Nederlandse bureaus stoppen in Rusland en Oekraïne en maken zich zorgen over iedereen die door de oorlog wordt geraakt
1 maart 2022, 15:06
Nederlandse architectenbureaus die aan projecten in Rusland en Oekraïne werken zijn gestopt met hun werkzaamheden daaraan, of bouwen die werkzaamheden af. Bij de projecten in Rusland is dat deels uit onvrede over de Russische aanval op Oekraïne. Voor beide landen geldt dat het ondertussen praktisch onmogelijk is om er nog te werken. Veel bureaus hebben Russische en/of Oekraïense medewerkers en maken zich ernstig zorgen over familieleden die de gevolgen van de oorlog ondervinden.
Van de Nederlandse architectenbureaus werkt ongeveer een dozijn aan projecten in Rusland en/of Oekraïne. Architectenweb maakte een rondgang langs de bureaus en inventariseerde hoe ze de Russische aanval op Oekraïne ervaren en welke impact dit heeft op de projecten die ze in beide landen doen.
Atelier PRO
Met pijn in het hart trekt atelier PRO zich terug uit twee projecten in Rusland: een recent gewonnen opdracht voor een schoolgebouw en een woningbouwproject. Bij een schoolgebouw in Moskou dat nagenoeg voltooid is, blijft het bureau nog betrokken. “Wij hebben er geen werk meer aan, maar kunnen deze mensen niet in de steek laten”, zegt architect Dorte Kristensen. “Verdere opdrachten gaan we niet meer doen.”
Het bureau voelt zich in een spagaat, zegt Kristensen: enerzijds wil het bureau bijdragen aan positieve ontwikkelingen in de maatschappij, anderzijds kunnen de medewerkers van atelier PRO het naar zichzelf moreel niet verantwoorden om nog verder te werken in Rusland. “Het is een moeilijke keuze, maar we volgen ons geweten.”
Orange Architects
Al bijna twee decennia is Orange Architects actief in zowel Rusland als Oekraïne. Het bureau heeft zijn betrokkenheid bij zijn projecten in Rusland ‘tot nader order’ gestaakt. “Onze gedachten en steun zijn bij onze Oekraïense vrienden, collega’s, klanten en andere mensen die we in de afgelopen jaren hebben leren kennen als vriendelijk, optimistisch en ruimdenkend. We wensen ze veiligheid en veel sterkte toe. Tegelijkertijd steunen we de dappere Russische burgers die het aandurven om op te staan en te protesteren tegen deze oorlog, terwijl ze hun eigen vrijheid riskeren”, meldt het Rotterdamse bureau.
MVRDV
Zowel in Rusland als in Oekraïne heeft MVRDV projecten lopen. In het eerstgenoemde land heeft het bureaus zich teruggetrokken uit solidariteit met alle mensen die getroffen zijn door de oorlog en zij die ertegen protesteren. De projecten in Oekraïne liggen stil vanwege de gewelddadigheden. “Direct na de invasie hebben we contact gezocht met onze Oekraïense vrienden en partners en we proberen met ze in contact te blijven. Ze zijn moedig en maken nu vreselijke ellende mee”, aldus MVRDV.
KCAP Architects & Planners
“Toen duidelijk werd dat Rusland Oekraïne binnenviel hebben we de stand van zaken rondom onze projecten meteen inzichtelijk gemaakt”, verklaart KCAP Architects & Planners, dat aan zo’n vijftien projecten in Rusland werkt. “De conclusie was al snel gemaakt dat wij daar niet konden doorwerken. Vervolgens hebben we besloten om alles gecontroleerd af te bouwen en naar nul te brengen.”
LEVS Architecten
De verklaring van het bureau: ‘LEVS architecten heeft alle activiteiten in Rusland gestaakt. Werkend in Rusland hebben wij altijd nagedacht over voor wie wij werken, met wie wij werken en aan welk samenlevingsideaal wij meebouwen. Dat is evident altijd ingewikkeld geweest. Toch hebben wij opdrachtgevers en partners leren kennen met wie wij kernwaarden delen: een open en gelijkwaardige samenleving. Dat is wat zoveel Russen willen. En wij geloven dat samenwerken aan de gebouwde omgeving een belangrijke manier is om dat te realiseren. Inmiddels is duidelijk dat die waarden dusdanig worden aangevallen in Europa en ook binnen Rusland worden onderdrukt dat het niet langer realistisch is voor ons om dit spanningsveld in onze projecten productief te kunnen navigeren. Daarom stoppen wij in Rusland. In deze tijden denken we aan de geweldige mensen die we daar kennen en met wie we contact blijven houden.’
OMA
Als gevolg van de agressie in Oekraïne, geïnitieerd door de Russische leiders, heeft OMA alle werkzaamheden aan Russische projecten tot nader order opgeschort. Het architectenbureau hoopt dat deze tragische oorlog zo snel mogelijk eindigt.
UNStudio
UNStudio zegt bedroefd en geschokt te zijn over de gewelddadige invasie van Oekraïne door de Russische regering. “Wij veroordelen alle inhumane acties. Wij staan achter de bevolking van Oekraïne, en steunen onze collega's die direct en indirect worden getroffen door deze onrust. Wij steunen diegenen in heel Rusland en daar buiten die worden getroffen door de beslissingen van de Russische regering. We bekijken momenteel zorgvuldig hoe we de situatie het beste kunnen aanpakken en beoordelen de impact die deze heeft op onze medewerkers en projecten in beide landen”, aldus het bureau.
M+R interior architecture
Het is afschuwelijk wat zich momenteel voltrekt in Oekraïne, verklaart Hans Maréchal namens M+R interior architecture. Het bureau heeft de afgelopen jaren meerdere prijswinnende ontwerpen voor business lounges op de internationale luchthaven van Moskou gerealiseerd, maar staakt er nu voorlopig de werkzaamheden. “Architectuur moet bijdragen aan een duurzame en betere leefomgeving, daar staan we voor.”
De Russische luchthavenlounges zijn voor het bureau overigens een nichemarkt. Dergelijke opdrachten zijn incidenteel en maken geen substantieel deel uit van zijn opdrachtenportefeuille, legt M+R uit.
Paul de Vroom + Sputnik
Ook Team Paul de Vroom + Sputnik werkte de afgelopen jaren tamelijk succesvol in Rusland; het bureau won competities en verkreeg een aantal opdrachten voor grootschalige woningbouwprojecten. Momenteel wordt nog gewerkt aan de realisatie van een groot woonproject in het zuiden van Moskou, maar dat is stilgelegd, laat Team Paul de Vroom + Sputnik weten.
Hoewel het bureau niet werkt in opdracht van de Russische overheid en zijn opdrachtgever – een lokale ontwikkelaar – geen invloed kan uitoefenen, voelt het zeker een moreel bezwaar, aldus Team Paul de Vroom + Sputnik. Feit is dat werken in Rusland nu ook praktisch onmogelijk is. Hoe het met vervolgopdrachten zit, is ook afwachten, nu de roebel duikelt en het internationale betalingsverkeer aan banden is gelegd.
Erg verontrustend is dat voor het bureau niet, legt Team Paul de Vroom + Sputnik uit. Al werkte het veel in Rusland, het bureau heeft daar nooit een zwaartepunt van willen maken. “We hebben een solide basis aan Nederlandse projecten.”
Andere bureaus
Mei Architects & Planners, West 8 en de Architekten Cie. hebben nog niet gereageerd.