Almere Oosterwold: zelfbouw ‘to the max’

21 oktober 2015, 12:20

Eind dit jaar start de bouw van de eerste projecten in Almere Oosterwold. Het 43 vierkante kilometer omvattend gebied wordt op voor Nederlandse begrippen ongekende wijze ontwikkeld. Vorige week vond in de Schouwburg Almere een conferentie plaats over het nieuwe stadsdeel en Architectenweb was erbij.

Tekst Ronnie Weessies

Almere Oosterwold is niet meer of minder dan een revolutie in de Nederlandse gebiedsontwikkeling. Sommige uitspraken van Esther Geuting, de vertrekkende ‘gebiedsregisseur’, waren vorige week al te kras, maar deze bewering is juist. Tussen Almere en Zeewolde wordt de komende jaren een gebied zo groot als Amstelveen ontwikkeld. Dat gebeurt op organische wijze, zonder een vooraf vastgelegd eindbeeld en met zo min mogelijk bemoeienis van de overheid.

Het plan is om 15.000 woningen te bouwen en 20.000 arbeidsplaatsen te creëren. Bewoners, bedrijven en andere initiatiefnemers fungeren als ontwikkelaar, door een of meerdere stukken grond te kopen. Ze kunnen de vorm van hun kavel in principe zelf bepalen (al moeten de verschillende puzzelstukjes wel in elkaar passen) en verschillende woonconcepten realiseren.

Wel dienen ze zich aan bepaalde spelregels houden. Zo moet bijna de helft van de kavel worden bestemd voor landbouw (de ‘drager’ van het plan voor Oosterwold) en zorgen de initiatiefnemers zelf voor de aanleg van secundaire wegen door het gebied. De organisatie van de waterzuivering en energievoorziening komt eveneens voor hun rekening.

Nieuw DNA
De bewering van Geuting dat iemand ‘die heel veel zelf doet’ al voor 125.000 euro in Oosterwold kan komen wonen, mag dan ook met een korreltje zout worden genomen. Is in dat bedrag bijvoorbeeld rekening gehouden met de kosten voor archeologisch onderzoek op de verschillende kavels, die ook door de bewoners zelf moeten worden opgehoest?

Wel lijkt het erop dat Almere (en Zeewolde) het zo gewenste ‘nieuw DNA’ gaat aantrekken; inwoners die normaal niet voor de stad zouden kiezen, maar nu worden gelokt door de mogelijkheden die hen wordt geboden. Zij zorgen op hun beurt weer voor andere impulsen, zoals nieuwe bedrijvigheid, zodat Geuting met recht kan zeggen: “We planten nieuwe zaadjes.”

Frank Meijers behoort tot de mensen die zo ongeveer het laatst aan Almere dachten bij de realisatie van hun droomhuis, maar er uiteindelijk toch terechtkwamen. Vooral vanwege de regelgeving lukte het hem niet om in bestaande woningen in onder meer Groningen aan te laten passen volgens zijn wensen. In Almere Oosterwold vindt hij wat dat betreft alle vrijheid.

Meijers gaat op een lap grond van twee hectare een huis, een schuur en twee kassen bouwen. Mogelijk komen daar in de toekomst twee gebouwen bij, maar de initiatiefnemer weet nog niet hoe hij dat voor elkaar moet krijgen. Ironisch genoeg wordt hij hierbij gehinderd door de spelregels: het percentage van de kavel dat verhard mag worden is nu al verbruikt.

Volgens Meijers, die een zeer informatief blog bijhoudt over zijn Kavel 052, valt al het werk dat komt kijken bij het ontwikkelen ‘te behappen’, maar is het ‘wel een parttime job’. Lastig vindt hij onder meer de trage ambtelijke procedures, de onduidelijkheid die bij de gemeente zelf heerst over haar nieuwe rol en (vooral) de realisatie van een ontsluitingsweg.

Wakker
Ook Frode Bolhuis, die behoort tot een collectief dat negen ecologische loftwoningen realiseert, stuit op de nodige ‘weerbarstige materie’. De beeldend kunstenaar ligt er regelmatig wakker van en heeft vanwege de drukte even moeten stoppen met werken, maar het enthousiasme houdt hem gaande. “Het is zelfbouw to the max”, zegt hij over het ontwikkelen in Oosterwold.

Daar kan Eva Hekkenberg, ontwikkelingsmanager bij AM, over meepraten. Het bedrijf is eigenaar van 38 hectare grond in het gebied dat als eerste ontwikkeld gaat worden. AM werkt aan een woonconcept waarbij het zelf de taken van een ontwikkelaar op zich neemt en stadsboer Tom Saat zorg draagt voor het verplichte onderdeel landbouw.

Hekkenberg vraagt zich af hoe ‘vrij’ Almere Oosterwold daadwerkelijk is, want ze constateert dat het plan vooral is gericht op particulier initiatieven. “Wij worden gedwongen om ons gebied in stukken op te knippen, maar dan zit je weer in de sfeer van traditionele stedenbouw”, klaagde Hekkenberg. Om dit te voorkomen, overweegt AM vergunningen voor afzonderlijke kavels te gaan aanvragen.

‘Sceptische fan’
Tijdens zijn reflectie op Almere Oosterwold typeerde Rijksadviseur voor het Landschap Eric Luiten zich als‘een sceptische fan’ van het plan. Volgens hem biedt het gebied goede mogelijkheden om de in Nederland zeldzame ‘contractkwaliteit’ te realiseren. Hierbij is de integratie van stad en landschap zo ver doorgevoerd, dat je nauwelijks merkt of er sprake is van ‘stad’ of ‘platteland’.

