Amphia Ziekenhuis in Breda, ontworpen door Wiegerinck architectuur stedenbouw

Intensive Care, Amphia Ziekenhuis in Breda, ontworpen door Wiegerinck architectuur stedenbouw

Jarno Nillesen

Amphia Ziekenhuis in Breda, ontworpen door Wiegerinck architectuur stedenbouw

Intensive Care, Amphia Ziekenhuis in Breda, ontworpen door Wiegerinck architectuur stedenbouw

Jarno Nillesen

Wiegerinck: zes discussiepunten voor een nog betere gezondheidszorg

24 maart 2020, 10:56

De huidige ontwikkelingen rond het coronavirus COVID-19 roepen ook bezorgdheid op over de capaciteitsgrenzen van het Nederlandse zorgsysteem. Hoewel het op dit moment vooral aankomt op concreet handelen en nemen van maatregelen, moet er op termijn ook een discussie over de toekomst van de gezondheidszorg worden gevoerd. Wiegerinck architectuur stedenbouw zet de onderwerpen op een rij waar de discussie volgens het bureau over zou moeten gaan.

Met het hoge kennisniveau en de hoge kwaliteit behoort de Nederlandse gezondheidszorg tot de besten van de wereld. Toch is er een situatie ontstaan die iedereen verrast; dat stemt tot nadenken, merkt Jarno Nillesen, partner en architect bij Wiegerick op. Het bureau wil als voorschot op een discussie over de richting van het zorgsysteem zijn visie op een aantal punten delen.

“Niet omdat we denken dat we slimmer zijn dan anderen, maar omdat wij, als architecten en medevormgevers van de gezondheidszorg van de toekomst, het coronavirus als een aanleiding zien om de status quo opnieuw te overdenken”, zegt Nillesen. “Met als doel de gezondheidszorg in Nederland toekomstig nóg beter te maken.”

Kwantiteit en capaciteit
Een eerste discussiepunt dat Wiegerinck ziet betreft kwantiteit en capaciteit. Er is de laatste twee decennia in de Nederlandse ziekenhuizen een grote kwaliteitswinst geboekt; Wiegerinck wijst op bijvoorbeeld de toename van het aantal eenbedskamers en het toegenomen bewustzijn omtrent healing environment en evidence based design. We moeten weliswaar blijven streven naar een steeds hogere kwaliteit, aldus het architectenbureau, maar de discussie zal vooral over kwantiteit moeten gaan.

In diezelfde twee decennia van kwaliteitswinst heeft de Nederlandse gezondheidszorg om economische redenen vooral ook te maken gehad met vergaande rationalisatie. Steeds verder oplopende gezondheidszorgkosten maakten dit noodzakelijk. Die rationalisatie heeft zich op twee duidelijke wijzen gemanifesteerd: reorganisatie en concentratie van ziekenhuizen, en een ver doorgevoerde vermindering van het aantal bedden.

Beddenaantal en ligduur
Dit laatste kon worden bewerkstelligd door het sterk verkorten van de ligduur van patiënten. In Nederland ligt een patiënt gemiddeld 4,5 dag in een ziekenhuis, in Duitsland is dat het dubbele en een jaar gelden was het in Nederland ook nog gemiddeld 5,2 dagen. Voor de patiënt is het prettig om zo snel als mogelijk naar huis te kunnen voor verder herstel, ook omdat het ziekenhuis – een concentratie van zieken – ondanks strikte hygiëneprotocollen een plek is waar een grotere kans op infectie bestaat. Belangrijkste drijfveer voor de verkorte ligduur en beddenvermindering is echter kostenbesparing.

Mede met de blik gericht op Nederland ontstond in Duitsland de discussie over niet alleen de ligduur, maar ook over de hoeveelheid standplaatsen van ziekenhuizen, vertelt Nillesen. Hij wijst op een recente studie van de Bertelsmann Stiftung, die aangeeft dat in Duitsland betere (!) kwaliteit met de helft van het huidige ziekenhuisbestand zou kunnen worden bereikt.

Uit de huidige situatie rond de COVID 19-epidemie zal blijken of dit vermeende nadeel van teveel standplaatsen juist als voordeel uitpakt. “Ter verdere vergelijking: in heel Nederland zijn regulier 1.140 IC-bedden voorhanden”, vertelt Nillesen. “Het huidige aantal IC-bedden in Nederland is daarmee ongeveer 7 per 100.000 inwoners. In Duitsland is dat aantal ongeveer 34.”

