NL in Milaan 2017: Maarten Baas
24 april 2017, 15:10
Architectenweb presenteert in een aantal afleveringen Nederlands ontwerp dat tijdens de Milan Design Week is gepresenteerd. Vandaag een kort gesprek met Maarten Baas over de installatie die aandacht vroeg – en ruimschoots kreeg. “Het is armoede van de taal dat er geen woord is voor wat ik doe.”
Tijdens de Milan Design Week presenteerde je ‘May I Have Your Attention Please?’, een installatie met een tientallen exemplaren van je nieuwe 101 Chair voor Lensvelt, waar omheen tal van toeters stonden opgesteld. Heb je het gevoel dat je in Milaan moet schreeuwen om aandacht?
Maarten Baas: “De presentatie gaat over Milaan, maar heeft ook betrekking op het alledaagse leven. De titel had ook kunnen zijn ‘Paying Attention”, met de dubbele connotatie van ‘paying’. Ik vind het een interessant fenomeen dat aandacht tegenwoordig bijna als ruilmiddel dient. Dat is heel zichtbaar in Milaan, maar bijvoorbeeld ook bij social media. Uiteindelijk wil iedereen op zijn of haar manier gezien worden en er lijkt een soort stilzwijgende afspraak te zijn dat je aandacht geeft en krijgt. Daar wilde ik iets mee doen.”
“Het gaat me ook om alle indrukken die op je worden afgevuurd. Je bevindt je in zee van mensen die iets te melden hebben en media die je aandacht vragen. Vooral als maker merk ik hoe iedereen iets tegen je te zeggen heeft, een mening of een advies heeft. Daar moet je – met de keuze om al dan niet te luisteren, je wel of niet te laten beïnvloeden – een weg doorheen banen.”
Jij hebt een naam opgebouwd, wat bevestigd wordt door een solo-expositie in het Groninger Museum en een overzichtstentoonstelling in Miami, bijvoorbeeld. Het lijkt me dat jij niet meer hoeft te roepen.
“Het is in Milaan natuurlijk wel het geval, dat iedereen het middelpunt wil zijn en dat op zijn of haar manier voor elkaar probeert te krijgen. Dat is het spelletje dat gespeeld wordt en daar doe ik met verve aan mee. Dat deed ik ook in 2014 met de presentatie in de vorm van een circus; ik vind het leuk om aan het kabaal in Milaan een eigen draai te geven en er schaamteloos nog eens overheen te blazen.”
“Het is niet zo dat ik per se aandacht wil. Ik maak een expositie en die maak ik zo mooi mogelijk; omdat ik hem heb gemaakt staat mijn naam erbij, maar daar houdt het voor mij mee op. Als het een goede expositie is krijg je er aandacht mee, dat is dan dat.”
Je spreekt over exposities, de presentatie lijkt heel belangrijk voor je, en veel ontwerpen van je zijn unicaten of limited editions. Hoe zie jij je rol als designer?
“Het is een van de vragen die me het meest worden gesteld: ben je nou een ontwerper of een kunstenaar. Ik vind het niet zo’n relevante vraag. Het is een armoede van de taal dat er geen woord is voor wat ik doe – in het Engels trouwens ook niet. Op de lijn tussen een industrieel ontwerper van massaproducten en een totaal autonome kunstenaar zit ik er ergens tussenin. Wat ik wel jammer vind is dat mensen het soms diskwalificeren omdat het in geen hokje past.”
“Ergens heeft wat ik doe ook met theater te maken. Bij de Dutch Design Week had ik een expositie met poëzie, video, beeldende kunst, theater, dans, gastronomie: alles kwam samen. De mooiste beschrijving ervan was van Ingmar Heytze: hij ervoer de expositie net als tijd – je ondergaat het, je weet niet precies wat het is, maar je zit er in. Het doet er niet toe of het kunst, design of theater is; je wordt in een wereld meegenomen en merkt dat het raak is maar je weet niet precies waarom. Dat is waar ik naar zoek.”
Hoe beslis je dat je deze keer een seriematig product als de 101 Chair maakt en een andere keer een eenmalige installatie, de ene keer een uniek product en dan weer toegankelijker versies van ontwerpen, zoals de Plain Clay Chair of een app op basis van je Real Time-klokken?
“Dat bepaal ik in het moment zelf. Daarom werk ik ook met heel veel verschillende technieken en materialen. Ik houd niet vast aan een methode en ik heb me niet als doel gesteld om iets te doen zodat ik over vijf jaar op een bepaald punt ben. Ik vraag me telkens af wat het relevantste is dat ik op dat moment kan doen en daarna kijk ik hoe ik dat kan invullen. Ik denk vanuit een beeld en ga dan terug naar de vraag hoe ik het kan maken. Dat wordt de ene keer dit en de andere keer besluit ik dat een installatie met toeters de beste manier is om het beeld dat ik voor me heb te communiceren.”
“Ik ben meestal niet zo geïnteresseerd in het maken van massaproducten, omdat ik mijn beeld er niet in kwijt kan. Als mijn beeld een stoel is en die is gemaakt, dan is voor mij eentje genoeg. Daar hoeven er wat mij betreft geen duizend van worden gemaakt. Aan het idee van democratisch design en dat een ontwerp in elke huiskamer moet staan heb ik een broertje dood.”
Met de 101 Chair voor Lensvelt heb je wel een stoel ontworpen die, weliswaar uitgevoerd met acht verschillende rugleuningen, maar toch seriematig geproduceerd wordt.
“Het beeld dat ik voor ogen had was van een heel stel stoelen bij elkaar, die allemaal net wat anders zijn. Dat beeld is het doel en het middel is dan om een massaproduct te maken, waarvan exemplaren net even wat anders uit de productie komen. Het moet seriematig geproduceerd worden zodat het betaalbaar wordt. Anders koopt iemand maar één stoel en dat was niet het eindbeeld dat ik voor me had. Eigenlijk is dat eindbeeld ook een installatie: een ‘one-of’, die weliswaar bestaat uit een heleboel losse stoeltjes en waarbij ik ook uit handen geef hoe die precies worden neergezet bij mensen thuis.”
De installatie in Milaan was succesvol. Niet alleen is de opstelling in Ventura Centrale beloond met een Milano Design Award voor het beste concept, ook was al direct de eerste dag de 101 Chair een commercieel succes, vertellen Maarten Baas en Hans Lensvelt. Het idee spreekt aan: een stoel die wordt uitgevoerd met acht varianten van een rugleuning. De uitvoeringen maken een opstelling met de stoelen een eenheid en tegelijkertijd afwisselend en speels. Speels zijn ook de rugleuningen: hoekig en onregelmatig als vlotte schetsjes, een cartooneske uitstraling die wordt versterkt door de twee oogjes. Baas: “Eigenlijk is het gewoon onderdeel van de constructie, maar het viel mooi op zijn plaats.”