Locatie op de Ringdijk in de Hedwigepolder

Locatie van de vleermuizentoren in de Hedwigepolder

De driedeling van de vleermuizentoren in de Hedwigepolder

De vleermuizentoren met inkruipopeningen

Zicht vanuit de kelder richting de houten 'zolder' van de toren in de Hedwigepolder

DE vleermuizentoren als een baken op grens van Nederland en België

Het ranke silhouet van de vleermuizentoren in Son en Breugel

Principe van de vleermuizentoren in Son en Breugel

De vleermuizentoren in Son en Breugel als gecementeerde monoliet

Vleermuizentorens ter vervanging van verdwijnende schuilplekken

25 juni 2020, 16:08

Nadat in Son en Breugel en in de Hertogin Hedwigepolder de aanwezigheid van vleermuizen was vastgesteld, moesten ecologen van Bureau Waardenburg onderkomens voor de dieren verzorgen. Ze riepen de hulp van bureau bioarchitectuur in om de eisen aan verblijfplaatsen te vertalen in architectuur.

In Nederland komen zeventien vleermuissoorten voor, waarvan acht zich overdag graag verstoppen in de kieren en spleten van onze gebouwen. Omdat alle soorten beschermd zijn, moet bij sloop of aanpassing van de verblijfplaatsen worden gezorgd voor vervanging.

Vervangend
Dit was waar Bureau Waardenburg mee te maken had in Son en Breugel, waar de voormalige Sint Petrus’ Bandenkerk tot dorpshuis wordt verbouwd, en de Hertogin Hedwigepolder, dat deel gaat uitmaken van een groter getijdenlandschap.

Op verzoek van het bureau heeft architect Jacco Bruil van bioarchitectuur voor beide situaties vervangende vleermuizentorens ontworpen. Daarbij is het ontwerp afgestemd op de specifieke context.

Monolitisch en driedelig
In Son en Breugel staat in het park Vroonhoven een ranke, 8,5 meter hoge toren met een afgeschuinde top als zonnevlak. Volledig gecementeerd oogt de toren als een monoliet in het kleine park. Verticale spleten leiden naar spouwen in het metselwerk waar de vleermuizen zich kunnen terugtrekken.

In de Hedwigepolder, op de grens tussen Nederland en België, was juist een driedeling meer gepast, legt Bruil uit. De toren bestaat hier uit een kelder, die in het met gras begroeide dijkvolume wordt opgenomen, een kubus van baksteen en een dakopbouw van naaldhout. De vleermuizentoren is in het toekomstige Grenspark Groot Saeftinghe een van de weinige gebouwde objecten.

De toegepaste steensoort en het kruisverband zijn afgeleid van de schuren in de omgeving. De vorm van de toren verwijst dan weer naar de kerktorens van de vele verdronken dorpen in het gebied. Zo bevond zich precies op de plek van de vleermuizentoren ooit het dorpje Casuwele, dat door de Allerheiligenvloed in 1570 onder water verdween, vertelt Bruil.

Context en uitvoering
Reagerend op de specifieke context in Son en Breugel en de Hedwigepolder ontwikkelden bioarchitectuur en Bureau Waardenburg twee principes, die voor vleermuizentorens in het algemeen toepasbaar zijn.

De slanke toren in Son heeft een zes meter hoge kern van prefab betonnen put-elementen, gevuld met zand en water. In de winter zorgt de kern voor verwarming, in de zomer voor verkoeling. Rond de kern bevindt zich een spouwmuur met dubbele spouw en isolatie, waardoor de bezoekers de voor hen meest wenselijke temperatuur op kunnen zoeken. Grof metselwerk zorgt ervoor dat de vleermuizen zich eenvoudig aan de stenen kunnen vastgrijpen.

De driedeling van de toren in de Hedwigepolder is esthetisch interessant, maar vooral functioneel ingegeven. In de kelder in het talud is de temperatuur koeler en constanter dan in de opbouw. Hier houden de vleermuizen hun winterslaap. De bakstenen kubus biedt met compartimenten, spouwen en holtes tal van wegkruipmogelijkheden. De houten kap warmt sneller op en koelt ook sneller af. Dit deel dient als kraamkamer en zomerverblijf van de vleermuizen.

Volgen
In de twee concepten, die met interne thermische buffer en de bunker met opbouw, volgt Bureau Waardenburg de komende maanden met sensoren de ontwikkeling van temperatuur en luchtvochtigheid. Het streven is om de principes in meerdere vleermuizentorens in Nederland te gaan toepassen, meldt bioarchitectuur.

Trefwoorden

hertogin hedwigepolder vleermuizen vleermuizenkasten hedwigepolder bureau waardenburg ecologie bioarchitectuur son en breugel

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei
4	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
5	Robuust en energiezuinig depotgebouw voor Utrechtse collecties dinsdag, 13 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Natuurplaats Noordsche Veld is geïntegreerd in het landschap

23 juni 2020

Woningcorporatie realiseert extra ruimte voor laatvlieger

2 november 2020

Ontpoldering Hedwigepolder gestart

2 maart 2020

Zeeland en Rijkswaterstaat realiseren uitkijk- en radartoren in Hedwigepolder

14 maart 2024

Checklist voor vogel- en vleermuisvriendelijk bouwen

19 november 2018

Driehonderd bushokjes met groene daken voor Utrecht

6 augustus 2019

Biobased bijenpaviljoen voor Nijmeegse Goffertpark

25 januari 2016

Steden Brabant creëren woonruimte stadsvogels

20 september 2017

'Marker Wadden zorgen voor nieuw leven in Markermeer'

17 februari 2020

Nieuw duinlandschap ter versterking van Texelse zeedijk

3 september 2019

'Zorg voor Waddenzee moet beter'

24 juni 2019

PBL: ontwikkeling Natuurnetwerk gaat te langzaam

24 juni 2020

'Dertig jaar natuurbeleid heeft natuur niets opgeleverd'

29 mei 2020

'Megaproject' brengt Nederlandse flora en fauna volledig in kaart

30 april 2020

WNF: het gaat slechter dan ooit met natuur in Nederland

6 februari 2020

Aanplant tien miljoen bomen van start

9 december 2019

Werkloze dijk in Hedwigepolder wordt proefobject tegen lekken

15 januari 2021

RvS: code nul op de meter-renovaties beschermt dieren onvoldoende

22 april 2021

Vleermuis lijdt onder sluiting en herbestemming kerken

27 oktober 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

Gisteren, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

Gisteren, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

Gisteren, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren

Gisteren, 08:30

Vanuit het nieuwe atrium in het hart van het museum cirkelt een dubbele trap omhoog. Deze spectaculaire Tornado is ontworpen door Ma Yansong / MAD en culmineert op 24 meter hoogte in een uitkijkplatform.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

Gisteren, 13:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

Gisteren, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.