Naar het zuiden deze zomer? Neem de architectuurroute! (2)

10 juli 2013, 15:11

Gaat jouw zomervakantie richting de Alpenlanden of verder? Langs de Autobahn in Duitsland en Zwitserland vind je architectonische bouwwerken die de moeite van een tussenstop waard zijn. Renson van Tilborg nam aan het begin van de zomer deze Route du Architecture. Het tweede deel van de reis gaat door Zwitserland. Rij je mee?

Tekst Renson van Tilborg

Ausfahrt: Weil am Rhein
Fondation Beyeler – Renzo Piano
Vanaf de Vitra Campus in Weil am Rhein sta je binnen 15 minuten bij dit museum voor moderne kunst aan de andere kant van de grens, in Zwitserland. De Italiaanse architect Renzo Piano (NEMO, Centre Pompidou) ontwierp een gebouw dat volledig dienend is aan de kunst (van Bacon tot de Zwitserse videokunstenares Pippilotti Rist) en het omringende heuvellandschap. Muren van natuursteen, een glazen dak en een beeldentuin, samen vormen ze een Zenachtige oase, aan de groene rand van Basel.

Ausfahrt: Basel
Basel is de thuisbasis van Herzog & de Meuron. Voor wie het nog niet wist: Herzog & De Meuron tekenen onder veel meer de uitbreiding van de Tate Modern in London, de Prada Store in Tokio en de Allianz Arena in München. Natuurlijk ken je ook hun Vogelnest-stadion in Beijng. In Basel zijn iets minder bekende juweeltjes uit hun oeuvre-tot-nu-toe te vinden. Made in Basel.

Basel Messe – Herzog & de Meuron
Vooral bekend vanwege Art Basel, dat jaarlijks in juni plaatsvindt. Herzog & De Meuron voegden nieuwe hallen toe aan de Messe, die aan de rand van het centrum ligt. Knooppunt is de Messeplatz, waar de tramhaltes zijn ondergebracht onder een Pantheon-achtig dak. Resultaat is een intiem plein voor zowel Messe-bezoekers als Baselers, dat het oude centrum verbindt met de nieuwe, uitgebreide Messe. Rekening houden met de omgeving van hun creaties lijkt niet de sterkste kant van het architectenbureau, maar hier weten Herzog & De Meuron toch een stedenbouwkundige brug te slaan tussen het oude en nieuwe Basel.

Seinhuis – Herzog & de Meuron
Spektakelstuk op de vierkante meter. Hoe verschaf je een seinhuis zo’n sexy uiterlijk? Dat is onder meer te danken aan het bijzondere gebruik van de functionele eigenschappen van het toegepaste materiaal. Zo is de betonnen constructie omwikkeld met koperen strips, waardoor de buitenkant laat zien wat zich in het gebouw bevindt:
elektronische regelapparatuur. Het koper werkt bovendien als bliksemafleider. Het seinhuis oogt als een gebeeldhouwd volume, geïnspireerd door de dynamiek van het passerende treinverkeer. Een stoere torenwachter is het, die de machinist uitdaagt om het station binnen te rijden.

Kunstdepot &
Exporaum Schaulager – Herzog & de Meuron
Voor dit bijzondere gebouw neem je de Ausfahrt Basel/Münchenstein. Voor hun doen hebben Jacques Herzog en Pierre de Meuron hier een ingetogen gebouw neergezet. Omdat ze excelleren in sculpturale vormgeving, heb je het gevoel een bijna heilig icoon te betreden –
eenzelfde zindering als bij een bezoek aan de Le Corbusiers bedevaartskapel in Ronchamp. Ook een massief, gesloten gebouw, opgetrokken uit grind, waardoor de gevels op rotswanden lijken. Cradle to Cradle-detail van het Schaulager: het grind is op de bouwlocatie uitgegraven.

Het klinkt contradictioneel, maar de sculpturale vorm komt simpelweg voort uit het pragmatisch benaderen van het programma van eisen met betrekking tot opslag- en exporuimte. Om hier toch wat speels tegenwicht aan te bieden, hebben de architecten aan de voorzijde een monopoly-huisje geplaatst, zijnde een bijna verborgen ingang. De toon is gezet: je moet er wat voor doen om dit gebouw te doorgronden. Tegelijkertijd is het ook een enigszins elitair gebouw – de gematerialiseerde natte droom van de rijke kunstverzamelaar – met slechts twee verdiepingen die toegankelijk zijn voor het publiek en drie verdiepingen die dienen als depot. Daar staan zevenhonderd kunstwerken permanent in volle glorie opgesteld, alleen te bezichtigen door kunstconservators en –onderzoekers. Tot en met 1 september te zien: expositie van het werk van filmmaker/videokunstenaar Steve McQueen. www.schaulager.org

