Locatie op de Ringdijk in de Hedwigepolder

Locatie van de vleermuizentoren in de Hedwigepolder

De driedeling van de vleermuizentoren in de Hedwigepolder

De vleermuizentoren met inkruipopeningen

Zicht vanuit de kelder richting de houten 'zolder' van de toren in de Hedwigepolder

DE vleermuizentoren als een baken op grens van Nederland en België

Het ranke silhouet van de vleermuizentoren in Son en Breugel

Principe van de vleermuizentoren in Son en Breugel

De vleermuizentoren in Son en Breugel als gecementeerde monoliet

Vleermuizentorens ter vervanging van verdwijnende schuilplekken

25 juni 2020, 16:08

Nadat in Son en Breugel en in de Hertogin Hedwigepolder de aanwezigheid van vleermuizen was vastgesteld, moesten ecologen van Bureau Waardenburg onderkomens voor de dieren verzorgen. Ze riepen de hulp van bureau bioarchitectuur in om de eisen aan verblijfplaatsen te vertalen in architectuur.

In Nederland komen zeventien vleermuissoorten voor, waarvan acht zich overdag graag verstoppen in de kieren en spleten van onze gebouwen. Omdat alle soorten beschermd zijn, moet bij sloop of aanpassing van de verblijfplaatsen worden gezorgd voor vervanging.

Vervangend
Dit was waar Bureau Waardenburg mee te maken had in Son en Breugel, waar de voormalige Sint Petrus’ Bandenkerk tot dorpshuis wordt verbouwd, en de Hertogin Hedwigepolder, dat deel gaat uitmaken van een groter getijdenlandschap.

Op verzoek van het bureau heeft architect Jacco Bruil van bioarchitectuur voor beide situaties vervangende vleermuizentorens ontworpen. Daarbij is het ontwerp afgestemd op de specifieke context.

Monolitisch en driedelig
In Son en Breugel staat in het park Vroonhoven een ranke, 8,5 meter hoge toren met een afgeschuinde top als zonnevlak. Volledig gecementeerd oogt de toren als een monoliet in het kleine park. Verticale spleten leiden naar spouwen in het metselwerk waar de vleermuizen zich kunnen terugtrekken.

In de Hedwigepolder, op de grens tussen Nederland en België, was juist een driedeling meer gepast, legt Bruil uit. De toren bestaat hier uit een kelder, die in het met gras begroeide dijkvolume wordt opgenomen, een kubus van baksteen en een dakopbouw van naaldhout. De vleermuizentoren is in het toekomstige Grenspark Groot Saeftinghe een van de weinige gebouwde objecten.

De toegepaste steensoort en het kruisverband zijn afgeleid van de schuren in de omgeving. De vorm van de toren verwijst dan weer naar de kerktorens van de vele verdronken dorpen in het gebied. Zo bevond zich precies op de plek van de vleermuizentoren ooit het dorpje Casuwele, dat door de Allerheiligenvloed in 1570 onder water verdween, vertelt Bruil.

Context en uitvoering
Reagerend op de specifieke context in Son en Breugel en de Hedwigepolder ontwikkelden bioarchitectuur en Bureau Waardenburg twee principes, die voor vleermuizentorens in het algemeen toepasbaar zijn.

De slanke toren in Son heeft een zes meter hoge kern van prefab betonnen put-elementen, gevuld met zand en water. In de winter zorgt de kern voor verwarming, in de zomer voor verkoeling. Rond de kern bevindt zich een spouwmuur met dubbele spouw en isolatie, waardoor de bezoekers de voor hen meest wenselijke temperatuur op kunnen zoeken. Grof metselwerk zorgt ervoor dat de vleermuizen zich eenvoudig aan de stenen kunnen vastgrijpen.

De driedeling van de toren in de Hedwigepolder is esthetisch interessant, maar vooral functioneel ingegeven. In de kelder in het talud is de temperatuur koeler en constanter dan in de opbouw. Hier houden de vleermuizen hun winterslaap. De bakstenen kubus biedt met compartimenten, spouwen en holtes tal van wegkruipmogelijkheden. De houten kap warmt sneller op en koelt ook sneller af. Dit deel dient als kraamkamer en zomerverblijf van de vleermuizen.

Volgen
In de twee concepten, die met interne thermische buffer en de bunker met opbouw, volgt Bureau Waardenburg de komende maanden met sensoren de ontwikkeling van temperatuur en luchtvochtigheid. Het streven is om de principes in meerdere vleermuizentorens in Nederland te gaan toepassen, meldt bioarchitectuur.

