten.

Invulling
Bakers vertelt dat het hotelontwerp nagenoeg zonder grote wijzigingen is uitgevoerd. Volgens hem is dat mede te danken aan de Franse hotelonderneming Accor, die niet heeft getornd aan de indeling en de situering van ruimtes. De onderneming meldde zich vier jaar geleden als mogelijke exploitant. “We wilden bij de eerste drie bouwlagen grote vides die de diverse functies zouden verbinden. De bouwvergunning is op de eisen van Accor nog gewijzigd, maar alle vides bleven gelukkig overeind. Accor heeft niet elke ruimte willen vullen met kamers. Dat is bijzonder voor een zakenhotel, waarbij gewerkt wordt met managementcontracten en het rendement voor beleggers zit in de kamerbezetting.”
De kredietcrisis zette een streep door Accors plannen voor een Pullman-hotel voor de zakelijke markt. Beleggers waren alleen nog geïnteresseerd in langlopende huurcontracten. ASR Vastgoed Ontwikkeling werd opdrachtgever en risicodrager. Volgens Bakers heeft vervolgens ook ASR VO “het programma geen strobreed in de weg gelegd”.

Tijdens de bouw heeft de Spaanse keten Room Mate zich gemeld als exploitant van het hotel – met 285 kamers – en de jachthaven. De keten bleek – juist op het moment dat het IJDock-hotel zijn voltooiing naderde – op zoek naar een groot hotel in Nederland. “Room Mate heeft het bestaande plan een op een overgenomen”, vertelt Bakers. “Met dien verstande dat we op laag één in plaats van hotelkamers vergaderruimten hebben gemaakt. Daarnaast hebben we de badkamers compacter gemaakt.” Room Mate heeft een 25-jarig huurcontract met ASR VO gesloten. Bouwinvest heeft zich inmiddels gemeld als belegger.

Glazen gevels
Net als het Paleis van Justitie heeft het hotel grote overstekken. Een wespentaille, noemt Bakers het: een breed gebouw op een smalle plint. Ondergronds is het gebouw juist weer breder. “In verband met het uitzicht is de binnenstraat hellend. Daardoor konden we het facilitaire gedeelte van het hotel daar verbergen, tussen het maaiveld en de ondergrondse parkeergarage. Het loopt zelfs deels door onder een gebouw van Zeinstra van Gelderen architecten”, zegt Bakers. De draagstructuur met een stramien van 8,10 meter staat, als gevolg van de onderliggende parkeergarage, dwars op de gevel. In tegenstelling tot bij de meeste hotels hoefden de gevels bijgevolg niet dragend te worden uitgevoerd. “Daardoor konden de gevels geheel in glas uitvoeren.”

Bakers Architecten wilde een transparant hotel, enerzijds vanwege “de prachtige doorzichten die het volume oplevert”, anderzijds omdat er ’s avonds veel leven in het hotel is. “Ik verwacht een interessante dynamiek in het gevelbeeld”, zegt Bakers. Het mocht geen spiegelende glasfaçade worden. Een sterk reflecterend glas (van Saint-Gobain Glass) voorkomt dat een overdaad aan lichtinval en opwarming problemen zijn. “Twintig jaar geleden hadden we dit technisch niet kunnen realiseren.” De (dubbele) glasfaçade aan de binnenstraat wordt bovendien grotendeels beschaduwd door de tegenoverliggende bebouwing. Lamellen aan de gevel en het overstek aan de westzijde weren het zonlicht voor de lagere verdiepingen.

De inrichting is ontworpen door de Spaanse interieurarchitect Tomas Alia. Het restaurant, op de begane grond en direct aan de passantenhaven gelegen, wordt momenteel door Bakers architecten ontworpen. De havenoever wordt voorzien van basalt en beplant met bomen. “Zo ontstaat een besloten en toch toegankelijk gebied”, legt hij uit. Nu het hotel is opgeleverd, kan op vrijdag 6 september het IJDock als geheel officieel worden geopend. Het wordt al aangeduid als een nieuwe landmark aan het IJ. Samen met het Eye aan de overzijde van het water vormt IJDock een soort poort naar de stad. Bakers: “Het water lijkt tussen Eye en IJDock door te stromen. Dat zegt iets over de schaal van IJDock.”

