Een modern kerkgebouw dat openheid en eenvoud biedt

5 december 2019, 9:02

In opdracht van Kruispunt Vathorst heeft RoosRos Architecten een kerkgebouw ontworpen, dat verrassend strak en transparant is. Het gebouw langs het spoor in de Vinex-locatie van Amersfoort is multifunctioneel en staat niet alleen open voor gelovigen.

Zonder kruis op de voorgevel zou je het gebouw niet meteen herkennen als kerk, stelt het architectenbureau zelf. De kerk in Vathorst is niet de eerste moderne kerk die projectarchitect Henri Zwerus heeft ontworpen; wel de eerste die zo duidelijk transparant is.

“De kerken die we eerder ontwierpen hebben allemaal nog een redelijk traditionele indeling”, zegt Zwerus. “Dit is naar mijn weten een van de weinige kerken in Nederland die visueel en akoestisch zo open is. Alles in de kerk is met elkaar vervlochten en vormt zo een eenheid.”

Geen typisch kerkgebouw
De opdracht voor het gebouw komt van Kruispunt, een samenwerkingsverband van drie kerkgenootschappen. In relatief korte tijd was de kerkelijke gemeenschap uitgegroeid van minder dan honderd tot ruim duizend leden, uit verschillende gemeenten en met verschillende kerkelijke achtergronden. Daardoor ontstond de vraag naar een eigen gebouw.

Kruispunt vroeg circa twintig architecten met ervaring in kerkbouw een presentatie van hun ideeën en werkwijzen te geven en koos uiteindelijk voor RoosRos. Uit eerste gesprekken bleek dat zichtbaarheid, toegankelijkheid en eenvoud de uitgangspunten voor het nieuwe kerkconcept vormden; een typisch kerkgebouw verwachtte de organisatie niet.

Het kerkgebouw is gerealiseerd in deelgebied Laak 3, in de nabijheid van zowel het treinstation als de snelweg. Het station maakt het makkelijker om mensen van verder weg te ontvangen. Daarnaast zorgen de nabijheid van het spoor en de snelweg voor ruime zichtbaarheid.

Inbedding in woonwijk
Vanwege de geplande woonwijk op hetzelfde terrein heeft RoosRos veel overleg gevoerd met West 8, dat hier stedenbouwkundig supervisor is. Dit bureau vond het belangrijk dat het kerkgebouw zou opgaan in de wijk en zou aansluiten bij de serie huizen die er omheen gepland stond. RoosRos heeft het ontwerp in bijvoorbeeld stijl en vormentaal van de gevel afgestemd op de woningen.

Tegelijkertijd heeft de kerk in plaats van torens hoekaccenten. De gevel heeft het karakter van een grachtenpand; een idee dat ontstond doordat het kerkterras aan het water grenst, legt Zwerus uit.

De woonwijk bracht een complicatie met zich mee, vertelt de architect. De huizen zouden op hooguit negen meter afstand van de kerk komen te staan. Het architectenbureau moest dan ook rekening houden met mogelijke geluidsoverlast.

“Tijdens kerkdiensten worden verschillende muziekinstrumenten gebruikt en omdat het gebouw multifunctioneel is, moet het ook geschikt zijn voor bijvoorbeeld conferenties, concerten en voorstellingen”, vertelt Zwerus. “Om te voorkomen dat het geluid neerslaat op de woningen, is het dak van beton gemaakt en bestaan de muren uit zware, dikke wandconstructies.

Openheid
Opvallend is dat de organisatie niet per se een aparte ruimte voor de kerkdiensten wilde hebben. Ze wenste juist een open verbinding, zodat bezoekers vanuit het café of vanaf het balkon een dienst bijwonen. Halverwege aanschuiven of de dienst verlaten kan zonder dat het opvalt of afleidt; de sfeer is bijgevolg ongedwongen.

De openheid komt ook tot uitdrukking in de glazen puien. Als de puien openstaan, mengen de geluiden van buiten zich met die in de kerk. Daarnaast geeft het glas een blik op wat er binnen gebeurt. ‘Openheid is een veelbesproken thema binnen de kerkbouw, maar dat komt zelden zo expliciet uit de verf als hier”, zo citeert RoosRos een functionaris van de kerk.

Door de voorgevel te realiseren in glas met staal aan de buitenzijde, heeft het architectenbureau ook invulling gegeven aan de pijler eenvoud. De enigszins industriële uitstraling is zowel sober als modern en verzorgd, aldus Zwerus. Ook het interieur is sober en relatief leeg gehouden, zonder vaste opstelling van preekstoel, avondmaalstafel of doopvont.

