Wat zeggen de verschillende verkiezingsprogramma's over ruimte? Deel 1: VVD, PVV en CDA
8 maart 2021, 9:07
Voor de komende Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart staan ruimtelijke thema’s prominent op de agenda bij de politieke partijen. Vrijwel allemaal hebben ze standpunten geformuleerd over opgaven als de crisis op de woningmarkt, het klimaat en energietransitie. Architectenweb bekeek de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen met de meeste Kamerzetels, aangevuld met regeringspartij ChristenUnie (dat over vijf zetels beschikt). In deel 1 bespreken we de plannen van de VVD, PVV en het CDA.
Ruimte staat voor het eerst in jaren weer hoog op de politieke agenda. Het tekort aan woningen, maar ook vraagstukken op het gebied van klimaat, energie, stad versus platteland en andere zaken die raken aan de ruimtelijke ordening nopen de partijen hier ook wel toe. Niet voor niets klonk in het afgelopen jaar, ook vanuit de politiek, al de roep om de terugkeer van een minister van ruimte en/of wonen. Er is weer behoefte aan landelijke regie op dit vlak.
De partijen die we in dit artikel bespreken, zijn niet alleen de grootste in de huidige Kamerbezetting (al heeft D66 net zoveel zetels als ‘nummer drie’ CDA), maar vormden ook het eerste kabinet na het opheffen van het roemruchte ministerie van VROM in 2010 (VVD en CDA, met ‘gedoogsteun’ van de PVV). Bij de VVD zijn ze blijkens het verkiezingsprogramma nog niet op hun schreden teruggekeerd, maar de PVV pleit voor een minister van wonen en het CDA denkt zelfs aan twee ministers met een ruimtelijke portefeuille en een nieuwe Nota Ruimte.
VVD (32 zetels)
Bouwen, bouwen, bouwen. Volgens dit motto wil de VVD mensen aan een geschikte en betaalbare woning helpen. Wat de liberalen betreft investeert de overheid in een nationaal bouwfonds, waaruit ze meebetaalt aan stedelijke vernieuwing en nieuwe woningen in buitenstedelijke gebieden. Er moet tevens worden geïnvesteerd in voorzieningen en de benodigde infrastructuur (voor auto’s en ov) voor de laatstgenoemde woningbouwlocaties.
De VVD wil veel koopwoningen bouwen, maar ook genoeg huurwoningen voor het middensegment. Omwille van dat laatste doel moeten pensioenfondsen meer investeren in betaalbare huurwoningen voor mensen met middeninkomens, stelt de partij. Om het bouwen, bouwen en bouwen mogelijk te maken, dient het stikstofprobleem wel te worden aangepakt. De liberalen willen hierbij een beroep doen op alle sectoren, van de landbouw tot de binnenvaart.
Klimaat een duurzaamheid staan ook bij de VVD op de agenda, al neemt dit niet weg dat de auto het vervoermiddel bij uitstek blijft voor de partij. De liberalen zetten in op filebestrijding en beschouwen het ov als een ‘volwaardige keuzemogelijkheid’. Wel is het in de ogen van de VVD tijd om het gebruik van fossiele brandstoffen af te bouwen en op zoek te gaan naar de ‘energiebron van de toekomst’. Voor het zover is, zet de partij in op een mix waarbij ook plek is voor kernenergie en waterstof.
PVV (20 zetels)
Ook de PVV zet volop in op woningbouw. Onder de regie van een minister van Wonen komen er veel koop- en huurwoningen bij voor starters, gezinnen en ouderen. Wel zijn deze woningen uitdrukkelijk bedoeld voor ‘Nederlanders’ en niet voor groepen als statushouders, die volgens de partij in de tien jaar onder Rutte voorrang hebben gehad op de (sociale) woningmarkt. Gemeenten dienen meer en sneller bouwgrond en -vergunningen beschikbaar te stellen voor woningbouw binnen en buiten de stad.
Wat de PVV betreft vormen stikstof en PFAS niet langer een belemmering voor het op gang brengen van woningbouw, want ‘er was en is geen stikstofcrisis’. Volgens de partij kunnen de ‘doorgeslagen regeltjes’ van tafel, evenals die voor geluid, lucht, milieu, verduurzaming en klimaat. De maximale snelheid op wegen wordt verhoogd tot 140 kilometer per uur en er wordt blijvend geïnvesteerd in nieuwe en veilige wegen. Autorijden én het ov dienen betaalbaar te blijven, aldus de PVV.
Zoals bovenstaande alinea al doet vermoeden, heeft de PVV weinig op met klimaatbeleid, omdat de mens volgens de partij verantwoordelijk is voor slechts een paar procent CO₂ in de atmosfeer. Wat de PVV betreft gaan er geen woningen van het gas af en wordt er gestopt met de ‘geldverslindende energietransitie’. Kolencentrales kunnen openblijven en ook worden kerncentrales bijgebouwd ‘die veiliger zijn dan ooit’, aldus de partij onder aanvoering van Geert Wilders.
CDA (19 zetels)
Om de huidige woningnood te ledigen, wil het CDA een Nationaal Woonplan optuigen waarmee in tien jaar tijd een miljoen nieuwe, duurzame woningen worden gerealiseerd. Hierbij zijn alle oplossingen denkbaar, van transformatie van kantoor- en bedrijfspanden tot bouwen in het groen en zelfs een compleet nieuwe stad. Een kwart van de woningen willen de christendemocraten bestemmen voor jongeren, een nader te bepalen deel bestaat uit betaalbare en flexibele woonvormen voor ouderen. De regie komt in handen van een minister van volkshuisvesting.
De partij wil verder inzetten op regionale ontwikkeling. Onderdeel hiervan is het opstellen van een Nota Ruimte, waarbij de Randstad en grote natuurgebieden worden ontlast en nieuwe groeiregio’s worden aangewezen. Om regionale ontwikkeling te versterken wil het CDA zelfs nóg een minister aanstellen, die in samenwerking met provincies en gemeenten tot een nationaal programma voor de toekomst van de regio gaat komen. Betere (ov-)verbindingen, het versterken van grensregio’s en het in ere herstellen van actief spreidingsbeleid voor bedrijven en instellingen behoren tot de ideeën die het CDA nu al opwerpt in diens verkiezingsprogramma.
Vanuit de klassieke christelijke gedachte van rentmeesterschap richt de partij zijn pijlen eveneens op zaken als klimaat en verduurzaming van energiebronnen. Het CDA wil een nationaal plan voor twaalf ‘icoonprojecten’ op dit gebied (een per provincie) en zet net als de VVD in op een mix van duurzame energiebronnen, waaronder ook geo- en aquathermie. Om de woonomgeving te vergroenen, wil de partij onder meer voor alle Nederlanders een boom in hun eigen buurt plaatsen, zeventien miljoen in totaal. Daarnaast mag stedelijke verdichting niet ten koste gaan van parken en ander groen, vindt het CDA.