Invloedrijke Piranesi in Teylers Museum

11 februari 2008, 9:30

Giovanni Battista Piranesi staat sinds zaterdag centraal op een expositie in Teylers Museum in Haarlem, samengesteld door scheidend Rijksmuseumdirecteur Ronald de Leeuw. Piranesi leefde in de achttiende eeuw, maar aan de invloed van deze Italiaanse kunstenaar ontkomt ook heden bijna niemand.

Alleen al de bezoekers van boekverfilmingen van Harry Potter en De ontdekking van de hemel kwamen in zijn sferen, doordat de schrijvers en de decorbouwers zich mede door hem lieten inspireren. De verbeeldingen die Piranesi tekende van kerkers, in zijn serie Carceri d'invenzione, zijn ook voor de huidige waarnemer spannend en prikkelen zijn fantasie. Maar ook een belangrijke hedendaagse architect als Daniel Libeskind (onder meer van het de bezoekers uit hun evenwicht brengende Joods Museum in Berlijn) heeft Piranesi nog steeds in zijn achterhoofd, blijkt op de expositie in Haarlem.

Piranesi is nog bekender van zijn tekeningen van monumenten in Rome (Vedute di Roma). ,,Sensationeel en onovertroffen”, aldus De Leeuw. Ze bepaalden in zijn tijd het beeld dat buitenlanders van de Eeuwige Stad hadden. Toeristen dromden ook naar zijn winkel om er prenten van zijn hand in te slaan voor het thuisfront.

‘Grand Tour’
Die toeristen, veelal ter vervolmaking van hun opleiding op een culturele ‘Grand Tour’ door Europa, waren volgens De Leeuw aanvankelijk vooral Nederlanders. Pas later werd het echt iets van de Engelsen, de ‘Milordi’, zoals de Italianen ze noemden.

Een Nederlandse klant was onder anderen Johan baron van Spaen. Hij kocht in de winkel van Piranesi, die ook oudheden aanbood, een marmeren buste van keizerin Juliana plus wat geëtste gezichten op Rome. Die liet hij in stuc naboetseren als wanddecoratie in zijn kasteel Biljoen in Velp.

De tekeningen waren geen exacte weergaven, Piranesi fantaseerde erbij en deed er een schepje bovenop. De onderwerpen werden nog aansprekender. Rome-kenner, priester en kunsthistoricus Antoine Bodar noemt Piranesi een 'soort Joop van den Ende, maar ook een Roman Polanski'. Hij wist de boodschap over te brengen en een groot publiek aan te spreken.

Verschillende stijlen
Piranesi had lak aan de regels voor kunstenaars. Hij experimenteerde met de verschillende stijlen uit het verleden om tot nieuwe ontwerpen te kunnen komen. Romeinse, Griekse, Etruskische en Egyptische stijlen, hij paste ze onbekommerd en gewaagd toe. Anderen versleten hem voor of gek, of vonden hem geniaal.

Het liefst zag hij zich overigens als architect, maar veel verder dan zijn tot op heden inspirerende ontwerpen kwam hij niet. Hij kreeg domweg geen opdrachten om echt te gaan bouwen. Verder dan de verbouwing en het nieuwe voorplein voor de Santa Maria del Priorato in Rome heeft hij het niet gebracht.

De tentoonstelling gaat door tot en met 18 mei.
Bron: ANP / afbeelding: Teylers Museum

1	Definitief ontwerp voor vernieuwing Centrale Bibliotheek Rotterdam is klaar dinsdag, 26 november
2	Een houten villa genesteld in het bos donderdag, 21 november
3	Bouw EDGE Coolsingel in Rotterdam officieel gestart maandag, 25 november
4	Happel Cornelisse Verhoeven presenteert ontwerp renovatie Algemene Rekenkamer donderdag, 21 november
5	Team met MoederscheimMoonen en Felixx wint aanbesteding Insulindestraat Rotterdam dinsdag, 26 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Teylers Museum wil op Werelderfgoedlijst

9 februari 2010

Teylers Museum krijgt twee ton subsidie

18 januari 2013

Kunsthal presenteert tentoonstelling over Piranesi

7 mei 2019

Andere nieuwsberichten

Team met MoederscheimMoonen en Felixx wint aanbesteding Insulindestraat Rotterdam

26 november, 5:18

MoederscheimMoonen Architects, Felixx en de ontwikkelaars GetYourKIKX en Sustain Real Estate Consultancy hebben als team de aanbesteding voor woningbouw gewonnen met het plan Via Insulae.

Woonzorggebouw van Bierman Henket met flexibele structuur

26 november, 4:00

In opdracht van woonzorgorganisatie Het Laar heeft BiermanHenket het gebouw Laarstede ontworpen, als uitbreiding van de bestaande locatie in Tilburg.

Definitief ontwerp voor vernieuwing Centrale Bibliotheek Rotterdam is klaar

26 november, 3:30

Het definitief ontwerp voor de nieuwe Centrale Bibliotheek in Rotterdam is klaar en zowel de omgevingsvergunning als de vergunning voor de warmte-koudeopslag in de bodem zijn definitief verleend. De vernieuwing start in het voorjaar van 2026.

Woongebouw MO*town Track 8 nabij station Sloterdijk opgeleverd

26 november, 3:15

Nabij station Amsterdam Sloterdijk is het door De Zwarte Hond ontworpen woongebouw MO*town Track 8 opgeleverd. Het complex telt 94 appartementen en heeft voorzieningen op de begane grond.

Nieuwbouw bij woningzoekers populairder dan bestaande bouw

Gisteren, 12:40

Nieuwbouw is bij woningzoekers populairder dan bestaande bouw, zowel wat betreft wijk als woning. De aanschaf van een nieuwbouwwoning kost wel veel tijd en energie.

Makelaars: impact bankroeten op leegstand in winkelstraat beperkt

26 november, 1:40

Het toenemende aantal faillissementen in de detailhandel zorgt vooralsnog niet voor een explosieve toename van de leegstand in de Nederlandse winkelstraat.

Madlener wil verbreding A27 bij Zeewolde als eerste opstarten

26 november, 10:37

De minister wil de uitbreiding van de A27 tussen Zeewolde en Eemnes als eerste van zeventien gepauzeerde projecten laten doorgaan.

Coalitiepartijen willen nieuw onderzoek naar Lelylijn

25 november, 2:31

Coalitiepartijen VVD, NSC en BBB willen een nieuw onderzoek dat de Lelylijn koppelt aan de inrichting van Nederland op de lange termijn en de bouw van nieuwe woningen.

Onderzoek: overwaarde koopwoning klimt tot gemiddeld 220.000 euro

25 november, 9:35

De gemiddelde overwaarde op een koopwoning in Nederland is verder gestegen door de aanhoudende stijging van de huizenprijzen. Dit zou blijken uit berekeningen van marktonderzoeker Calcasa.