Milaan 2017: installatie als productpresentatie
13 april 2017, 16:38
Elk jaar breidt de Milan Design Week weer uit met nieuwe locaties. Dit jaar werd Ventura Centrale toegevoegd, waar bezoekers een aantal sterke presentaties op de grens van kunstzinnige installaties zagen. Het vertrouwde Spazio Rosanna Orlandi bleek wederom een bijzonder decor op zich.
Onder de bogen van de verhoogde spoorlijn bij het imposante centraal station van Milaan was dit jaar een nieuwe ‘design-locatie’ ingericht. Op verzoek van een aantal exposanten dat weg wilde uit het verpopulariserende Ventura Lambrate was de organisatie op zoek gegaan naar een alternatieve plek. De diepe en ruwe gewelven, die al veertig jaar in onbruik waren, bleken een perfect decor voor zes hoogstaande presentaties en een bar.
Licht
De presentaties op de locatie, aangeduid als Ventura Centrale, kwamen dicht bij kunstinstallaties – of waren dat eenvoudigweg, zoals ‘Passages’ van het IQOS Pathfinder Project. Dit mondiale cultuurplatform probeert samen met ontwerpers en kunstenaars door onderzoek naar materialen en technologieën, kort gesteld, een positieve weg naar de toekomst te vinden. Voor ‘Passages’ is het Italiaanse ontwerpbureau Panter&Touron gevraagd; het bureau maakte een bijzonder intrigerende expositie met (licht)objecten en foto’s rond het thema hitte en licht.
Betoverend waren ook de twee installaties met glas bij Salviati. De fabrikant van Murano-glas, opgericht in 1859, behoort tot de oudste glasfabrikanten en legt nog steeds de nadruk op de ambachtelijkheid in het proces. De twee opstellingen waren een ontwerp van Luca Nichetto en Ben Gorham.
‘Pyrae’ bestond uit een ruimte met 53 verschillende ‘totems’, strak in het gelid op sokkels, als een verkenning van variatie en compositie. De totems waren gevormd door 25 verschillende vormen, gemaakt volgens 10 traditionele technieken en in 15 kleuren, op verschillende wijzen te stapelen. ‘Strata’ bestond uit drie stalen constructies, volgehangen met glazen plaatjes in verschillende kleuren, texturen en transparanties en vanuit het midden belicht.
Aandacht graag!
Ook de presentatie van de nieuwe 101 chair van Maarten Baas bij Lensvelt deed aan als een kunstinstallatie. Rond een groep van de stoelen stond een groot aantal toeters opgesteld, wat me even deed denken aan de Intonarumori, de lawaaimachines van de Futurist Luigi Russolo. Baas wilde met deze opstelling zeggen: op de Salone del Mobile en de Milan Design Week roept iedereen elk jaar weer om aandacht.
De presentatie droeg dan ook de duidelijke titel ‘May I Have Your Attention Please?’. Dat het moeilijk is om tussen alle andere roependen aandacht te krijgen, symboliseert het geluid dat uit een aantal van de megafoons rond de stoelen klinkt: onverstaanbaar door gefluisterde en onbestaande woorden. Met de stoelen komt Baas tegemoet aan de vraag naar onderscheidend design, dat toch in grote aantallen kan worden geproduceerd. Voor de stoel zijn er acht verschillende, grillig gevormde rugleuningen. Bij aanschaf weet je niet welke rugleuning je krijgt, vertelde Lensvelt.
Oh ironie
Lensvelt en Baas ontvingen overigens de Milano Design Award in de categorie ‘Concept’. Voor Lensvelt de tweede achtereenvolgende keer dat de onderneming de prijs wint, na vorig jaar te zijn bekroond met de ‘propjesarena’ voor de Boring Collection. Andere prijswinnaars dit jaar waren onder meer Tokujin Yoshioka met de presentatie S.F. Senses of the Future voor LG (categorie Story Telling) en Formafantasma met de presentatie Foundation bij Krizia (categorie Technologie en de persprijs).
Er kleeft veel ironie aan de installatie ‘May I Have Your Attention Please?’. De kritiek die Baas hiermee leek te uiten betreft een fenomeen, waar de ontwerper zelf (bijna) elk jaar deelneemt. De kritische installatie leverde hem dit jaar bovendien de gewenste aandacht op, overigens net al in 2014, toen Baas in Milaan een draaimolen met zijn producten neerzette als commentaar op de ‘designkermis’. Tot slot: in Ventura Centrale presenteerde Lee Broom onder de noemer Time Machine meer dan dertig lampen, meubels en accessoires uit zijn tienjarige carrière in een volkomen witte… draaimolen. Zonder ironie, net als de klok in Carrara-marmer, die wordt vervaardigd in een beperkte oplage van tien handgemaakte exemplaren.
Materialen
Verder in Ventura Centrale maakte ontwerpduo Daphna Laurens het decor voor de presentatie Transitions II van Baars & Bloemhoff. De ontwerpers en de onderneming kozen ervoor om de omgeving van verroest staal en grauw beton te contrasteren met grote rechthoekige volumes met een metaalglanzend oppervlak. Daartegen en –tussen werden de objecten getoond, die volgden uit materiaalonderzoek dat Daphna Laurens, rENs, David Derksen, Paul Heijnen, Sabine Marcelis en Klaas Kuiken deden.
Zowel de presentatie als de afzonderlijke ontwerpen waren geslaagd, maar ook het project van Baars & Bloemhoff mag geslaagd worden genoemd. Voor de tweede maal is het de onderneming gelukt om zes interessante en relevante ontwerpers of ontwerpduo’s te selecteren die (andere) mogelijkheden van interieurmaterialen voor producten konden verkennen.