Standplaatsen op schaal
“Naast een kwantitatieve discussie zou er ook een standplaatsdiscussie moeten gaan plaatsvinden”, zegt Nillesen. “De in Nederland ver doorgevoerde rationalisering en concentratie van ziekenhuizen heeft zeker tot kostenbesparingen en verhoging van de kwaliteit gezorgd. Maar de bereikbaarheid van diagnostiek en intensieve zorg is daarmee verder van huis komen te liggen.” Dat betekent dat in tijden van crisis het meer tijd kost om op de juiste plek de juiste zorg te leveren of ontvangen. Voor het vroegtijdig indammen van infectiegevaar kan dat een nadeel zijn.

Wiegerinck stelt voor om na te denken over ziekenhuiszorg op drie schaalniveaus: XXL, M en S. “In de XXL- en M-ziekenhuizen is in Nederland voorzien”, legt Nillesen uit. “Dat zijn de grote academische en de regionale ziekenhuizen. Maar misschien blijkt een derde maat nodig: S-ziekenhuizen in de stad of zelfs in de buurt. Wij denken dan aan een anderhalflijnsvoorziening, een voorziening die zich qua voorzieningen bevindt tussen de huisarts, dat is de eerstelijnszorg, en het ziekenhuis, de zogenoemde tweedelijnszorg.” Vooral ook moet worden bekeken hoe de reguliere gezondheidszorg valt te ontkoppelen van crisisopvang, aldus Nillesen.

Ook het hospital@home, de ‘thuis-ziekenhuiszorg’, moet volgens Wiegerinck onderdeel van deze standplaatsdiscussie vormen. Verder valt er volgens de architecten te denken aan het uitbreiden van flexibele gezondheidszorgvoorziening, met als voorbeeld veldhospitalen die snel in crisisgebieden kunnen worden ingezet.

Techniek
Verder moet een discussie gevoerd gaan worden over techniek. Ondanks de al behaalde resultaten op het gebied van ICT, eHealth, robotisering en automatisering moet de implementatie van deze ontwikkelingen worden versneld dienen te worden. ICT en eHealth maken zorg op afstand mogelijk, iets dat in tijden van infectiegevaar een voordeel is. Robotisering en automatisering kunnen personeel ontlasten en uitval van personeel compenseren.

Ook de technische inrichting van ziekenhuizen moet worden bekeken: installatietechniek zou in de toekomst nog betere oplossingen moeten kunnen bieden bij de vraag naar isolatie en compartimentering en de aansluitingen van bijzondere (zware) medische apparatuur, legt Wiegerinck uit. Dn kun je bijvoorbeeld snel snel een polikliniek naar een kliniek, of een kliniek naar een Intensive Care-afdeling ombouwen.

Logistiek
Logistiek moet eveneens in de discussie worden meegenomen, stelt het architectenbureau. De genoemde rationalisatie heeft geleid tot het uitbesteden van activiteiten en bijvoorbeeld het principe van ‘just in time delivery’. Voorraden in het ziekenhuis zijn beperkt.

“Het verplaatsen van de productie van beschermende kleding en farmaceutische producten naar lageloon-landen heeft ons afhankelijk gemaakt van deze landen, met alle problemen van dien”, zegt Nillesen. Het wellicht deels terughalen van die productie naar Europa moet besproken worden. “Dit betekent misschien het vergroten van de farmaceutische productie in Nederland, maar ook het vergroten van de diagnostische capaciteit, met onder andere laboratoria.”

Preventie
Wiegerinck wil ook het (verder) veranderen van het perspectief van de medische wereld meenemen in de discussie. Volgens het architectenbureau is de medische wereld in het algemeen vooral gericht op het herkennen van ziekten en het bestrijden ervan. Hoewel er al veel bereikt is met het preventief verbeteren van de volksgezondheid, door het stimuleren van een gezonde levensstijl, is hier nog ruimte voor verbetering. Wiegerinck hoopt dat in de toekomst meer ruimte ontstaat voor onder meer “gezonde gebouwen die een gezonde wereld dienen”.

De vijf discussiepunten die Wiegerinck hier noemt kunnen bijdragen aan een nog beter gezondheidszorgsysteem, robuust gemaakt voor ontwikkelingen als de huidige pandemie, hoopt het architectenbureau. Maar in dat licht moet er nog een maatschappelijke discussie plaatsvinden, stelt Wiegerinck: wat mag dat kosten?

Niet alleen klappen, ook dokken
“Wij willen hier van de gelegenheid gebruik maken ons grote respect te betuigen voor alle mensen in de zorg die zich in deze moeilijke tijd inzetten voor de gezondheid van anderen”, zegt Nillesen. “Werken in de gezondheidszorg is zwaar, maar wordt meestal niet dienovereenkomstig betaald. Daarom wordt werken in de gezondheidszorg niet voldoende attractief gevonden en zijn tekorten aan personeel ontstaan. Dat probleem is al langer bekend en zal zich bij de huidige demografische ontwikkeling alleen maar verscherpen.”