Voor de een oogt het interieur zonder de liturgische uitdrukkingen en stijlelementen – afwezig in zowel architectuur als kunstuitingen – wat kaal en ‘niet-kerkelijk’. Voor een ander ondersteunt de leegte lust de beleving, omdat er meer ruimte voor rust en reflectie is ontstaan. Aan de grote zaal grenst een kleinere stilteruimte, die een duidelijker christelijke uitstraling heeft.

Toekomstgericht
Het gebouw kan een lang leven leiden, aldus Zwerus. Als het gebouw ooit zijn kerkelijke functie verliest, kan het kruis van de gevel en is het geen kerk meer, zegt de architect. Bovendien zijn alle gebruikte materialen volgens hem onderhoudsarm; de buitenzijde bestaat bijvoorbeeld grotendeels uit staal.

Trefwoorden

amersfoort kruispunt vathorst vathorst roosros kerk kerkgebouw gevel roosros architecten

1	Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord donderdag, 14 augustus
2	Architectenweb Sportzomer: Mark Hereijgers hervond zichzelf na jarenlang obsessief sporten maandag, 11 augustus
3	Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving woensdag, 13 augustus
4	Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck dinsdag, 12 augustus
5	In beeld: Folly Art Norg 2025 vrijdag, 15 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Verbouwing van Arnhemse kerk uit wederopbouwtijd van start

19 februari 2020

Overeenkomst getekend voor 267 woningen in De Hoef-West

6 mei 2020

RoosRos ontwerpt Integraal Educatief Kind Centrum in Lichtenvoorde

31 januari 2020

Compact gebouw biedt eigen plek aan twee scholen

7 januari

Kerkgebouw voor twee genootschappen in Leidsche Rijn

16 oktober 2019

Kerkgebouw met podium voor muziek

15 januari 2019

Reimerswaal stemt in met megakerk Yerseke

12 juli 2017

Bouw ontvangstruimte Delftse kerk toegestaan

12 april 2017

Een op vijf kerken is geen kerk meer

25 juni 2019

RoosRos wint selectie hoofdkantoor Stout

7 oktober 2019

Welbevinden van gebruikers centraal in Besix-huis

11 juli 2019

Nieuwbouw met robuuste uitstraling voor leverancier van scheepsmotoren

27 mei 2019

De Spaaihoeve is een school zonder lokalen

16 april 2019

IKC Magenta wint Publieksprijs Duurzaam Bouwen Awards 2020

6 februari 2020

Gezondheidscentrum geopend in voormalig transformatorhuis

20 april 2020

Kerk Gronings dorp verbouwd tot 'schoolkerk'

22 april 2020

Woongebouw met royale ruimten naar ontwerp RoosRos

6 juli 2020

Flexibel en natuurinclusief ontwerp van RoosRos voor ROC Mondriaan

15 juli 2020

Woningbouw LEVS markeert oostelijke entree Amersfoort

26 augustus 2020

Heren 5 ontwerpt woonblokken in nieuwe wijk Amersfoort

3 september 2020

SVP presenteert ensemble woonblokken langs spoor Amersfoort

18 september 2020

RoosRos zoekt met Duinhotel Breezand de sfeer van de locatie

22 oktober 2020

Sporten in een kerkgebouw

29 oktober 2020

RoosRos benoemt vier architect-partners

3 februari 2021

Ontwerp van RoosRos voor Shri Saraswati-school goedgekeurd

9 maart 2021

Tweede kindcentrum voor Hof van Twente in gebruik genomen

13 april 2021

Winnaars Amersfoortse Stadsbouwprijs 2020-2021 bekend

30 april 2021

Demontabele kijkdoos voor de Papendrechtse brandweer

23 juni 2021

Moke Architecten presenteert twee torens in Hogekwartier Amersfoort

30 november 2021

RoosRos realiseert markant kerkgebouw in Gorinchem-Oost

8 februari 2023

Toon alles

Andere nieuwsberichten

In beeld: Folly Art Norg 2025

15 augustus, 11:31

De Drentse folly-expositie bestaat dit keer uit twintig bouwwerken langs een route door het Norger esdorpenlandschap, plus een 21e extra folly die is neergezet in het informatiepunt aan de Dorpshuisstraat.

Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord

14 augustus, 9:18

Eind juli is in Den Helder de door West 8 ontworpen Nieuwe Brug geopend. De brug voor fietsers en voetgangers vormt een belangrijke schakel in de verbinding tussen de stad en de voormalige scheepswerf Willemsoord.

Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving

13 augustus, 9:16

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de tiende aflevering spreken we met Indira van ’t Klooster, die naast haar werk als directeur van Arcam roeit.

Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck

12 augustus, 9:22

Tot het materiaal dat is toegevoegd aan de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw behoren 23 maquettes van werken als het Burgerweeshuis in Amsterdam, de Pastoor van Arskerk in Den Haag en het Sonsbeekpaviljoen in Arnhem.