Museum der Kulturen – Herzog & de Meuron
Dit museum voor volkenkunde, stammend uit 1847 en gesitueerd in het historische hart van Basel, in 2011 volledig gerenoveerd. Met een dak dat nog het meest wegheeft van een kroon, die bovendien schittert dankzij de bekleding met zwartgroene keramische tegels. Wonder boven wonder ontstaat er geen blingbling-effect, maar harmonieert het dak volledig met het omringende middeleeuwse daklandschap. Het laat zien wat Herzog & De Meuron goed kan: hedendaagse hightech interpretaties maken van traditionele vormen met een vleugje Zwitserse fijnzinnigheid. Onder het dak huist een kolomvrije nieuwe tentoonstellingsverdieping, van waaruit je ook een mooi uitzicht hebt over Basel en Alpen. www.mkb.ch/de.html

Ausfahrt/Sortie: Lausanne/St. Sulpice
Rolex Learning Center - SANAA
Deze ontmoetingsruimte, studieruimte en multimediabibliotheek van de gerenommeerde Technische Universiteit van Lausanne is georganiseerd als een doorlopende ruimte, zonder fysieke grenzen tussen de verschillende onderdelen.Voor deze bijzondere opzet is gekozen om de interactie tussen de studenten en onderzoekers van het EPFL en (daarmee) hun prestaties te bevorderen. Volgens de architecten zou een vloeiend, licht gebouw op de grond daar meer toe bijdragen dan een toren, waar SANAA aanvankelijk aan dacht. Het relatief jonge Japanse architectenduo won de pitch van onder andere OMA en Mecanoo.

Het gebouw is in feite rechthoekig, maar de golvende delen en de in omvang verschillende gaten van de ‘patio’s’ in die rechthoek geven het een organisch karakter. De binnenkant is dankzij de hellingen en bijna onzichtbare kolommen vloeiend. Bouwtechnisch een huzarenstukje overigens, het beton moest in één weekend worden gegoten om zeker te zijn van de gedroomde gladde afwerking. Dat gebeurde door verschillende leveranciers die hun beton goten op basis van GPS-coördinaten. De hoogteverschillen in de vloer geven de grenzen van de verschillende onderdelen aan: studieruimte, restaurant of auditorium.

De entree bevindt zich in het midden van het gebouw, deze kan bereikt worden door onder de opgetilde delen door te gaan. De studenten en docenten komen langs de binnenplaatsen – door de architecten patio’s genoemd – die dienen als plek om te ontspannen en om het gebouw overal van daglicht te voorzien.

De intieme, menselijke maat die je hier bij elke stap voelt, doet denken aan het beste werk van Hertzberger. Terwijl het wulpse uiterlijk – geen hoeken, louter rondingen – doet denken aan het handschrift van Oscar Niemeyer. Het totaalresultaat daagt de spelende mens in je uit, al klimmend en dalend richting studiezaal, bar of bieb. Er zijn nauwelijks deuren of muren, overal golft daglicht naar binnen via de glazen gevels, gevormd door honderden op maat gemaakte gebogen ramen. Twee minpuntjes:
jammer dat het dak niet groen is en de vloerbedekking is hoognodig aan vervanging toe. SANAA stelt dat er geen budget meer was voor een gietvloer, maar men had voor hetzelfde geld ook kunnen kiezen voor linoleum.

Het Rolex Learning Center – Rolex mocht z’n naam aan het gebouw verbinden voor een bijdrage van slechts 30 miljoen euro aan de totale bouwkosten van 300 miljoen – ligt buiten de stad Lausanne, in een gebied waar het Lausanne van de 21^e eeuw moet verrijzen. Het nieuwe hoofdkantoor van het International Olympic Committee is hier bijvoorbeeld gepland. Er is een pitch uitgeschreven voor het ontwerpen van een Olympic Campus. En er is genoeg ruimte voor de groeiambities van de TU-campus, waar ook zo veel mogelijk van de achtduizend studenten worden gehuisvest. In de ‘oude stad’ is geen ruimte voor vernieuwing of uitbreiding;
het zit er stedenbouwkundig potdicht met een ongekend arsenaal aan gave historische gebouwen, met dank aan de sinds jaar en dag neutrale status van Zwitserland. Kennelijk is dat ook de reden dat men nooit echt over stadsvernieuwing heeft hoeven nadenken, ook al rijden er wel moderne trolleybussen en metro’s in de heuvels.

Ausfahrt:
Lausanne/Corseaux
Villa Le Lac – Le Corbusier
Dit huis, pal aan het Meer van Genève, bouwde de Zwitser Le Corbusier in 1924 voor zijn ouders. Het was een van zijn eerste ‘plan libre’-experimenten. Momenteel wordt het gerestaureerd, vanaf het najaar worden er weer rondleidingen (op afspraak)
gegeven.

