Boek: Elements of Architecture

26 november 2014, 11:30

De afgelopen zondag afgesloten editie van de Architectuurbiënnale van Venetië heeft geschiedenis geschreven, letterlijk en figuurlijk, met dank aan gastcurator Rem Koolhaas. Nooit eerder ontving de Biënnale zoveel jonge mensen, die van heinde en verre werden aangetrokken door het thema: Elements of Architecture.

Tekst Renson van Tilborg

Een verademing, de expositie die Koolhaas organiseerde met researchstudio AMO, vanwege de prangende vraag die eraan ten grondslag lag: welke middelen heeft architect tot zijn beschikking, en hoe past hij ze toe?

Vijftien elementen in vijftien ruimtes waren er te zien, waarbij verleden, heden en toekomst in kaart waren gebracht, inclusief een nagebootste kozijnenfabriek en de evolutie van de vuurplaats. Bij elkaar opgeteld betrof het zowel een herwaardering van het architectuurvak als een kritische zelfreflectie: zijn dit na al die eeuwen architectuur bedrijven nou echt de ‘elementaire deeltjes’ waarmee we de complexe uitdagingen van dit transitietijdvak kunnen trotseren?

Kit of parts
Samen met AMO leverde Koolhaas ook een prachtige vijftiendelige catalogus op, vormgegeven door Irma Boom. Balkon, tussenmuur, dak, toilet, vloer, haard, deur, trap, raam, gevel, gang et cetera. Zoals alle AMO-publicaties is ook deze ‘kit of parts’ (2336 pagina’s) lastig leesbaar en wisselend van kwaliteit.

Koolhaas lijkt altijd het grote gebaar te prevaleren boven een rode draad. Dat is op zich niet erg, omdat de boodschap in dit geval urgent is en groots en meeslepend wordt gebracht. Wat dat betreft is de tentoonstelling echter beter gelukt dan de catalogus.

Dat gezegd hebbende zijn de vijftien delen bij elkaar een treffende optelsom van de bouwelementen die architecten anno nu overal ter wereld in hun ‘basispakket’ hebben. Met tijdlijnen, essays en artikelen die elk bouwelement historisch, cultureel, technisch en soms zelfs politiek duiden. Interessant hierbij is dat er een universeel verhaal wordt verteld, waardoor de catalogus vaak ook leest als een ode aan de schoonheid en eenvoud van oeroude bouwtradities.

Tegelijkertijd wordt de architectuur een spiegel voorgehouden: wat levert de uniformiteit van dit basispakket ons nou eigenlijk op? Kloppen de bouwprincipes achter de elementen nog wel, nu we zijn aanbeland in het digitale tijdperk? En hoe moeten we vervolgens digitale innovaties als de ‘lerende’ Nest-thermostaat waarderen: als geldmachine voor de libertaire Silicon Valley-nerds of als kans voor architecten om ‘m door te ontwikkelen tot duurzame tool voor het algemeen nut?

Reality check
Een ‘reality check’, kortom, opdat architecten van hieruit hun vak naar een hoger plan kunnen tillen – praktisch en theoretisch. Critici stelden dat het op deze manier agenderen van het belang van vakkennis en het theoretisch discours niet nieuw is.

Maar zij hebben Koolhaas’ statement over het hoofd gezien: het gaat de fundamentele bouwelementen voorbij, en is een uitnodiging om nieuwe wegen in te slaan, en uit te vinden wat architecten deze 21-eeuwse wereld kunnen bieden, ook al omdat nu definitief is vastgesteld dat het modernisme niet heeft gebracht wat het beloofde: een betere, leefbaardere wereld.

Metropolis magazine noemde de catalogus bij verschijning ‘a technophilic treatise on the state of architectural thinking in the twenty-first century’. Een memorabel manifest en naslagwerk inéén dus, over de geschiedenis en evolutie van de belangrijkste bouwelementen, en hoe nu verder. Op de huid van de tijd en architectuur dichter bij de mensen brengend.