Stenen en fossielen
De grens tussen kunst en productontwerp vervaagde ook in de presentatie van Thomas Eyck, te zien in Spazio Rosanna Orlandi. Dit jaar toonde hij onder andere werk van de IJslands-Duitse Studio Brynjar & Veronika. Het ontwerpersduo ontwikkelde, vanuit de fascinatie voor stenen en mineralen, een verzameling handgemaakte porseleinen ‘stenen’. Er zijn 53 verschillende stenen, maar door het glazuren is elk object uniek. Ze worden gepresenteerd in houten verzameldoosjes, waarbij soms een steen grillig door het deksel steekt. Bij de presentatie in Milaan lagen de stenen fraai in zwart grind op een grote tafel.
Thomas Eyck presenteerde tevens ‘Fossils’ van Alegría van der Zande. De Nederlandse kunstenaar heeft een techniek ontwikkeld om afdrukken van planten in leer te maken. Onder meer het vochtgehalte in de planten, de dikte van planten en leer, de druk en de temperatuur bepalen het resultaat van deze delicate ‘fossielen’.
Oude meesters en jonge ontwerpers
Naast Thomas Eyck is Piet Hein Eek een van de vaste aanwezigen in Spazio Rosanna Orlandi, de galerie-winkel van de fameuze design-verzamelaarster. Ditmaal had Eek op de bovenverdieping van de villa een eigen ruimte. De bezoeker zag er bijvoorbeeld de nieuwe horloges van LEFF, de lampen voor Veronese, meubels uit hoogglanzend oud hout en een voor deze gelegenheid gemaakt buffetkastje uit “de slechtste stukken van het NYC-watertorenhout”.
Dit tegen het decor van de collectie Rijksmuseum Wallpaper in samenwerking met NLXL. Het behang bestaat uit negen wandvullende reproducties van oude meesters uit de collectie van het Rijksmuseum; fragmenten zijn ook toegepast op een serie kasten van Piet Hein Eek.
Orlandi biedt elk jaar ruim plaats aan Nederlands ontwerp. Afgezien van de presentaties van Tomas Eyck en Piet Hein Eek waren bijvoorbeeld ook de Twisted-meubels van Ward Wijnant te zien. Zijn tafels, stoelen, kastje en lamp ogen als gemaakt met in elkaar gedraaid elektriciteitsdraad; ze bestaan echter uit staal, dat zich niet zo makkelijk ineen laat draaien en bovendien de meubels een behoorlijk gewicht geeft. In vervolg op zijn Pressed Vases presenteerde Floris Wubben keramische tafels. De gestructureerde en ruwe oppervlakken van het keramiek zijn voorzien van een glanzende afwerking, wat een fraai contrast geeft.
Op de binnenplaats van de villa waren lampen te zien van het Britse Slamp met de bekende motieven van Studio Job. Na bijvoorbeeld Alessandro Mendini en Nigel Coates hebben Job en Nynke de Tube Lamp mogen voorzien van een decoratieve print, waartoe ze zeven bekende grafische ontwerpen uit hun archief hebben gehaald. Die variëren van recentere als ‘Bananas’ en ‘Faena Art’ tot vroegere als ‘Labyrinth’ en ‘Perished’ uit 2004-2005.
Japanse verfijning
Het Japanse ambienTec toonde bijzondere armaturen voor ‘draadloze’ verlichting. De ledlampen worden opgeladen via een bijbehorend station en kunnen vervolgens worden geplaatst waar de gebruiker wenst. De onderneming toonde drie modellen: de kristallen Xtal, de bolle flesvormige Bottled en de hoge, monolitische Torr, alle ontworpen door Ryu Kozeki. Bij de laatstgenoemde kan de top worden verdraaid, waarna de lichtbron tevoorschijn komt.
Bijzondere verlichting uit Japan was ook te zien bij We+. Eigenlijk betrof het ontwerp Disguise kleine bolvormige vaasjes, vervaardigd uit meerdere lagen was. Doordat deze in een draaiende beweging zijn aangebracht hebben de vaasjes een bijzondere textuur. Een ledlampje in de bodem zorgt, in combinatie met rimpelend water in de vaasjes, voor een subtiel effect.
Wolkig oppervlak
Dezelfde ontwerpgroep toonde de witte bijzettafel Blur, waarvan het blad een continu veranderende blauwe wolk vertoonde. Dit werd teweeg gebracht door temperatuurgevoelige inkt in combinatie met een microcomputer en een stappenmotor. De tafel trok veel aandacht, maar bij navraag bleek de Blur niet gebruiksvriendelijk. Het oppervlak moet worden ontzien, zei We+ desgevraagd, dus is het vooral een object.
Minder subtiel maar wel toepasbaar waren de meubels van Fernando Mastrangelo. Door lagen gekleurd zand, zout (en soms ook koffie of suiker) en hars in een mal te persen creëert Mastrangelo tafels en banken met een geologisch aandoende gelaagdheid, soms met een contrast tussen ruwe en uiterst gladde oppervlakken. Ook spiegels heeft de Amerikaan voorzien van zand of zout, alsof er zich landschappen vanaf het glas verheffen. Volgens dezelfde methodes maakt Mastrangelo ook materialige schilderijen. Zelfontwikkelde materialen en methodes en producten op de grens van kunst en functioneel: dat is precies wat Orlandi zoekt.