Giovanni Battista Piranesi, 'De ophaalbrug' (1761)

Giovanni Battista Piranesi, Gezicht op de Eerste Tempel van Hera te Paestum (1778)

Giovanni Battista Piranesi, De Basilica van Maxentius (1774)

Giovanni Battista Piranesi, Gevangenen op een vooruitstekend plateau (1761)

Giovanni Battista Piranesi, Gezicht op het Sint-Pietersplein te Rome (1772)

Kunsthal presenteert tentoonstelling over Piranesi

7 mei 2019, 9:05

Op zaterdag 25 mei gaat in de Rotterdamse Kunsthal een tentoonstelling over de invloedrijke Italiaanse prentkunstenaar Giovanni Battista Piranesi (1720-1778) van start. Uit de omvangrijke grafiekcollectie van Museum Boijmans van Beuningen zijn ruim zeventig grootformaatprenten van Piranesi te zien. Dat heeft de Kunsthal dinsdag bekendgemaakt.

Piranesi wordt als de grootste prentkunstenaar van zijn tijd beschouwd en heeft ook veel invloed in de architectuur. Hij werd bekend met met zijn ‘Vedute di Roma’, een omvangrijke reeks etsen met indrukwekkende gezichten op de ruïnes en monumenten van Rome. In zijn befaamde serie prenten over kerkers, de ‘Carceri d’Invenzione’, gaf Piranesi, die van origine architect was, vorm aan zijn ruimtelijke fantasieën.

Uit beide series zijn prenten van volgens de Kunsthal zeldzame kwaliteit te zien, evenals acht kolossale boeken waarin de verbeelding van Piranesi – als kunstenaar, onderzoeker en architect – naar voren komt.

De tentoonstelling ‘De duizelingwekkende verbeelding van Piranesi’ maakt deel uit van het project Boijmans Bij De Buren, waarbij de collectie van Museum Boijmans van Beuningen gedurende de zeven jaar durende renovatie van het museum te zien is bij andere instellingen in Rotterdam.

De tentoonstelling over Piranesi is tot en met 1 september te bezoeken. De laatste expositie in Nederland over de prentkunstenaar vond in 2008 plaats in het Teylers Museum in Haarlem.

Toelichting Kunsthal op Piranesi:
Geboren in de regio rondom Venetië wordt bij Giovanni Battista Piranesi al vroeg de kiem gelegd voor zijn creativiteit en veelzijdigheid. Zijn vader was een steenhouwer, zijn oom bracht hem architectuur bij en van zijn broer leerde hij meer over de klassieke geschiedenis. De bakermat van de Romeinse cultuur trekt hem aan vanwege de tot de verbeelding sprekende restanten van die cultuur, en daarom vertrekt hij naar Rome.

Het theatrale van Venetië blijft echter van grote invloed op zijn werk. Opgeleid als architect en met slechts één gerealiseerd bouwwerk is Piranesi een ‘papieren’ architect die daardoor zijn verbeelding, zijn vrije expressie en zijn persoonlijke mening kon laten spreken.

Vanaf het begin van zijn verblijf in Rome, in 1740, concentreert Piranesi zich op fantasievolle weergaves van de werkelijkheid. Hij wordt bekend door zijn tekeningen van monumenten in Rome en verbluffende ruïnes. Zijn ‘vrije’ opvatting zorgt voor een vruchtbare verbeelding die leidt tot bijzondere pre-Romantische ruïnefantasieën. Zo heeft hij lak aan regels en experimenteert hij met verschillende stijlen uit het verleden om tot nieuwe ontwerpen te komen.

Het liefst verandert hij radicaal de bouw- en ontwerpstijl van zijn tijd. Venetiaanse rococozwierigheid, Egyptische beelden, Etruskische symbolen en Romeinse grandeur komen samen in zijn architectonische tekeningen en ontwerpen voor meubels en vazen. Piranesi houdt zich ook bezig met archeologie en zijn tekeningen van oudheden vinden net als zijn stadsgezichten gretig aftrek bij toeristen, die een culturele ‘Grand Tour’ maken door Europa ter afsluiting van hun opleiding. Zijn werk spreekt een groot publiek aan, en bepaalt in grote mate het beeld dat buitenlanders hebben van de stad Rome.

