Almere Oosterwold: zelfbouw ‘to the max’

21 oktober 2015, 12:20

Eind dit jaar start de bouw van de eerste projecten in Almere Oosterwold. Het 43 vierkante kilometer omvattend gebied wordt op voor Nederlandse begrippen ongekende wijze ontwikkeld. Vorige week vond in de Schouwburg Almere een conferentie plaats over het nieuwe stadsdeel en Architectenweb was erbij.

Tekst Ronnie Weessies

Almere Oosterwold is niet meer of minder dan een revolutie in de Nederlandse gebiedsontwikkeling. Sommige uitspraken van Esther Geuting, de vertrekkende ‘gebiedsregisseur’, waren vorige week al te kras, maar deze bewering is juist. Tussen Almere en Zeewolde wordt de komende jaren een gebied zo groot als Amstelveen ontwikkeld. Dat gebeurt op organische wijze, zonder een vooraf vastgelegd eindbeeld en met zo min mogelijk bemoeienis van de overheid.

Het plan is om 15.000 woningen te bouwen en 20.000 arbeidsplaatsen te creëren. Bewoners, bedrijven en andere initiatiefnemers fungeren als ontwikkelaar, door een of meerdere stukken grond te kopen. Ze kunnen de vorm van hun kavel in principe zelf bepalen (al moeten de verschillende puzzelstukjes wel in elkaar passen) en verschillende woonconcepten realiseren.

Wel dienen ze zich aan bepaalde spelregels houden. Zo moet bijna de helft van de kavel worden bestemd voor landbouw (de ‘drager’ van het plan voor Oosterwold) en zorgen de initiatiefnemers zelf voor de aanleg van secundaire wegen door het gebied. De organisatie van de waterzuivering en energievoorziening komt eveneens voor hun rekening.

Nieuw DNA
De bewering van Geuting dat iemand ‘die heel veel zelf doet’ al voor 125.000 euro in Oosterwold kan komen wonen, mag dan ook met een korreltje zout worden genomen. Is in dat bedrag bijvoorbeeld rekening gehouden met de kosten voor archeologisch onderzoek op de verschillende kavels, die ook door de bewoners zelf moeten worden opgehoest?

Wel lijkt het erop dat Almere (en Zeewolde) het zo gewenste ‘nieuw DNA’ gaat aantrekken; inwoners die normaal niet voor de stad zouden kiezen, maar nu worden gelokt door de mogelijkheden die hen wordt geboden. Zij zorgen op hun beurt weer voor andere impulsen, zoals nieuwe bedrijvigheid, zodat Geuting met recht kan zeggen: “We planten nieuwe zaadjes.”

Frank Meijers behoort tot de mensen die zo ongeveer het laatst aan Almere dachten bij de realisatie van hun droomhuis, maar er uiteindelijk toch terechtkwamen. Vooral vanwege de regelgeving lukte het hem niet om in bestaande woningen in onder meer Groningen aan te laten passen volgens zijn wensen. In Almere Oosterwold vindt hij wat dat betreft alle vrijheid.

Meijers gaat op een lap grond van twee hectare een huis, een schuur en twee kassen bouwen. Mogelijk komen daar in de toekomst twee gebouwen bij, maar de initiatiefnemer weet nog niet hoe hij dat voor elkaar moet krijgen. Ironisch genoeg wordt hij hierbij gehinderd door de spelregels: het percentage van de kavel dat verhard mag worden is nu al verbruikt.

Volgens Meijers, die een zeer informatief blog bijhoudt over zijn Kavel 052, valt al het werk dat komt kijken bij het ontwikkelen ‘te behappen’, maar is het ‘wel een parttime job’. Lastig vindt hij onder meer de trage ambtelijke procedures, de onduidelijkheid die bij de gemeente zelf heerst over haar nieuwe rol en (vooral) de realisatie van een ontsluitingsweg.

Wakker
Ook Frode Bolhuis, die behoort tot een collectief dat negen ecologische loftwoningen realiseert, stuit op de nodige ‘weerbarstige materie’. De beeldend kunstenaar ligt er regelmatig wakker van en heeft vanwege de drukte even moeten stoppen met werken, maar het enthousiasme houdt hem gaande. “Het is zelfbouw to the max”, zegt hij over het ontwikkelen in Oosterwold.

Daar kan Eva Hekkenberg, ontwikkelingsmanager bij AM, over meepraten. Het bedrijf is eigenaar van 38 hectare grond in het gebied dat als eerste ontwikkeld gaat worden. AM werkt aan een woonconcept waarbij het zelf de taken van een ontwikkelaar op zich neemt en stadsboer Tom Saat zorg draagt voor het verplichte onderdeel landbouw.

Hekkenberg vraagt zich af hoe ‘vrij’ Almere Oosterwold daadwerkelijk is, want ze constateert dat het plan vooral is gericht op particulier initiatieven. “Wij worden gedwongen om ons gebied in stukken op te knippen, maar dan zit je weer in de sfeer van traditionele stedenbouw”, klaagde Hekkenberg. Om dit te voorkomen, overweegt AM vergunningen voor afzonderlijke kavels te gaan aanvragen.