Trefwoorden

hertogin hedwigepolder vleermuizen vleermuizenkasten hedwigepolder bureau waardenburg ecologie bioarchitectuur son en breugel

1	Gemeenteraad Dijk en Waard stemt in met verdichting De Frans volgens flexibele stedenbouwkundige aanpak woensdag, 29 januari
2	Fibonacci Amsterdam: woongebouw op 'nonchalant aangesneden taartpunt' dinsdag, 28 januari
3	DP6 en Vakwerk ontwerpen nieuw faculteitsgebouw Diergeneeskunde Universiteit Utrecht woensdag, 29 januari
4	Calatrava-station in Belgische Bergen beleeft officiële opening maandag, 27 januari
5	Vijftig woningen op oude plek Remigiusschool Duiven vrijdag, 31 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

Natuurplaats Noordsche Veld is geïntegreerd in het landschap

23 juni 2020

Woningcorporatie realiseert extra ruimte voor laatvlieger

2 november 2020

Ontpoldering Hedwigepolder gestart

2 maart 2020

Zeeland en Rijkswaterstaat realiseren uitkijk- en radartoren in Hedwigepolder

14 maart 2024

Checklist voor vogel- en vleermuisvriendelijk bouwen

19 november 2018

Driehonderd bushokjes met groene daken voor Utrecht

6 augustus 2019

Biobased bijenpaviljoen voor Nijmeegse Goffertpark

25 januari 2016

Steden Brabant creëren woonruimte stadsvogels

20 september 2017

'Marker Wadden zorgen voor nieuw leven in Markermeer'

17 februari 2020

Nieuw duinlandschap ter versterking van Texelse zeedijk

3 september 2019

'Zorg voor Waddenzee moet beter'

24 juni 2019

PBL: ontwikkeling Natuurnetwerk gaat te langzaam

24 juni 2020

'Dertig jaar natuurbeleid heeft natuur niets opgeleverd'

29 mei 2020

'Megaproject' brengt Nederlandse flora en fauna volledig in kaart

30 april 2020

WNF: het gaat slechter dan ooit met natuur in Nederland

6 februari 2020

Aanplant tien miljoen bomen van start

9 december 2019

Werkloze dijk in Hedwigepolder wordt proefobject tegen lekken

15 januari 2021

RvS: code nul op de meter-renovaties beschermt dieren onvoldoende

22 april 2021

Vleermuis lijdt onder sluiting en herbestemming kerken

27 oktober 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Cepezed verbouwt voormalig gebouw Aardwetenschappen in Utrecht

Gisteren, 15:42

Na oplevering dient het pand de eerste acht jaar als tijdelijke huisvesting voor enkele instituten, daarna gaat het plek bieden aan bedrijven en instellingen uit de duurzaamheidssector.

PosadMaxwan presenteert stedenbouwkundig plan Spoorkwartier Groningen

31 januari, 12:22

Het voormalige spooremplacement ten zuiden van het hoofdstation transformeert tot een wijk met ongeveer vierhonderd woningen, 30.000 m2 aan kantoorruimte en andere functies.

Vijftig woningen op oude plek Remigiusschool Duiven

31 januari, 10:30

Het samenwerkingsverband Blauwhoed, KOW, RRog stedenbouw en landschap en Antea Group heeft een tender voor vijftig woningen op de vrijgekomen locatie van de Remigiusschool in Duiven gewonnen.

Oud kantongerecht Amsterdam wordt verbouwd tot Hartwig Museum

30 januari, 3:12

In 2028 opent in het door architect Ben Loerakker ontworpen pand aan de Parnassusweg het Hartwig Museum. Het ontwerp wordt verzorgd door Jan Loerakker, OMA, JAM en Formafantasma.

Tunnel onder Ketelmeer kost tussen 1,6 en 3 miljard euro

Gisteren, 13:57

Flevoland vindt dat bij het uitwerken van de plannen voor de aanleg van de Lelylijn ook moet worden gekeken naar de haalbaarheid van een tunnel onder het meer.

Meeste woningen erbij in Zuid-Holland, minste in Drenthe

31 januari, 11:26

Het totale aantal woningen dat in 2024 in Nederland is gerealiseerd kwam uit op 82.000, constateert het CBS.

Meer huizen en betere bereikbaarheid nodig bij bouw kerncentrales Borssele

31 januari, 9:04

Verbeter de infrastructuur en de bereikbaarheid, creëer voldoende voorzieningen voor zorg en onderwijs en geef de woningbouw een forse impuls, aldus een advies.

Beyond Space neemt Boring Collection onder zijn hoede

30 januari, 2:22

De Boring Collection, met archetypisch kantoormeubilair in een ‘saaie’ grijze kleur, keert terug bij de bedenkers. Remi Versteeg and Stijn de Weerd zetten de collectie, die op de markt werd gebracht door Lensvelt, voort en breiden het aanbod uit.