Invloedrijke Piranesi in Teylers Museum

11 februari 2008, 9:30

Giovanni Battista Piranesi staat sinds zaterdag centraal op een expositie in Teylers Museum in Haarlem, samengesteld door scheidend Rijksmuseumdirecteur Ronald de Leeuw. Piranesi leefde in de achttiende eeuw, maar aan de invloed van deze Italiaanse kunstenaar ontkomt ook heden bijna niemand.

Alleen al de bezoekers van boekverfilmingen van Harry Potter en De ontdekking van de hemel kwamen in zijn sferen, doordat de schrijvers en de decorbouwers zich mede door hem lieten inspireren. De verbeeldingen die Piranesi tekende van kerkers, in zijn serie Carceri d'invenzione, zijn ook voor de huidige waarnemer spannend en prikkelen zijn fantasie. Maar ook een belangrijke hedendaagse architect als Daniel Libeskind (onder meer van het de bezoekers uit hun evenwicht brengende Joods Museum in Berlijn) heeft Piranesi nog steeds in zijn achterhoofd, blijkt op de expositie in Haarlem.

Piranesi is nog bekender van zijn tekeningen van monumenten in Rome (Vedute di Roma). ,,Sensationeel en onovertroffen”, aldus De Leeuw. Ze bepaalden in zijn tijd het beeld dat buitenlanders van de Eeuwige Stad hadden. Toeristen dromden ook naar zijn winkel om er prenten van zijn hand in te slaan voor het thuisfront.

‘Grand Tour’
Die toeristen, veelal ter vervolmaking van hun opleiding op een culturele ‘Grand Tour’ door Europa, waren volgens De Leeuw aanvankelijk vooral Nederlanders. Pas later werd het echt iets van de Engelsen, de ‘Milordi’, zoals de Italianen ze noemden.

Een Nederlandse klant was onder anderen Johan baron van Spaen. Hij kocht in de winkel van Piranesi, die ook oudheden aanbood, een marmeren buste van keizerin Juliana plus wat geëtste gezichten op Rome. Die liet hij in stuc naboetseren als wanddecoratie in zijn kasteel Biljoen in Velp.

De tekeningen waren geen exacte weergaven, Piranesi fantaseerde erbij en deed er een schepje bovenop. De onderwerpen werden nog aansprekender. Rome-kenner, priester en kunsthistoricus Antoine Bodar noemt Piranesi een 'soort Joop van den Ende, maar ook een Roman Polanski'. Hij wist de boodschap over te brengen en een groot publiek aan te spreken.

Verschillende stijlen
Piranesi had lak aan de regels voor kunstenaars. Hij experimenteerde met de verschillende stijlen uit het verleden om tot nieuwe ontwerpen te kunnen komen. Romeinse, Griekse, Etruskische en Egyptische stijlen, hij paste ze onbekommerd en gewaagd toe. Anderen versleten hem voor of gek, of vonden hem geniaal.

Het liefst zag hij zich overigens als architect, maar veel verder dan zijn tot op heden inspirerende ontwerpen kwam hij niet. Hij kreeg domweg geen opdrachten om echt te gaan bouwen. Verder dan de verbouwing en het nieuwe voorplein voor de Santa Maria del Priorato in Rome heeft hij het niet gebracht.

De tentoonstelling gaat door tot en met 18 mei.
Bron: ANP / afbeelding: Teylers Museum

1	Woontorens The Grace worden lager dan gepland vrijdag, 26 april
2	NOAHH presenteert opgeleverde Villa Vaartjes in Almere Oosterwold dinsdag, 23 april
3	Rijksmonumentaal Jachtslot Mookerheide heropend na restauratie door 1meter98 maandag, 22 april
4	Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station dinsdag, 23 april
5	Studio Modijefsky ontwerpt koekmakerij als wonderwinkel woensdag, 24 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Teylers Museum wil op Werelderfgoedlijst

9 februari 2010

Teylers Museum krijgt twee ton subsidie

18 januari 2013

Kunsthal presenteert tentoonstelling over Piranesi

7 mei 2019

Andere nieuwsberichten

Woontoren voor jongeren op Oostenburg vormt roestbruin accent langs het spoor

26 april, 3:50

In de Amsterdamse wijk Oostenburg is een ensemble van vier gebouwen opgeleverd. Blikvanger van het geheel is een door NEXT architects ontworpen woontoren voor jongeren.

EU Mies Award 2024 voor studiepaviljoen Technische Universiteit Braunschweig

26 april, 1:57

Het gebouw naar een ontwerp van de architecten Gustav Düsing en Max Hacke werd gekozen uit zeven finalisten. Een van de andere genomineerde projecten, de Gabriel García Márquez-bibliotheek in Barcelona, kreeg de Emerging Architecture Prize.

Sofie De Caigny nieuwe voorzitter Commissie Omgevingskwaliteit en Cultureel Erfgoed Rotterdam

26 april, 12:15

Vanaf 23 juni zal De Caigny deze functie voor een periode van drie jaar gaan vervullen. Ze volgt Esther Agricola op, die eveneens drie jaar lang voorzitter van de commissie is geweest.

Podcasts en publicatie over realiseren ruimtelijke kwaliteit bij stedelijke ontwikkeling

26 april, 10:47

Deze week hebben architect Willem Hein Schenk en publicist JaapJan Berg de podcastserie De Haarlems Sessies en de bijbehorende publicatie Sturen op Stadsarrangementen gelanceerd.