Locatie op de Ringdijk in de Hedwigepolder

Locatie van de vleermuizentoren in de Hedwigepolder

De driedeling van de vleermuizentoren in de Hedwigepolder

De vleermuizentoren met inkruipopeningen

Zicht vanuit de kelder richting de houten 'zolder' van de toren in de Hedwigepolder

DE vleermuizentoren als een baken op grens van Nederland en België

Het ranke silhouet van de vleermuizentoren in Son en Breugel

Principe van de vleermuizentoren in Son en Breugel

De vleermuizentoren in Son en Breugel als gecementeerde monoliet

Locatie op de Ringdijk in de Hedwigepolder

Locatie van de vleermuizentoren in de Hedwigepolder

De driedeling van de vleermuizentoren in de Hedwigepolder

De vleermuizentoren met inkruipopeningen

Zicht vanuit de kelder richting de houten 'zolder' van de toren in de Hedwigepolder

DE vleermuizentoren als een baken op grens van Nederland en België

Het ranke silhouet van de vleermuizentoren in Son en Breugel

Principe van de vleermuizentoren in Son en Breugel

De vleermuizentoren in Son en Breugel als gecementeerde monoliet

Vleermuizentorens ter vervanging van verdwijnende schuilplekken

25 juni 2020, 16:08

Nadat in Son en Breugel en in de Hertogin Hedwigepolder de aanwezigheid van vleermuizen was vastgesteld, moesten ecologen van Bureau Waardenburg onderkomens voor de dieren verzorgen. Ze riepen de hulp van bureau bioarchitectuur in om de eisen aan verblijfplaatsen te vertalen in architectuur.

In Nederland komen zeventien vleermuissoorten voor, waarvan acht zich overdag graag verstoppen in de kieren en spleten van onze gebouwen. Omdat alle soorten beschermd zijn, moet bij sloop of aanpassing van de verblijfplaatsen worden gezorgd voor vervanging.

Vervangend
Dit was waar Bureau Waardenburg mee te maken had in Son en Breugel, waar de voormalige Sint Petrus’ Bandenkerk tot dorpshuis wordt verbouwd, en de Hertogin Hedwigepolder, dat deel gaat uitmaken van een groter getijdenlandschap.

Op verzoek van het bureau heeft architect Jacco Bruil van bioarchitectuur voor beide situaties vervangende vleermuizentorens ontworpen. Daarbij is het ontwerp afgestemd op de specifieke context.

Monolitisch en driedelig
In Son en Breugel staat in het park Vroonhoven een ranke, 8,5 meter hoge toren met een afgeschuinde top als zonnevlak. Volledig gecementeerd oogt de toren als een monoliet in het kleine park. Verticale spleten leiden naar spouwen in het metselwerk waar de vleermuizen zich kunnen terugtrekken.

In de Hedwigepolder, op de grens tussen Nederland en België, was juist een driedeling meer gepast, legt Bruil uit. De toren bestaat hier uit een kelder, die in het met gras begroeide dijkvolume wordt opgenomen, een kubus van baksteen en een dakopbouw van naaldhout. De vleermuizentoren is in het toekomstige Grenspark Groot Saeftinghe een van de weinige gebouwde objecten.

De toegepaste steensoort en het kruisverband zijn afgeleid van de schuren in de omgeving. De vorm van de toren verwijst dan weer naar de kerktorens van de vele verdronken dorpen in het gebied. Zo bevond zich precies op de plek van de vleermuizentoren ooit het dorpje Casuwele, dat door de Allerheiligenvloed in 1570 onder water verdween, vertelt Bruil.

Context en uitvoering
Reagerend op de specifieke context in Son en Breugel en de Hedwigepolder ontwikkelden bioarchitectuur en Bureau Waardenburg twee principes, die voor vleermuizentorens in het algemeen toepasbaar zijn.