‘Sceptische fan’
Tijdens zijn reflectie op Almere Oosterwold typeerde Rijksadviseur voor het Landschap Eric Luiten zich als‘een sceptische fan’ van het plan. Volgens hem biedt het gebied goede mogelijkheden om de in Nederland zeldzame ‘contractkwaliteit’ te realiseren. Hierbij is de integratie van stad en landschap zo ver doorgevoerd, dat je nauwelijks merkt of er sprake is van ‘stad’ of ‘platteland’.

Luiten toont zich ook bezorgd, en wel over twee zaken. Hij vraagt zich ten eerste af hoe duurzaam Oosterwold kan worden als er geen collectieve nutsvoorzieningen worden gerealiseerd. Daarnaast vreest hij een overvloed aan de beruchte bordjes met ‘verboden toegang’. Kunnen personen die er niet wonen zich straks vrij door Oosterwold bewegen of ontstaan er afgesloten gebieden?

Over het opofferen van 4.300 hectare aan cultuurlandschap voor grootschaliger bewoning zit Luiten nog het minst in. Zolang Almere Oosterwold waarde toevoegt aan het landschap, de stedenbouw en andere belangrijke zaken als duurzaamheid, heeft het plan zijn zegen. “Over de idylle van Flevoland ben ik niet zo bezorgd”, besluit Luiten zijn reflectie.

In AWM 49 staat een artikel over het plan voor Almere Oosterwold, waarbij ook Jeroen Zuidgeest van MVRDV aan het woord komt. MVRDV is als ontwerper betrokken bij het plan

Trefwoorden

almere almere oosterwold mvrdv zeewolde eric luiten

1	Het Hoofdgebouw van Artis na 75 jaar weer museum dinsdag, 10 mei
2	Wooncrisis én ambtenarencrisis dinsdag, 10 mei
3	Renovatie en uitbreiding Singer Laren verkozen tot BNA Beste Gebouw van het Jaar donderdag, 12 mei
4	Zalmhaventorens KAAN Architecten slaan brug tussen hele hoge buur en omgeving vrijdag, 13 mei
5	Namen burgerslachtoffers bombardement geprojecteerd op gevel woontoren woensdag, 11 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Wildgroei

Expressieve draagconstructie maakt huis ook écht van hout

Bureau SLA realiseert woning met 'binnenhuis' en kas in Almere Oosterwold

Ontwikkelstrategie Almere Oosterwold bekend

Verslag tweede dag Het Grote Woningbouwcongres

Grootschalig groeiplan voor Almere

Seinen op groen voor Floriade 2022

2050: particulier initiatief

Ontwikkeling Almere Oosterwold van start

Dirk Jan Postel over Het Grote Woningbouwcongres

Video: animatie bouw aquaduct Muiden

MVRDV verhuist naar Industriegebouw Goudsesingel

Eerste project Almere Oosterwold van start

Groeiend MVRDV benoemt vijf nieuwe partners

MVRDV heeft traditionele gevel in PC Hooftstraat verglaasd

Zelfbouwers De Mient ontwerpen eigen buurt

Ecologische woonwijk voor Almere Oosterwold

Almere genomineerd voor stedenbouwprijs

Burgercollectief start bouw windmolenpark

CDA en D66: snel investeren in woningen en verbinding Almere

Expositie met luchtfoto's toont ontwikkeling Almere

Activiteitgerelateerde en levensloopbestendige villa van NOAHH

Zelfvoorzienend 'zorglandgoed' voor Almere Oosterwold

Andere nieuwsberichten

Een villa als een compositie van volumes en openingen

1 uur geleden

Het ontwerp van Dreessen Willemse Architecten biedt de bewoners beschutting en tegelijkertijd fraaie doorzichten en een weids uitzicht over het water.

Stedelijk Museum toont hoe ontwerpers omgaan met klimaatcrisis

2 uur geleden

In de expositie ‘It’s Our F***ing Backyard’ worden onder meer voorbeelden van ander gebruik van en omgang met materialen getoond. Er is werk te zien van ontwerpers als Ineke Hans, Christien Meindertsma en Claudy Jongstra.

Symposium waarin het nieuwe hybride stadsblok op de snijtafel gelegd wordt

Vandaag, 12:37

Aanstaande vrijdag organiseert Architectenweb een symposium waarin het nieuwe hybride stadsblok nader ontleed wordt en vooral ook vanuit gebruikersperspectief bekeken wordt.

Oostvleugel gesloopt voor toekomstig POST Rotterdam

Vandaag, 11:27

Als belangrijke stap in de transformatie van het voormalige postkantoor aan de Rotterdamse Coolsingel is de oostvleugel van het gebouw gesloopt. Architectenbureau ODA New York deelt bouwfoto’s.

Warme en spiegelende materialen voor een lang en smal café

2 uur geleden

Studio Modijefsky kreeg de opdracht voor het het interieurontwerp, na twee eerdere vestingen van De Biertuin, van het café in het centrum van Amsterdam.

Nieuwe editie van Opbouwdag in Rotterdam

Vandaag, 12:14

Vijf dagen lang worden activiteiten rond de wederopbouw van de Maasstad georganiseerd.

Natuurorganisaties zien te weinig wilskracht in plannen kabinet

Vandaag, 09:49

Hoewel het kabinet miljarden euro's uittrekt om de natuur te beschermen en het stikstofprobleem aan te pakken, zijn natuurorganisaties totaal niet tevreden over de plannen voor landbouw en natuur voor de komende jaren.