G8 Leidsche Rijn
18 mei 2022
Italiaanse expressie in Leidsche Rijn
Twee woningcorporaties, twee architectenbureaus en drie gebouwen verenigd in één vooruitstrevend project met Europese allure. Niet alleen dat maakt G8 in Utrecht Leidsche Rijn uniek. De architectenbureaus - BureauVanEig en Zecc architecten – detailleerden de gevel zo dat een optimale verfijning ontstond. Terwijl in lijn met de wensen van Mitros en Portaal werd voldaan aan de hoogste BENG-eisen. De locatie naast de Stadsbaan vormde echter een uitdaging, zowel qua geluidseisen als logistiek. Hoe dit werd ondervangen, vertelt Jos van der Linde van Zecc architecten.
G8 is een gebouw van statuur. Met een hoge stedelijke plint, klassieke boogconstructies en een kleurrijke gevel voorzien van minerale steenstrips van Sto waarvoor de architectenbureaus een eigen baksteenverband ontwierpen. Achter die façade gaan 178 sociale huurwoningen schuil voor Mitros en Portaal. Relatief veel kleine wooneenheden, omdat daar in Utrecht behoefte aan is. Maar ook met hoge splitlevel woningen op de begane grond, waardoor interactie op straatniveau en met het park aan de voorzijde ontstaat. Ondanks de omvang is G8 daardoor zeer benaderbaar.
Geluidseisen
Hoe natuurlijk G8 zich ook voegt in het stedelijk DNA, de locatie vormde een uitdaging, vertelt architect Jos van der Linde van Zecc Architecten. “Het perceel ligt naast de ingang van de stadsbaantunnel. Bij de bouwwerkzaamheden moest hier rekening mee gehouden worden qua veiligheid, maar het betekende ook dat we te maken kregen met strenge geluidseisen vanwege de grote verkeersstroom. In het ontwerp van het gebouw aan de tunnelzijde heeft Bureau van Eig de hoge geluidseisen kunnen integreren door de buitenruimten van de appartementen aan het geluidluwe binnenhof te maken. Op het kopgebouw aan het park - die Zecc en Bureau van Eig samen ontwierpen – zijn de geluidbelaste hoeken ontworpen met glazen geluidswerend balkons die daarmee de statige hoeken weer extra benadrukken.” Dit in tegenstelling tot de andere balkons die zijn voorzien van een metalen balustrade. “
Veelzijdig karakter
Qua expressie heeft G8 - ondanks de hoge geluidseisen - niet aan kwaliteit ingeboet; de glazen balkons vormen een mooie afscheiding op de hoeken. En ze versterken de alzijdigheid van het appartementencomplex. Aan elke zijde toont G8 een andere kant van zijn karakter; aan de parkzijde statig, aan de kant van de stadsbaan verhoudt het zich tot de stedelijke infrastructuur, terwijl de gevel aan de Madridstraat en het binnenhof een binnenstedelijke sfeer oproepen. “We wilden aan dit project monumentale waarde toevoegen zoals je dat ook terugzien in Europese steden”, zegt de architect daarover. “De hoge plint en de metselwerkverbanden zijn geïnspireerd op de Milanese baksteenarchitectuur van Giovanni Muzio. Bij de set-backs met doorlopende balkons is gekeken naar de Franse architect Henri Sauvage, begin 20e eeuw een pionier op het gebied van sociale woningbouw in Parijs. Terwijl de bogen en portalen refereren aan de historische Utrechtse binnenstad met de welfkelders aan de grachten.”
Welkome entree
In de Utrechtse binnenstad dienden deze welfkelders ooit als gang en ook bij G8 vormen de ronde bogen de toegang, maar nu naar het binnenhof. “Wij verwachten dat deze ingang het meest gebruikt zal worden. Hier – aan de Madridstraat - kom je het complex binnen, bevindt zich het groene hart en creëerden we een ruime fiets- en scooterstalling. Daarnaast is op het binnenhof te zien hoe de woningbouwcorporaties G8 als een gezamenlijke project oppakten. Bijvoorbeeld bij de trappen. De wens was om een uniforme uitstraling te creëren, om interactie te bevorderen en het één samenleving te laten zijn.” Zo kunnen klanten van Mitros en Portaal elkaars trappenhuizen gebruiken. “We creëerde doorlopende galerijen met slechts een hekje tussen als afscheiding. Dit hekje is te openen bij nood als een tweede vluchtweg nodig is. Dat voorkomt dat er voor drie gebouwen dubbele vluchtwegen gemaakt moesten worden, maar het houdt ook in dat gebruikers van Mitros en Portaal elkaars trappenhuizen kunnen gebruiken. In het contract zijn deze garanties vastgelegd. Kortom, het vroeg om een sterke samenwerking.”
Steigerloos en trillingvrij bouwen
G8 is een zogeheten hybride gebouw bestaande uit een betonnen draagconstructie en een houten gevel met een Rc-waarde 6,5. Mede daardoor is ruimschoots voldaan aan de BENG-eisen. Belangrijk bij de keuze voor houten gevel met minerale steenstrips was echter ook de bouwmethodiek. “Deze locatie – naast de stadsbaantunnel – stelt specifieke eisen. Zo zijn de parkeerbakken op de begane grond gebouwd en is de fundering trillingvrij aangebracht. Er is dus niet geheid. De gevel wordt steigervrij geplaatst door Webo met een hoogwerker, omdat een traditionele steiger met metselaars vlak naast een drukke weg veiligheidsrisico’s met zich meebrengt. Als bijkomend voordeel verkort deze werkmethodiek bovendien de bouwtijd.”
Oog voor detail
Werken met prefabelementen en minerale steenstrips brengt veel voordelen met zich mee, maar architectonisch is het uitdagend. Van der Linde: “Gelukkig betrok BAM ons al in een vroegtijdig stadium, waardoor we de detaillering op de materialen konden afstemmen én de esthetische lat naar een hoger niveau konden tillen. Het is namelijk essentieel dat om een ontwerp aan te passen op de bouwmethodiek en de steenstrips, alleen dan komt een ontwerp optimaal tot zijn recht”, verduidelijkt Van der Linde. “Hier zijn de dilataties en toleranties onderdeel van het ontwerp. Ze zijn verdekt weggewerkt in de schaduwvoegen van de uitkragende penanten, het reliëf en bij de gevelbanden.” Daardoor worden ze aan het oog onttrokken en behoud de gevel zijn verfijning.
Grenzen opzoeken
Bovendien stelden de minerale steenstrips van Sto de architecten in staat om nieuwe creatieve mogelijkheden te onderzoeken. “Een gevel realiseren met groengrijze bakstenen was hier veel te duur geweest. Zodra we echter het idee van ‘de baksteen’ loslieten, realiseerden we ons dat dit dé mogelijkheid was om los te gaan en de grenzen op te zoeken. Er werden mock-ups gemaakt, zodat we kleuren exact op elkaar konden afstemmen. Én we kozen voor een heel dikke ‘steen’ van 240x70 omdat deze de klassieke uitstraling van G8 onderstreept en de verschillende metselwerkverbanden extra kracht geeft.”