Imaginaire kerkers
Piranesi’s wereldberoemde serie Carceri d’ Invenzione (Imaginaire kerkers, 1749-1750) laat schaduwwerelden zien die eindeloos buiten het papier door lijken te gaan, en waar het oog blijft dwalen over trappen, bruggen, galerijen en loopplanken. Hij schept hier een onderwereld van onheilspellende spelonken, en de kleine figuren die hij aan deze ruimten toevoegt - soms rustig wandelend dan weer heftig gebarend - verraden hoe nietig de mens is.

De prenten zijn voor een deel realistisch, maar worden door overdrijving van perspectief, een dramatische belichting en trappen die tot ongelofelijke hoogten oprijzen, groots en imposant. Zijn etstechniek is meesterlijk, en hij verbetert voortdurend zijn werk door steeds nieuwe lijnen in etsplaten te krassen. In de tentoonstelling zijn circa twintig prenten uit zowel de eerste als de tweede ‘Carceri’ reeks te zien. Piranesi werkt tijdens zijn leven door aan deze platen, en de prenten uit de tweede editie (1761) zijn opnieuw bewerkt met meer zwart, meer detail, en daardoor nog bedreigender.

Zijn werk vormt een onuitputtelijke bron van inspiratie voor schilders, schrijvers en architecten. Zo is zijn invloed terug te vinden in het werk van architecten als Constant, Aldo Rossi en Daniel Libeskind, bij schrijvers als Aldous Huxley en meer recent in boekverfilmingen van Harry Potter en De ontdekking van de hemel.

Trefwoorden

museum boijmans van beuningen boijmans van beuningen giovanni battista piranesi tentoonstelling kunsthal piranesi rotterdam

1	Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein donderdag, 13 februari
2	Nobel I eerste opgeleverde gebouw binnen herontwikkeling terrein UZ Gent donderdag, 13 februari
3	Maarten van Kesteren architecten transformeert een jaren 60-villa tot passiefwoning woensdag, 12 februari
4	Woonin selecteert Heijmans voor bouw 190 betaalbare huurwoningen in Utrecht dinsdag, 11 februari
5	OZ ontwerpt eigen 'lowtech'-kantoor in Buiksloterham woensdag, 12 februari

Gerelateerde nieuwsberichten

Video: bij ON AIR presenteert Francine Houben ontwerp Boijmans van Beuningen

26 juni 2020

Invloedrijke Piranesi in Teylers Museum

11 februari 2008

Raad Rotterdam akkoord met verbouwing Boijmans

21 december 2018

Do Ho Suh: herinneringen aan huizen

21 mei 2019

Vierde editie Rotterdam Architectuur Maand van start

23 mei 2019

Geen dependance voor Boijmans op Zuid

20 juni 2019

Rol van vormgeving in het Derde Rijk bij Design Museum Den Bosch

27 juni 2019

Escher in Het Paleis toont 'architecten van het onmogelijke'

4 november 2019

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuwe Instituut organiseert tentoonstelling over Ma Yansong en MAD Architects

13 februari, 4:47

Op 17 mei opent in het Nieuwe Instituut een tentoonstelling over het werk van de Chinese architect Ma Yansong en zijn bureau MAD Architects. In de expositie wordt het twintig jaar omspannende oeuvre van de wereldwijd geroemde architect belicht.

Dynamisch wolkenplafond leidt reizigers naar hun Eurostar-trein

13 februari, 3:45

Afgelopen maandag is het eerste deel van de wachtruimte van de nieuwe Eurostar-terminal in station Amsterdam Centraal geopend. De door Superimpose Architecture en ZJA ontworpen terminal bevindt zich in de voormalige Amstelpassage.

Kinderdagverblijf met duurzaam karakter en natuurlijke uitstraling

13 februari, 1:11

In opdracht van Kosmo, een aanbieder van kinderopvang in Overijssel en Gelderland, ontwierp Nijhoff Architecten een nieuw kinderdagverblijf in Wierden. Het gebouw, gerealiseerd door Tala, bestaat grotendeels uit hout en andere biobased materialen.