Vlakke Vloerzaal Stadsschouwburg
13 januari 2010
Al decennia zocht Toneelgroep Amsterdam de oplossing voor een nieuwe vlakke vloerzaal. Door een nauwe samenwerking met popcultuurcentrum de Melkweg aan te gaan kon de Stadsschouwburg de mogelijkheid voor een nieuwe multifunctionele theater- en muziekzaal creëren. De uitbreiding kraagt uit over de Melkweg en de Melkweg zelf werd verlengd op het perceel van de Stadsschouwburg.
De nieuwe vlakke vloerzaal heeft zich door goede verbindingen, zowel publiek als logistiek, tussen de twee bestaande gebouwen gevoegd en dit heeft een nieuw cultureel complex opgeleverd.
In de bestaande schouwburg is de stadsfoyer aan het Leidseplein gerealiseerd. Door met één doorbraak de van oorsprong eerste en tweede klas ingangen met elkaar in verbinding te stellen biedt de voorzijde een royale publieke toegang tot het complex. Het complex bestaat uit meerdere zalen waar omheen de bijbehorende foyers, backstageruimten en logistieke functies zijn gerealiseerd.
De onderste helft van het gebouw aan de Lijnbaansgracht is van glas met verschillende transparantiewaarden. Erachter ligt een repetitiestudio en de entreehal. Daarboven bestaat de buitengevel uit een dubbele gevelbeplating, een oranje gegolfde beplating met daaroverheen een geperforeerde geprofileerde grijze staalplaat. De gekozen kleuren verwijzen naar de oranjekleurige baksteen en de leigrijze daken in de directe omgeving. De combinatie van deze twee beplatingen levert een steeds wisselende kleurstelling op, afhankelijk van de lichtval, en laat zich vergelijken met changeant-stof.
Popcultuurcentrum de Melkweg is uitgebreid. Zaal The Max is verlengd en heeft nu een publiekscapaciteit van 1500 personen. Een nieuwe mediaroom voor audio- en videokunst is toegevoegd en de entree, foyer, garderobe zijn aangepast en uitgebreid. Elke maand programmeert de Melkweg in de nieuwe zaal die dan voor een paar avonden omgetoverd wordt tot concertzaal.
Publieksroutes
De hoofdentree voor de twee theaterzalen is aan de voorzijde aan het Leidseplein. Het publiek komt binnen in de Stadsfoyer, waar publiek, theaterbezoekers en artiesten elkaar ontmoeten. Via de klassieke trappen stijgt het publiek naar zowel de oude zaal als de nieuwe zaal. Halverwege geeft een hoge, getoogde opening toegang naar de nieuwe zaal. Eenmaal door deze opening verlaat het publiek het klassieke theater en begint de modern vormgegeven architectuur van de nieuwbouw. Het publiek wandelt langs de gevel van een nieuwe gang, die het bestaande zijtoneel oversteekt, om aan de achterzijde van de schouwburg uit te komen in de glazen nieuwbouw waar de trappen naar de nieuwe zaal verder stijgen. Door het contact met de straat en het uitzicht over de stad weet het publiek zich te oriënteren en wordt de wandeling gevoelsmatig verkort.
Vanaf het niveau van de nieuwe zaal zijn de gevels gesloten. Alleen aan uiteinden van zichtlijnen en routes zijn grote glasvlakken gemaakt. Dit komt tot een climax bij de grote uitkragende foyer, waar het publiek wordt getrakteerd op een weids uitzicht over de stad. In het interieur is de houten toneelvloer doorgetrokken in alle publieksgebieden. De wanden en plafonds zijn van geprofileerde staalplaat met donkergrijze ijzerglimmercoating.
Vanuit de Melkweg komt het publiek via de entreehal aan de lijnbaansgracht binnen. Hier stijgen brede trappen achter de glazen onderbouw omhoog naar de zaal.
Het publieksgebied verbindt de bestaande gerenoveerde theaterzaal (900 plaatsen), de nieuwe zaal (520 tot 1000 plaatsen), popzaal The Max (1500), de Oude Zaal (750) en het theater (120) en de cinema (80) van de Melkweg.
Backstage
Het bestaande toneel heeft een achtertoneel in de nieuwbouw gekregen. Het nieuwe toneel kon geen achtertoneel krijgen vanwege de bestaande schouwburg en kreeg een ondertoneel. Dit ondertoneel ligt boven het achtertoneel van de oude zaal. Daarboven heeft de nieuwe zaal zijn plek gekregen. Het toneel heeft zijn grondvlak op 13 meter boven de straat en staat “rug aan rug” met de 19e eeuwse bestaande toneeltoren. De gehele glazen achterwand van het nieuwe toneel, 29 meter breed en 20 meter hoog geeft uitzicht op de oude bakstenen toneeltoren en daglicht voor de mensen die op het toneel werken.
De artiesteningang ligt aan de Marnixstraat. Hier zijn 4 bestaande 19e-eeuwse stadshuizen met elkaar verbonden door een langgerekt trappenhuis waarin twee trapsystemen in de vorm van de letter X alle verschillende niveaus met elkaar verbinden. Langs deze trappen zijn de kantoren voor Toneelgroep Amsterdam en de Stadsschouwburg gesitueerd. Vanuit de kantoren is er steeds een verbinding met de nieuwe zaal, kleedruimten en de overige backstage ruimten. Aan de Marnixstraat zijn twee vrachtwagenliften gerealiseerd. Eén enkele lift inpandig op de hoek van het oude gebouw en daarnaast één dubbele in een bestaande inham. De enkele lift bedient het bestaande toneel en achtertoneel, de dubbele stopt op het niveau van het bestaande toneel, het ondertoneel en het niveau van het nieuwe toneel.
De Melkweg kan op souterrainniveau laden en lossen. Doordat de lift een dubbel plateau heeft waarvan er een boven kan worden vastgezet, kan er beneden tegelijkertijd gebruik van worden gemaakt.
Projectdata:
Opdrachtgever:
Gemeente Amsterdam. D.M.O.
Projectarchitecten:
ir Jim Klinkhamer, ir Maaike Westinga
Medewerkers:
Yvan Veninga, Remco Houtzager, Ward Steffens, Dave Veltman, Karin Couwenbergh
Constructeur:
DHV Den Haag
Adviseur bouwfysica:
DHV Eindhoven, Renz van Luxemburg
Adviseur installatie:
Grontmij Technical Management / Ebatech / Huisman & Van Muijen
Aannemer:
Bouwbedrijf De Nijs en Zn BV Warmenhuizen
Bruto vloeroppervlakte:
7.270 m² nieuwbouw, 3000 m² verbouw
Bouwkosten:
€ 21.550.000
Aanvang bouw:
april 2005
Oplevering:
april 2009