Lees [hier] het eerste deel van de Route du Architecture, die door Duitsland leidde.
Maak jij deze zomer zelf ook een architectuurreis? Deel jouw ervaringen op Architectenweb.nl met jouw collega’s. Neem voor meer informatie contact op met de redactie van Architectenweb via: redactie@architectenweb.nl

Trefwoorden

lausanne basel messe herzog & de meuron museum der kulturen renzo piano schaulager fondation beyeler basel sanaa le corbusier renson van tilborg

1	Woongebouw voor gezinnen biedt ruime corridor en gekoppelde terrassen met glijbaan woensdag, 12 november
2	Benthem Crouwel Architects plaatst slotstuk in Paleiskwartier van Den Bosch donderdag, 13 november
3	Den Bosch 'pauzeert' aanbesteding voor ontwerp gebiedsontwikkeling Citadelpoort maandag, 17 november
4	MVRDV en Buro Happold ontwerpen nieuw theater in Veenendaal vrijdag, 14 november
5	Nominaties Zuiderkerkprijs en Geurt Brinkgreve Bokaal 2025 bekend vrijdag, 14 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Een architectuurreis naar Sochi – deel 1

3 september 2013

Naar het zuiden deze zomer? Neem de architectuurroute! (1)

9 juli 2013

Renzo Piano ontwerpt minimaal huis

16 augustus 2013

Rolex Learning Centre (SANAA) geopend

18 februari 2010

Naar het zuiden deze zomer? Neem de architectuurroute! (1)

9 juli 2013

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Snitker/Borst wint tender voor woningen in houtbouw op vroegere schoollocatie Purmerend

24 minuten geleden

Snitker/Borst Architecten heeft samen met Mercuur Bouw en Ontwikkeling een houtbouwtender in Purmerend gewonnen, uitgeschreven door de Wooncompagnie. Het project omvat 35 duurzame en betaalbare woningen, verdeeld over twee appartementengebouwen.

SVP ontwerpt 75 woningen op plek Potterij de Zaalberg in Leiden

4 uur geleden

In Leiden is een omgevingsvergunning verleend voor de bouw van 75 woningen op de plek van de voormalige Potterij de Zaalberg. In het ontwerp blijft de historische geschiedenis van de plek langs de kade van de Oude Rijn voelbaar.

Goede gesprekken rond de noviteiten die op Architect@Work in Amsterdam werden getoond

Vandaag, 09:00

Op donderdag 30 en vrijdag 31 oktober 2025 vond Architect@Work plaats in Amsterdam. Met ruim 1.736 bezoekers was deze eerste editie in de Kromhouthal goed bezocht. Een impressie.

Ontwerpend onderzoek van Bright, Bura en Polyfern naar mogelijke ontwikkeling van Almere Pampus

Gisteren, 16:45

Team Pampus* presenteert het Ontwerpend Onderzoek Masterplan voor Boven- en Ondergrond voor Almere Pampus.

Landelijke ‘bouwbaas’ is geen goed idee, vinden deskundigen

1 uur geleden

Zo'n nieuwe functie zou een ‘extra laag in het toch al topzware bureaucratische woonbeleid’ betekenen, staat in een advies.

Zuid-Holland vergunt weer projecten met forse stikstofreductie

3 uur geleden

De provincie gaat vergunningen verlenen voor projecten die weliswaar voor stikstofuitstoot zorgen, maar na afronding wel veel minder dan in de oorspronkelijke situatie.

Vereniging Eigen Huis: criteria energielabel onduidelijk voor huiseigenaar

Gisteren, 14:26

Huiseigenaren weten niet goed wat nodig is om een label op te krikken, constateert Vereniging Eigen Huis in een onderzoek.

Amnesty: Nederlands bouwbedrijf betrokken bij arbeidsuitbuiting Saoedi-Arabië

Gisteren, 10:16

Strukton heeft een rol gespeeld bij de uitbuiting van arbeidsmigranten bij de bouw van een metro in Riyad, meldt Amnesty International.

Verbouwing Binnenhof kost 2,7 miljard euro, zomer 2031 klaar

17 november, 1:19

De laatste officiële inschatting van een einddatum was ‘op zijn vroegst eind 2028’, maar het jaartal 2030 stond ook al in documenten.

Vlaanderen aansprakelijk voor Limburgse schade in tramdebacle

17 november, 9:36

De Vlaamse regering is aansprakelijk voor de miljoenen euro's aan kosten die zijn gemaakt rond de afgeblazen tramlijn tussen Maastricht en het Belgische Hasselt.

Ga naar het nieuws-archief