Luiten toont zich ook bezorgd, en wel over twee zaken. Hij vraagt zich ten eerste af hoe duurzaam Oosterwold kan worden als er geen collectieve nutsvoorzieningen worden gerealiseerd. Daarnaast vreest hij een overvloed aan de beruchte bordjes met ‘verboden toegang’. Kunnen personen die er niet wonen zich straks vrij door Oosterwold bewegen of ontstaan er afgesloten gebieden?

Over het opofferen van 4.300 hectare aan cultuurlandschap voor grootschaliger bewoning zit Luiten nog het minst in. Zolang Almere Oosterwold waarde toevoegt aan het landschap, de stedenbouw en andere belangrijke zaken als duurzaamheid, heeft het plan zijn zegen. “Over de idylle van Flevoland ben ik niet zo bezorgd”, besluit Luiten zijn reflectie.

In AWM 49 staat een artikel over het plan voor Almere Oosterwold, waarbij ook Jeroen Zuidgeest van MVRDV aan het woord komt. MVRDV is als ontwerper betrokken bij het plan

Trefwoorden

almere almere oosterwold mvrdv zeewolde eric luiten

1	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
2	David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid woensdag, 15 oktober
3	Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid woensdag, 15 oktober
4	Gezicht van de tijd woensdag, 15 oktober
5	Nieuw shortstayhotel door Houben / Van Mierlo in stationsgebied Den Bosch maandag, 13 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Hegeman, RRog en KOW realiseren 51 woningen in Havenkwartier Zeewolde

26 januari 2024

VPRO-serie volgt mensen die hun ideale dorp willen bouwen in Almere Oosterwold

16 juli 2024

Wildgroei

18 mei 2021

Ecologische woonwijk voor Almere Oosterwold

25 juli 2017

Eerste project Almere Oosterwold van start

8 maart 2016

Groeiend MVRDV benoemt vijf nieuwe partners

12 april 2016

Almere genomineerd voor stedenbouwprijs

22 augustus 2017

MVRDV heeft traditionele gevel in PC Hooftstraat verglaasd

20 april 2016

MVRDV verhuist naar Industriegebouw Goudsesingel

6 januari 2016

Video: animatie bouw aquaduct Muiden

27 november 2015

Zelfbouwers De Mient ontwerpen eigen buurt

12 oktober 2016

Ontwikkeling Almere Oosterwold van start

8 juli 2013

Seinen op groen voor Floriade 2022

3 september 2015

Verslag tweede dag Het Grote Woningbouwcongres

16 februari 2015

Ontwikkelstrategie Almere Oosterwold bekend

30 maart 2012

2050: particulier initiatief

16 januari 2013

Grootschalig groeiplan voor Almere

26 juni 2009

Dirk Jan Postel over Het Grote Woningbouwcongres

16 februari 2015

Burgercollectief start bouw windmolenpark

16 oktober 2019

CDA en D66: snel investeren in woningen en verbinding Almere

18 februari 2020

Expositie met luchtfoto's toont ontwikkeling Almere

14 augustus 2020

Activiteitgerelateerde en levensloopbestendige villa van NOAHH

19 oktober 2020

Zelfvoorzienend 'zorglandgoed' voor Almere Oosterwold

15 maart 2021

Expressieve draagconstructie maakt huis ook écht van hout

19 november 2021

Bureau SLA realiseert woning met 'binnenhuis' en kas in Almere Oosterwold

4 februari 2022

Het Avonturenhuis voor Scouting Nederland officieel geopend

8 juli 2022

Eric Luiten aangesteld als nieuwe Politiebouwmeester

14 september 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

CPO meer&deel grote winnaar Dirk Roosenburgprijs 2025

17 oktober, 3:37

Het project naar ontwerp van Tom van Tuijn Stedenbouw, Werkstatt en Volle Grond kreeg zowel de vakjury- als publieksprijs.

Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam

17 oktober, 2:56

In het WTC op de Amsterdamse Zuidas is een gedetailleerde maquette van de stad Amsterdam geplaatst. In de 3D-geprinte en interactieve maquette zijn bekende plekken en gebouwen te zien, maar ook gebieden die tussen nu en 2030 worden ontwikkeld.

Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk

17 oktober, 1:48

Aan de Oosterhamrikkade in Groningen is dit jaar woongebouw Talent opgeleverd. Het complex, dat net als het naastgelegen gebouw Karaat is ontworpen door VdpArchitecten, bestaat uit 108 middeldure huurwoningen.

Het Cultuurfonds kent subsidie toe aan biobased paviljoen voor Amsterdamse Bos ontworpen door Space Encounters

17 oktober, 11:07

Het Cultuurfonds stelt € 100.000 beschikbaar voor het Amsterdamse Bosnest. Het paviljoen is ontworpen door Space Encounters en wordt volledig gebouwd met biobased materialen uit het Amsterdamse Bos.

Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over

17 oktober, 4:23

Het 150 medewerkers tellende assar architects ontwierp onder meer het nieuwe hoofdkantoor van de NAVO in Brussel.

IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek

17 oktober, 12:14

Een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in Nederland heeft waarschijnlijk een prijsremmende werking, stelt de Nederlandse bestuurder van het IMF Marnix van Rij

EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw

17 oktober, 10:11

Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.