“We zien nu, ondanks zijn hoge kwaliteit, hoe fragiel hierdoor onze gezondheidszorg is en hoezeer we nu in tijden van nood leunen op de enorme inzet van mensen in de zorg”, vervolgt hij. “Dat waarderen we terecht door voor deze mensen te klappen. Daar kan het niet bij blijven. Niet alleen klappen, maar ook dokken.”

Trefwoorden

zorg coronavirus ziekenhuis wiegerinck architectuur stedenbouw zorgsector

1	Weg vrij voor realisatie woningbouwproject Nieuw Bergen in centrum Eindhoven vrijdag, 25 november
2	KCAP presenteert opgeleverd woningbouwproject The Twins in Amsterdam-Noord donderdag, 24 november
3	Daniel Libeskind ontwerpt vernieuwde Boerentoren in Antwerpen woensdag, 23 november
4	Invloeden Bossche School geven nieuw hoofdgebouw Radboudumc eigen ritmiek woensdag, 23 november
5	Verdwenen deel Harderwijkse stadsmuur weer zichtbaar gemaakt maandag, 28 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Nieuwbouw Amphia Ziekenhuis in gebruik genomen

Beeldvormende disciplines Amsterdam UMC onder één dak

Veilig terug naar school met concept Tussenruimte van Studio Morgen

Ambulancepost ontworpen als 'Hilversumse villa'

Ingezonden brief: kunst en cultuur in tijden van covid-19

Wiegerinck geeft voorzet voor 'coronaproof' ziekenhuizen

Flexibel en open revalidatiegebouw voor Ziekenhuis Oost-Limburg

Organisatie ontwikkelt Rotterdamse Dakendagen op afstand

Livecast over ontwerpen voor anderhalvemetersamenleving

Exploitanten testen coronamaatregelen met proefkermis

Architect Iosa Ghini werkt aan anti-infectiemasker

Video: hoe maken we onze steden pandemieproof?

The Vital House: tijdelijke zorgcentra voor virusuitbraken

Quickscan BNA: architecten verwachten meteen twintig procent omzetverlies

Architecten werken vanuit huis: actuele tips van een coach

G.A.F. en Interflow doen voorstel voor tijdelijke IC-units

Voorstel voor 'hyperlokale micromarkten' in lockdownsituaties

Architecten 3D-printen mee aan spatmaskers voor zorgpersoneel

Wiegerinck verbindt verpleeghuis voor dementie met de wijk

Nieuwe associate-partners voor Wiegerinck

Wiegerinck ontwerpt nieuw Slingeland Ziekenhuis

Nieuw OK-complex voor ziekenhuis Ede

Architecten werken vanuit huis: XOOMlab

Kabinet maakt afspraken om stilvallen bouw te voorkomen

BNA: vanuit onze collectieve kracht kunnen we deze crisis te lijf

Amsterdam UMC Imaging Center bekroond als Zorggebouw van het Jaar 2020

ABN AMRO: verduurzaming zorgvastgoed kost 8,1 miljard

Wiegerinck ontwerpt nieuwbouw SInt Jans Gasthuis Weert

Andere nieuwsberichten

Ingetogen woning als rustpunt aan de bosrand

Gisteren, 14:52

Lab-S en Groen en Schild Wonen ontwierpen in nauwe samenwerking een vrijstaande woning met heldere uitgangspunten in organisatie en materiaalgebruik.

Groen licht voor eerste blok ZOHO Rotterdam

Gisteren, 12:11

Afgelopen maand is de omgevingsvergunning verleend voor het eerste woonblok binnen het stedelijke vernieuwingsproject ZOHO Rotterdam. Het gaat om een blok met 31 woningen in de Almondestraat, naar ontwerp van MORE Architecture.

Een horecagelegenheid met een restaurant per dagdeel

28 november, 5:48

Bij restaurant The Shift in Den Bosch veranderen het menu en het interieur meermaals per dag. Studio entr uit Oss ontwierp de drie veranderlijke interieurs.

Verdwenen deel Harderwijkse stadsmuur weer zichtbaar gemaakt

28 november, 3:47

Door middel van een markering van LED-verlichting is op de Havendam zichtbaar gemaakt waar de muur gestaan heeft. Ook zijn enkele ‘nieuwe’ stukjes muur van echte en glazen bakstenen geplaatst.