De slanke toren in Son heeft een zes meter hoge kern van prefab betonnen put-elementen, gevuld met zand en water. In de winter zorgt de kern voor verwarming, in de zomer voor verkoeling. Rond de kern bevindt zich een spouwmuur met dubbele spouw en isolatie, waardoor de bezoekers de voor hen meest wenselijke temperatuur op kunnen zoeken. Grof metselwerk zorgt ervoor dat de vleermuizen zich eenvoudig aan de stenen kunnen vastgrijpen.

De driedeling van de toren in de Hedwigepolder is esthetisch interessant, maar vooral functioneel ingegeven. In de kelder in het talud is de temperatuur koeler en constanter dan in de opbouw. Hier houden de vleermuizen hun winterslaap. De bakstenen kubus biedt met compartimenten, spouwen en holtes tal van wegkruipmogelijkheden. De houten kap warmt sneller op en koelt ook sneller af. Dit deel dient als kraamkamer en zomerverblijf van de vleermuizen.

Volgen
In de twee concepten, die met interne thermische buffer en de bunker met opbouw, volgt Bureau Waardenburg de komende maanden met sensoren de ontwikkeling van temperatuur en luchtvochtigheid. Het streven is om de principes in meerdere vleermuizentorens in Nederland te gaan toepassen, meldt bioarchitectuur.

Trefwoorden

hertogin hedwigepolder vleermuizen vleermuizenkasten hedwigepolder bureau waardenburg ecologie bioarchitectuur son en breugel

1	Expressieve architectuur van Space Encounters voor woonbuurt Wisselspoor woensdag, 21 september
2	Nominaties Zorggebouw van het Jaar 2022 bekend maandag, 19 september
3	Architecten voor nieuwbouw van Defensie in Leusden geselecteerd dinsdag, 20 september
4	Nieuwe Gezichten: Frederik Pöll donderdag, 22 september
5	Ontwerpmanifestatie Bouw Anders: Groenewei dinsdag, 20 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Natuurplaats Noordsche Veld is geïntegreerd in het landschap

Woningcorporatie realiseert extra ruimte voor laatvlieger

Ontpoldering Hedwigepolder gestart

Checklist voor vogel- en vleermuisvriendelijk bouwen

Driehonderd bushokjes met groene daken voor Utrecht

Biobased bijenpaviljoen voor Nijmeegse Goffertpark

Steden Brabant creëren woonruimte stadsvogels

Werkloze dijk in Hedwigepolder wordt proefobject tegen lekken

RvS: code nul op de meter-renovaties beschermt dieren onvoldoende

'Marker Wadden zorgen voor nieuw leven in Markermeer'

Nieuw duinlandschap ter versterking van Texelse zeedijk

'Zorg voor Waddenzee moet beter'

PBL: ontwikkeling Natuurnetwerk gaat te langzaam

'Dertig jaar natuurbeleid heeft natuur niets opgeleverd'

'Megaproject' brengt Nederlandse flora en fauna volledig in kaart

WNF: het gaat slechter dan ooit met natuur in Nederland

Aanplant tien miljoen bomen van start

Andere nieuwsberichten

Ontwerpmanifestatie Bouw Anders (slot): Cascoop De Suikerzijde

23 september, 2:40

In het kader van de ontwerpmanifestatie Bouw Anders is in Groningen momenteel een expositie te zien met achttien plannen van architecten voor woningbouwlocaties in de stad. In een serie licht Architectenweb enkele plannen uit.

Architect@Work was als vanouds

23 september, 1:00

Met 3.580 bezoekers was Architect@Work goed bezocht. Rond de stands van de tweehonderd exposanten was de dynamiek als vanouds.

Bouw uitbreiding hoofdkantoor Europese Investeringsbank gestart

23 september, 11:18

In de stad Luxemburg is gestart met de uitbreiding van het hoofdkantoor van de Europese Investeringsbank. In het stadsdeel Kirchberg verrijst een nieuw gebouw naar ontwerp van Mecanoo en Buro Happold.

Team V Architectuur – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2022

23 september, 9:00

Met de realisatie van HAUT in Amsterdam is ons beeld van wat met hout mogelijk is echt opgerekt. Dat juist Team V Architectuur een dergelijke doorbraak heeft geforceerd is volgens de jury geen toeval.