‘Grootste drempel 3D-printen gebouwen is certificering’

13 oktober 2015, 15:56

Op donderdag 8 oktober hield Architectenweb een netwerkevent rond het 3D-printen van bouwkundige constructies. Een viertal sprekers ging in op het 3D-printen van piepschuim, keramiek, beton en staal. Hoever zijn de verschillende technieken? Een verslag.

Tekst Michiel van Raaij

Is het al mogelijk gebouwen 3D te printen in piepschuim, keramiek, beton en staal? Ja, antwoorden alle sprekers op het netwerkevent rond 3D-printen. De problemen die DUS Architects ondervindt met de sterkte van de kunststof die zij bij het printen van hun grachtenpand gebruiken, spelen bij het 3D-printen van piepschuim, keramiek, beton en staal veel minder, legden de sprekers uit.

Piepschuim
In zijn laboratorium op de RDM Campus in Rotterdam heeft Jelle Feringa van Odico vorig jaar een koepel gebouwd met 3D-gesneden piepschuim. Op trek moet je piepschuim niet belasten, vertelde Feringa, maar druk kan het als de beste opnemen. In Denemarken maakt Odico, het bedrijf dat hij mede oprichtte, momenteel de piepschuimen bekisting voor het beton van een kantoorgebouw naar ontwerp van Olafur Eliasson.

Keramiek
De 3D-geprinte keramische elementen die Erno Langenberg van ELStudio heeft ontwikkeld kunnen eveneens uitstekend drukkrachten opvangen. Ook hij heeft het materiaal al met een boogconstructie getest. Zet je het materiaal in als constructiemateriaal, dan kun je er bijvoorbeeld een tongewelf mee maken, zo stelt Langenberg zich voor. Door openingen in de elementen op te nemen kan er daglicht door het gewelf naar binnenvallen. In Afrika, waar de architect ook werkt, zou dit mogelijk zeer functionele gebouwen op kunnen leveren.

Beton
Ten opzichte van de andere sprekers heeft Berry Hendriks een net wat andere achtergrond: niet design of architectuur, maar de bouw. Met de start-up CyBe wil Hendriks de machines en software leveren om te 3D-printen in beton. Met de robotarm die CyBe nu gebruikt kan het bedrijf al met een snelheid van 600mm per seconde printen. Volgens Hendriks kan het bedrijf binnen een uur het ontwerp van bijvoorbeeld een muur uitwerken en printen. Het beton hardt zo snel uit dat na dat uur al een kanaalplaat op de wand gelegd kan worden. Om nog grotere objecten te kunnen printen werkt het bedrijf momenteel aan een portaalprinter.

Staal
MX3D is ontstaan vanuit de studio van designer Joris Laarman en wil grotere objecten in staal printen. Als poster project wil het bedrijf een brug over een van de Amsterdamse grachten bouwen. Eind deze week wordt de locatie hiervan bekend gemaakt. Het 3D-geprinte staal is qua sterkte vergelijkbaar met regulier staal, vertelde mede-oprichter Gijs van der Velden. Net als het 3D-printen van keramiek en beton, is het 3D-printen in staal nog volop in ontwikkeling. Voor alle aspecten van het onderzoek werkt MX3D met partners, zoals ArcelorMittal, Heijmans en Autodesk.

De grootste drempel richting de realisatie van een groot 3D-geprint stalen object is niet de techniek maar de certificering, benadrukte Van der Velden. Aan zoiets als een hekwerk worden niet zoveel eisen gesteld, gaf hij als voorbeeld, maar een brug moet natuurlijk bewezen zeer veilig zijn. Omdat met 3D-printen steeds andere objecten gemaakt worden, heeft het weinig zin om producten te certificeren, maar moet het proces gecertificeerd worden. MX3D is daarom al een jaar geleden gestart met het certificeringstraject, als tweede lijn naast de technische ontwikkeling. Over enkele jaren verwacht MX3D die certificering rond te hebben.

Combinatie van meerdere materialen
In het debat na afloop van de korte lezingen door de vier sprekers werd vanuit de zaal gevraagd of het mogelijk is de verschillende technieken te combineren. Zou het mogelijk zijn tegelijkertijd de stalen wapening en de betonnen constructie te printen, daar piepschuimen isolatie aan toe te voegen en het geheel af te werken met een geprint keramieken buitenblad? Volgens de sprekers is dat momenteel nog niet zo eenvoudig, door de grote verschillen in de gebruikte techniek.

Robots die meerdere functies uitvoeren, of tussendoor van kop wisselen, worden in de industrie al wel gebruikt, antwoordde Feringa, maar wat betreft het 3D-printen van gebouwen bestaat het nog niet. Nu het 3D-printen van individuele materialen vorm begint te krijgen, komt deze volgende opgave langzaam in beeld.

Nieuw vakmanschap
In zijn lezing liet Erno Langenberg zien dat het onderzoek naar 3D-printen van bouwkundige constructies pas sinds enkele jaren in een stroomversnelling is gekomen. Ook moet de complexiteit ervan niet onderschat worden, benadrukte hij. De ontwikkelingen gaan snel, maar hebben ook tijd nodig. Het zal daarom nog wel enige jaren duren voordat het mogelijk is verschillende materialen gecombineerd te 3D-printen.

