Renovatie en uitbreiding Nikhef naar ontwerp JHK Architecten
16 november 2020, 13:48
Nikhef, nationaal instituut voor subatomaire fysica in Amsterdam, heeft sterk behoefte aan vernieuwing en uitbreiding van zijn huisvesting. JHK Architecten verzorgt onder andere het architectonisch ontwerp, waarbij het bureau de bestaande binnentuin overkapt en tot centrale ontmoetingsplek maakt.
Het gebouw van Nikhef maakt deel uit van een complex dat in 1980 is gebouwd als ‘Wetenschappelijk Centrum Watergraafsmeer’. Het bouwdeel van Nikhef bestond oorspronkelijk uit een kantoor, verbonden met een fijnmechanische werkplaats. Door uitbreiding met een kantoorvleugel in 1996 ontstond een gesloten bouwvolume met een patio.
Robuust en flexibel
De gebouwopzet is robuust en flexibel met een extra ruime verdiepingshoogte op de hele begane grond, legt JHK Arhitecten uit. De kantoorvleugels hebben een centrale gang met tussen de kantoor- en laboratoriumruimtes lichte scheidingswanden.
Het oorspronkelijke complex bevat in het interieur een aantal zeer kenmerkende details, vertelt het architectenbureau. Zo zijn alle wanden uitgevoerd in zandkleurig metselwerk en zijn de vloeren opgebouwd uit betoncassettes. Ieder bouwdeel heeft een eigen centraal, verticaal stijgpunt met een ruime vide.
Ondanks de robuuste en flexibele opzet heeft het instituut toenemend moeite om zijn onderzoeksactiviteiten adequaat te accommoderen. Het instituut heeft besloten tot een grootschalige renovatie, met als doelstelling een representatieve huisvesting, die aansluit bij de eisen en wensen van zijn gebruikers en het hoogwaardige onderzoek.
Teamwerk
JHK Architecten is verantwoordelijk voor het architectonisch ontwerp en de bouwkundige uitwerking. Verder geeft het bureau leiding aan het total engineerings-team, waarin Deerns het installatietechnisch en bouwfysisch advies levert en Aronsohn Constructies het constructief advies verzorgt.
Het ontwerp voor de renovatie gaat uit van de bestaande robuuste kwaliteiten van het gebouw. Met een aantal gerichte ingrepen wil het ontwerpteam de ruimte scheppen die nodig is voor een toekomstbestendig en representatief onderkomen van het onderzoeksinstituut.
Nieuwe ontvangst
De entree wordt verplaatst naar de zuidzijde van het gebouw, zichtbaar vanaf de hoofdas van het Science Park. Hier resulteert het openen van de gevel, verdiepingshoog over twee keer het stramien, in een lichte entreehal. Tegen de achterwand van de ruime hal, op de plek van de huidige entree, komt de bibliotheek.
De bibliotheek is vrij toegankelijk en wanneer gewenst afsluitbaar voor overleg. Aangrenzend komt een ‘showlab’, waar Nikhef in een ‘proefjesruimte’ uitleg kan geven aan gasten. In de ontvangstzone start een zogenoemde expostrip voor een grote verscheidenheid aan objecten; deze loper reikt tot in het nieuwe ontmoetingshart.
Overkapping
Deze centrale ontmoetingsplek wil JHK Architecten realiseren in de bestaande binnentuin, die daartoe wordt overkapt. Verdeeld over twee verdiepingen komen hier onder andere een grote colloquiumzaal, een aantal vergaderzalen, expositieruimte en veel ruimte voor ontmoeting, legt het architectenbureau uit. Het ontwerp voorziet in direct zicht op de aangrenzende laboratoria en werkplaatsen.
De inpassing in de binnentuin bestaat uit een dakconstructie op kolommen. De dakconstructie krijgt een grid van cassettes met daklichten; een referentie aan de betoncassettes in de oudbouw. Tussen de kolommen, in de lengte van de binnentuin, worden de programmaonderdelen gestapeld.
De colloquiumzaal en de ‘huiskamer’ worden op de begane grond gesitueerd; daarboven liggen de vergaderzalen en een lounge. De twee verdiepingen worden verbonden door een podiumtrap. Wanneer de paneeldeuren van de colloquiumzaal zijn geopend, biedt de trap vrij zicht op het presentatiescherm, wat ook grotere bijeenkomsten mogelijk maakt.
Werkverdiepingen met ankerplaatsen
Door de meeste publieke en rumoerige functies naar het atrium te verplaatsen, ontstaat er meer rust op de werkverdiepingen. Om de concentratie in de kantoren en de laboratoria verder te bevorderen krijgt iedere verdieping een eigen ankerplaats voor overleg, samenwerken of videobellen.
De nieuwe ruimte wordt per afdeling anders vormgegeven aan de hand van een aantal bouwstenen. Overeenkomstig bij alle ruimten is de kern met omsloten overlegruimten en aan weerszijden een pantry en zitgelegenheid.
Herindeling en uitbreiding
Nikhef ontwikkelt en produceert onderdelen voor internationale onderzoeksprojecten, zoals voor de deeltjesversneller van het CERN in Genève. Om ook in de toekomst op wereldniveau dergelijke onderdelen te kunnen produceren ondergaat de fijnmechanische werkplaats een renovatie. Naast verbeteringen in de technische infrastructuur wordt de indeling aangepast voor een veiliger en gestroomlijnder werkproces.
In het hart van het gebouw liggen twee serverruimtes, respectievelijk gericht op het uitvoeren van berekeningen en op verbinding en connectiviteit. De laatstgenoemde is één van de grootste internetknooppunten van Europa, vertelt JHK Architecten; die wordt uitgebreid, waarbij de infrastructuur van de bestaande ruimten wordt aangepast om dit mogelijk te maken.
Overkoepelend project
De gevel van het gebouw ondergaat, binnen een project dat het gehele complex betreft, eveneens een renovatie. Daarbij worden onder andere zonweringen vervangen en betonbanden geschilderd. Het ontwerp van deze aanpassing is gemaakt door BDG Architecten.