Koolhaas onderstreept met Elements of Architecture bovendien dat de Architectuurbiënnale geen elitair, in zichzelf gekeerd feestje (meer) is van starchitects, maar een event dat het publiek inspireert en architecten uitdaagt. Ben nu al benieuwd waar de curator van de 2016-editie mee komt.

Wil jij ook een boekrecensie schrijven voor Architectenweb? Neem dan contact op met ons via redactie@architectenweb.nl

Trefwoorden

elements of architecture rem koolhaas oma architectuurbiënnale van venetië

1	Barcode Architects presenteert opgeleverd stadskantoor van Dresden vrijdag, 5 december
2	Amsterdam schrijft architectenprijsvraag uit voor nieuwbouw theater De Meervaart vrijdag, 5 december
3	Pixelgevel van MVRDV versterkt uitstraling modulaire woontorens in Singapore maandag, 8 december
4	Holterbergdistrict Amsterdam Zuidoost herontwikkeld tot gemengde wijk donderdag, 4 december
5	Met Lighthouse is voorlopig hoogste toren van Eindhoven opgeleverd donderdag, 4 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Rem Koolhaas ontvangt Johan van Oldenbarnevelt-penning

25 september 2024

Wijdlopige avond met Koolhaas over platteland

29 april 2016

Architectuurbiënnale van Venetië – Monditalia

10 juni 2014

'Koolhaas kondigt einde eigen hegemonie aan'

11 juni 2014

Dirk van den Heuvel: Bakema’s vragen opnieuw stellen

11 juni 2014

Video: Architectuurbiënnale van Venetië

6 juni 2014

Architectuurbiënnale van Venetië – landenpaviljoens

10 juni 2014

Architectuurbiënnale trekt 228.000 bezoekers

24 november 2014

Architectuurbiënnale van Venetië – Elements of Architecture

10 juni 2014

Verloting: gesigneerd exemplaar Elements of Architecture

24 september 2018

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Studioninedots en Felixx presenteren ontwerp transformatie voormalige Niemeyerfabriek

Gisteren, 16:43

Het uit meerdere gebouwen bestaande complex wordt een ‘broedplaats’ met bedrijven, kennisinstellingen en een culturele publieksfunctie.

Stadsbestuur Zwolle akkoord met ontwikkelvisie Singelpark

Gisteren, 14:48

Het college van B&W van Zwolle heeft zijn goedkeuring gegeven aan de ontwikkelvisie voor het Singelpark. In de visie wordt de Zwolse singel een samenhangend park met tegelijkertijd meerdere sferen en programma’s.

Realisatie woongebouw Atlas I naast Essalammoskee in Rotterdam-Zuid gestart

Gisteren, 11:51

Ontwikkelcombinatie Rotterdams Tij is gestart met de bouw van woongebouw Atlas 1. Het pand, dat naast de Essalammoskee in Rotterdam-Zuid komt te staan, omvat 135 woningen en maakt deel uit van de Colosseumplot.

CRa op zoek naar nieuwe Rijksbouwmeester

Gisteren, 10:25

Het College van Rijksadviseurs is gestart met de zoektocht naar een nieuwe Rijksbouwmeester. Deze persoon volgt Francesco Veenstra op, die in september volgend jaar afscheid neemt in deze functie.

Zeeland stopt samenwerking met aannemers over aanpak Zeelandbrug

Gisteren, 13:56

Volgens de provincie heeft de aannemerscombinatie een kostenraming gepresenteerd die fors boven het eerder vastgestelde budget van 5,5 miljoen euro ligt.

Verbreding Betuwelijn in Duitsland duurt nog minstens tien jaar

Gisteren, 12:30

De bedoeling is dat er in Duitsland meer dan zeventig kilometer spoor bijkomt, elf stations worden omgebouwd en 47 viaducten en bruggen worden aangepast.