Wat betreft 3D-printen zitten we nog in de pioniersfase, stelde Langenberg. Juist dat vindt hij waanzinnig interessant. Veel rond het 3D-printen van bouwkundige constructies moet nog uitgevonden worden. Voor architecten is dit het moment om hier een rol in te pakken, vindt Langenberg, die hoopt dat architecten met de opkomst van 3D-printen weer nauwer betrokken worden bij het bouwen zelf. Hier zou voor architecten een nieuw vakmanschap kunnen ontstaan.

Trefwoorden

odico mx3d cybe 3d-printen elstudio netwerkevenement

1	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
2	David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid woensdag, 15 oktober
3	Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid woensdag, 15 oktober
4	Nieuw shortstayhotel door Houben / Van Mierlo in stationsgebied Den Bosch maandag, 13 oktober
5	Gezicht van de tijd woensdag, 15 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

CyBe gaat appartementengebouw in Eindhoven 3D-printen in beton

8 november 2022

Architectenweb Podcast | TechArchitect – Gesprek met Jelle Feringa over het 3D-printen van gebouwonderdelen

19 maart 2020

Netwerkevent: circulair tot op de laatste schroef

31 maart 2016

Schommelbank eerste resultaat initiatief Print Your City!

22 november 2017

Netwerkevent: volgende stappen in circulair bouwen

22 maart 2016

TU/e neemt 'kingsize' 3D-betonprinter in gebruik

22 oktober 2015

Eerste 3D-geprinte betonnen fietsbrug in gebruik

18 oktober 2017

3D-geprint mini-buitenhuis voor compacte luxe

30 augustus 2016

Fantastic Voyage

2 februari 2016

Architectenweb houdt event rond architectuurfotografie

14 juni 2016

3D-geprinte brug komt in Wallengebied

16 oktober 2015

Grote 3D-prints voor gevel Europa Gebouw

7 januari 2016

Netwerkevent: renderingen, van idealisering tot handtekening

19 mei 2016

Bruikbaar stalen fietsframe uit de printer

16 februari 2016

Architectuurfotografie centraal op netwerkevent (+3 video's)

21 juni 2016

Basisconstructie 3D-geprinte stalen brug MX3D klaar

9 april 2018

Joris Laarman wint Amsterdamprijs voor de Kunst

26 augustus 2016

Renderingen soms niet meer van foto’s te onderscheiden

13 juni 2016

Netwerkevent: renderingen, van idealisering tot handtekening

1 juni 2016

Netwerkevent rond 3D-printen van gebouwen (+3 video's)

28 september 2015

Video: tien huizen 3D-geprint in 24 uur

25 april 2014

Amsterdam krijgt 3D-geprinte stalen brug

16 juni 2015

Architectenweb netwerkevent: impact 3D-printen op bouw

20 juni 2014

Architectenweb netwerkevent: 3D-printen van gebouwen

21 september 2015

DUS: ‘Veel meer dan een geprint grachtenpand’

3 juli 2014

3D-geprint Landscape House wordt expositieruimte

12 juni 2014

Omgevingsvergunning voor 3D-geprint gebouw verleend

4 oktober 2018

Publieksprijs Dutch Design Awards voor MX3D Bridge

29 oktober 2018

Verslag van netwerkevent rond woonzorg

10 mei 2019

Architectenweb netwerkevent rond het opnemen van bomen en ander groen in hoogbouw

23 mei 2019

IMd experimenteert in eigen kantoor met 3D-geprint paviljoen gemaakt van gerecyclede petflessen

4 januari 2021

3D-geprinte stalen brug Oudezijds Achterburgwal officieel in gebruik genomen

16 juli 2021

Toon alles

Andere nieuwsberichten

CPO meer&deel grote winnaar Dirk Roosenburgprijs 2025

17 oktober, 3:37

Het project naar ontwerp van Tom van Tuijn Stedenbouw, Werkstatt en Volle Grond kreeg zowel de vakjury- als publieksprijs.

Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam

17 oktober, 2:56

In het WTC op de Amsterdamse Zuidas is een gedetailleerde maquette van de stad Amsterdam geplaatst. In de 3D-geprinte en interactieve maquette zijn bekende plekken en gebouwen te zien, maar ook gebieden die tussen nu en 2030 worden ontwikkeld.

Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk

17 oktober, 1:48

Aan de Oosterhamrikkade in Groningen is dit jaar woongebouw Talent opgeleverd. Het complex, dat net als het naastgelegen gebouw Karaat is ontworpen door VdpArchitecten, bestaat uit 108 middeldure huurwoningen.

Het Cultuurfonds kent subsidie toe aan biobased paviljoen voor Amsterdamse Bos ontworpen door Space Encounters

17 oktober, 11:07

Het Cultuurfonds stelt € 100.000 beschikbaar voor het Amsterdamse Bosnest. Het paviljoen is ontworpen door Space Encounters en wordt volledig gebouwd met biobased materialen uit het Amsterdamse Bos.

Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over

17 oktober, 4:23

Het 150 medewerkers tellende assar architects ontwierp onder meer het nieuwe hoofdkantoor van de NAVO in Brussel.

IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek

17 oktober, 12:14

Een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in Nederland heeft waarschijnlijk een prijsremmende werking, stelt de Nederlandse bestuurder van het IMF Marnix van Rij

EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw

17 oktober, 10:11

Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.