Academie voor Lichamelijke Opvoeding en HealthClub
23 november 2004
Het nieuwe sportcentrum in het Sportpark Ookmeer, op de grens van de stadsdelen Amsterdam Geuzenveld-Slotermeer en Osdorp, is een combinatie van de Academie voor Lichamelijke Opvoeding en Healthclub Amsterdam. Van den Oever, Zaaijer & Partners koos ervoor om beide programma’s onder één dak samen te brengen en zo een dynamische interactie tussen de verschillende gebruikersgroepen mogelijk te maken. Het architectenbureau ontwikkelde een transparant ruimtelijk concept dat niet alleen de interactie tussen de school en de sportclub stimuleert, maar ook de interactie tussen de verschillende onderwijsfuncties onderling. In het ruimtelijke en functionele ontwerp is bewust met behulp van verrassende vides, zichtlijnen en spannende doorkijken een nauwe relatie gelegd tussen de theorielessen en de praktijk. Hiermee draagt het gebouw de onderwijsvisie uit, die is gebaseerd op de gedachte ‘zien is leren’. De synergie tussen de gebruikersgroepen speelt een belangrijke rol in het architectonische ontwerp. Door de activiteiten in het gebouw zichtbaar te maken weerspiegelt het gebouw het levendige, dynamische karakter van zijn jeugdige gebruikers. De vitale uitstraling van het gebouw heeft een positieve invloed op de omgeving en draagt daarmee bij aan de kwaliteit van de wijk.
Stedenbouwkundige context Aan de ontwikkelingsfase van het gebouwontwerp ging een uitgebreide studie en analyse van de stedenbouwkundige context vooraf. Het gebied rond Sportpark Ookmeer is in het bestemmingsplan opgenomen als een groene zone waarin slechts bebouwing is toegestaan van beperkte omvang voor sportgerelateerde doeleinden. Ondanks het relatief grote volume dat noodzakelijk is voor het huisvesten van het gewenste programma, heeft Van den Oever, Zaaijer & Partners een functioneel gebouw gerealiseerd waarbij de gebouwmassa zich terughoudend opstelt. Dit is gerealiseerd door de grootste volumes van het programma, zoals sportzalen, onder te brengen in een basement van twee bouwlagen die visueel deel uitmaken van het omringende polderlandschap. De massa van dit gebouwdeel heeft de uitstraling van een met gras begroeid dijklichaam, afgewisseld met een beschoeiing van grove basaltblokken. Een gedeelte van dit schuin oplopende basement is uitgerust met een houten tribune die uitkijkt over de sportvelden. Boven het dijklichaam uit rijst een strak vormgegeven doos van glas, die door zijn transparante, technische uitstraling sterk contrasteert met het natuurlijke, landschappelijke karakter van het basement. In dit volume zijn kantoorruimten en leslokalen gesitueerd. De landschappelijke inpassing van het gebouw anticipeert op toekomstige ontwikkelingen van het gebied. Van den Oever, Zaaijer & partners heeft zich met de uitwerking van de opgave niet beperkt tot de eigen opdracht maar geeft een aanzet voor verdere ontwikkeling van het sportpark als dynamisch activiteitencentrum voor de woonwijk. In de stedenbouwkundige visie van Van den Oever, Zaaijer & Partners biedt de locatie uitstekende mogelijkheden voor de ontwikkeling van een levendige sportcampus waarin tevens plaats is voor twee nieuwe sporthallen die zowel door de buurt als door de studenten van de ALO worden gebruikt. Het schoolgebouw vormt door zijn strategische ligging tussen de Ookmeerlaan, de sporthal en de sportvelden de verbinding van het landschap met de stad.
Ruimtelijke organisatie Voor het opstellen van het complexe en zeer uitgebreide programma van eisen voor het nieuwe combinatiegebouw heeft Van den Oever, Zaaijer & Partners uitvoerig onderzoek verricht. Zowel opdrachtgevers als gebruikers zijn geïnterviewd om de wensen en eisen te inventariseren, zodat de functionele organisatie van de ruimten het dagelijkse gebruik optimaal ondersteunt. Het nieuwe combinatiegebouw omvat ruimten met uiteenlopende functies die bovendien sterk in omvang verschillen, zoals o.a. onderwijsruimten, laboratoria, sportzalen, ruimte voor kinderopvang, een zwembad, een sauna en ruimte voor horeca. De verschillende functies zijn georganiseerd aan weerszijden langs een centrale binnenstraat die zich uitstrekt over twee verdiepingen. Deze met daglicht overgoten binnenstraat vormt het sociale hart van het complex en doorsnijdt het hele gebouw in lengterichting. De Healthclub bevindt zich in het basement aan de zuidzijde op de kop van het gebouw. De ALO is gesitueerd in de overige ruimte van het basement en de drie verdiepingen van het kleine volume erboven. Beide gebruikersgroepen hebben een eigen entree aan de Ookmeerwegzijde maar zijn via de binnenstraat met elkaar verbonden. Door deze opzet kunnen de academie en de sportclub gemakkelijk gebruik maken van elkaars faciliteiten. De binnenstraat kan op verschillende plaatsen worden afgesloten zodat een onafhankelijke exploitatie en avondgebruik eenvoudig mogelijk is.
Zien en gezien worden Vanuit de binnenstraat zijn de activiteiten in de grote sportzalen te volgen via hoge glaswanden. Het open karakter van de ruimten waarin sportactiviteiten plaatsvinden en de ruimten waar wordt gestudeerd of lesgegeven, zoals in het open studielandschap, dragen bij aan de levendige sfeer in het gebouw. Het studielandschap is verdeeld over twee lagen en vloeit als vanzelf ruimtelijk over in de binnenstraat. Ook vanuit deze studieruimte op de verdieping kunnen de activiteiten in de sportzalen worden gevolgd via de glaswanden. Door het open karakter van het gebouw zijn theorie en praktijk bewust nauw met elkaar verbonden. Zien en gezien worden zijn onderdelen van het leerprogramma waardoor ook het ontwikkelen van sociale vaardigheden op een natuurlijke wijze aandacht krijgt. Overal langs de binnenstraat, in de kantine, het studielandschap of de ‘lockerruimte’ is volop gelegenheid elkaar te ontmoeten. Door de kleedkamers niet direct aan de sportzalen te koppelen wordt de binnenstraat op gezette tijden bevolkt door groepen in sporttenue. Het sportieve karakter van het onderwijs wordt zo door de leerlingen zelf uitgedragen. De heldere, transparante ruimtelijke opzet van het gebouw levert het decor voor een aantrekkelijk, dynamisch schouwspel waaraan docenten en leerlingen graag zullen deelnemen. Door het gebouw ook naar de buitenwereld open te stellen, zoals via de grote glasvlakken in de kantine of de glaswanden van de Healthclub aan de Ookmeerlaan, straalt iets van de dynamiek af naar de omgeving. De jeugd uit de omringende woonwijken krijgt hierdoor de kans om kennis te maken met het onderwijs waaraan ze later misschien zelf willen deelnemen. Het nieuwe sportcomplex krijgt daarmee extra betekenis voor de buurt.