Trefwoorden

ijdock jan bakers tomas alia bakers architecten hotel jaap hofstede jachthaven passantenhaven

1	Omgevingsvergunning voor twee woontorens op Katendrecht Rotterdam onherroepelijk woensdag, 2 april
2	Team met Groosman wint aanbesteding P+R Meijersplein in Rotterdam dinsdag, 1 april
3	Zorgvuldige inpassing van twee woongebouwen in binnenstad van Hattem donderdag, 3 april
4	Benthem Crouwel Architects en Snøhetta ontwerpen Huis van Cultuur en Bestuur in Delfzijl donderdag, 3 april
5	CRa introduceert Architectenindex om kleinere ontwerpopdrachten breder te gunnen donderdag, 3 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Paleis van Justitie Amsterdam wordt hotel

23 juni 2015

Expositie Amsterdamse 'stadshotels' in Arcam

7 januari 2015

Nieuwjaarsdebat over De Nieuwe Architect

7 januari 2015

Video: Nieuwe Magere Brug

6 februari 2015

Paleis van Justitie IJDock opgeleverd

12 december 2012

Eerste gebruikers kantoren IJDock ingetrokken

29 november 2012

Renovatie naar duurzaam en flexibel kantoor

29 januari 2013

Claus: “Een echt Amsterdams gebouw”

14 augustus 2013

Appartementen IJDock naderen oplevering

26 november 2012

Gezamenlijk hotelplan voor regio Amsterdam

5 november 2013

W Hotel in gebouw achter Paleis op de Dam

14 februari 2014

Ontwerp van Bakers Architecten is een sculpturaal Fort Geldersoord

21 februari 2022

Een dwarsdoorsnede van de wil tot creativiteit en kwaliteit

1 februari 2023

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Concrete ontwerpt Steve Madden-flagshipstore met New York als referentie

59 minuten geleden

Concrete Amsterdam heeft voor het Amerikaanse kledingmerk Steve Madden de eerste flagshipstore in Europa ontworpen. De winkel is gevestigd in de Westfield Mall of the Netherlands in Leidschendam.

De Zwarte Hond ontwerpt ‘industriële’ leeromgeving voor Gilde Vakcollege

4 april, 11:00

Door de installaties en constructie in het zicht te laten, is het gebouw zelf ook leerobject in het bouwkundige onderwijs dat er ook gegeven wordt.

Zorgvuldige inpassing van twee woongebouwen in binnenstad van Hattem

3 april, 5:01

In het hart van Hattem is een achterbouw aan de hoofdwinkelstraat getransformeerd tot woningen. Het ontwerp van Groothuijse de Boer architecten voegt zich in de context van de bestaande stad en brengt tegelijkertijd een nieuwe ordening aan.

Coöperatie De Woonwolk ontwikkelt duurzaam woongebouw in Amsterdam-Noord

3 april, 2:57

Een Amsterdamse wooncoöperatie, De Woonwolk, wil in de wijk Buiksloterham een zeer duurzaam gebouw met ongeveer vijftig appartementen realiseren. In een ‘crowdlending’-actie haalde de coöperatie 100.000 euro voor het bouwproject op.

SodM: versterking huizen Groningen duurt in huidig tempo tot 2034

2 uur geleden

Het oorspronkelijke doel was om de operatie in 2028 af te hebben.

Bureau LUX ontwerpt villa tussen de bomen van een bos

4 april, 9:20

Aan de rand van de Veluwe, in de gemeente Vaassen, heeft Bureau LUX architectuur en advies een villa ontworpen die zich tussen de bomen nestelt. Doordat de bosgrond tot aan de woning doorloopt, heb je binnen echt het gevoel middenin het bos te wonen.

Utrecht wil oude dieselmachines weren op bouwplaatsen

4 april, 9:05

De gemeente heeft besloten eisen te stellen aan de motoren van mobiele werktuigen bij een vergunningsaanvraag

ABN AMRO verwacht verdere stijging huizenprijzen

3 april, 12:46

De huizenprijzen stijgen dit en volgend jaar verder, na de recordhoogtes van vorig jaar.

Oproep aan klimaatminister voor steunmaatregelen zonnepanelen

1 april, 2:25

Consumenten- en milieuorganisaties vinden dat minister Hermans maatregelen moet nemen om zonnepanelen ook na afschaffing van de salderingsregeling aantrekkelijk te houden.