Colour Catcher van Hella Jongerius

Hella Jongerius, Breathing Colour, 2018, Museum Boijmans van Beuningen

De val van Ixion, Cornelis Cornelisz. van Haarlem, circa 1588

Mask, Bertjan Pot, 2018

Bertjan Pot, Hot Glue, 2018, Museum Boijmans van Beuningen

Wandtextiel, Bertjan Pot, 2018

Schemerlamp voor de tentoonstelling 'Hot Glue', Bertjan Pot, 2018

Boijmans toont onderzoek van Hella Jongerius en Bertjan Pot

12 juni 2018, 17:44

In Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam zijn afgelopen weekeinde tentoonstellingen gestart rond werk van de ontwerpers Hella Jongerius en Bertjan Pot. Geen overzichten van hun respectievelijke oeuvres, maar een blik op het onderzoek dat ze doen; Jongerius naar kleur, Pot naar materiaal en techniek.

De tentoonstelling ‘Breathing Colour’ laat het (voorlopige) resultaat zien van vijftien jaar kleuronderzoek door Hella Jongerius. Aan de hand van een groot aantal ruimtelijke objecten laat Jongerius zien hoe kleur reageert op vorm, textuur en het veranderende licht gedurende de dag – en daarmee het naar haar mening onbenutte potentieel van kleur.

De kleurindustrie heeft kleur tot iets statisch gemaakt; dat is begrijpelijk, want de industrie wil kleuren kunnen reproduceren. “Ik vind er niet de kleuren die ik zoek”, zegt Jongerius. “De industrie streeft naar kleuren die er onder elke lichtomstandigheid hetzelfde uitzien. We gebruiken kleurenwaaiers en RAL-kleuren, maar ik mis de diepte en zindering van de kleuren op de doeken van de oude meesters.”

Kleurenvangers
De tentoonstelling volgt in opbouw het daglicht, van het effect van vroeg ochtendlicht op kleuren, via het middaguur wanneer zonlicht recht van boven valt, tot de nacht. Een centrale plek in de tentoonstelling hebben de ‘colour catchers’, die Jongerius heeft gemaakt om kleur te bestuderen.

Het betreft een grote serie objecten met holtes en bollingen, in gefacetteerde vormen en verschillende grijzige en lichte tinten. Geplaatst op kleurvlakken laten de facetten laten zien hoe de kleuren veranderen, naar gelang de hoek waaronder het licht wordt gereflecteerd.

Verandering is leven
Een werk aan de wand, bestaande uit vier langwerpige gevouwen vlakken en elk geschilderd in aan andere kleur, laat zien hoe een kleur op elk gevouwen vlak een eigen toon krijgt. Niet bij elke kleur zijn de schakeringen even uiteenlopend. “Je ziet hier heel goed dat er stabiele en instabiele kleuren zijn”, legt ze uit.

Die instabiliteit zouden we moeten omarmen, meent Jongerius. Juist de veranderlijkheid van kleuren – naar gelang verandering van (licht)omstandigheden – zorgt voor levendigheid, rijkheid en ruimtelijkheid. Voor ontwerpers en architecten is dat belangrijk om te beseffen.

“Een stoel bestaat als het ware ook uit gevouwen vlakken”, zegt Jongerius. “Ik ben erachter gekomen dat je naar de schaduw moet kijken om een kleur te selecteren. Hoe een kleur zich daar gedraagt, bepaalt de plek van het ontwerp in de ruimte. Dat geldt voor een stoel, maar ook voor een gebouw.”

Dialoog
De tentoonstelling was eerder te zien in het Design Museum in Londen. Curator Annemartine van Kesteren wilde de tentoonstelling in Rotterdam een extra laag geven: op haar verzoek heeft Jongerius samen met gastconservator Mathieu Meijers 150 werken van kunstenaars en ontwerpers uit de collectie van Boijmans van Beuningen geselecteerd. De werken zijn geselecteerd om hun bijzonder kleurervaring.

Een boeiende dialoog ontstaat bijvoorbeeld tussen de geglazuurde, voor-industriële kookpotten en Jongerius’ kleuronderzoek in de vorm van vazen met oxidepigmenten, de Coloured Vases. Verder lopen de gekozen werken lopen uiteen van oude schilderijen als De val van Ixion van Cornelis Cornelisz. van Haarlem en Egoïsme van Francis Picabia tot gebruiksvoorwerpen.

Kwetsbare tekeningen hangen achter, speciaal door Jongerius gemaakte, textiele doeken. Ook in die weefsels, net als in grotere zelfstandig gepresenteerde weefsels, laat Jongerius de werking van verschillende kleuren en texturen met gebruik van verschillende garens zien.

Alledaagse voorwerpen en materialen
In de zalen waar Bertjan Pot zijn tentoonstelling ‘Hot Glue’ heeft kunnen inrichten vindt de bezoeker wederom geen overzicht van fameuze ontwerpen. Pot geeft een kijkje in het ontwerpproces aan de hand van onder andere maskers en wandobjecten uit touw, stoelen met ruw gevlochten bekleding, objecten uit gevlochten rotan en vooral heel veel schemerlampjes.

Aanvankelijk, zo vertelt curator Van Kesteren, wilde Pot geen werk in het museum tonen omdat dat de ontwerpen ‘te mooi’ en ‘te afstandelijk’ zou maken. Na de uitnodiging van Boijmans van Beiuningen om een tentoonstelling in te vullen, besloot de ontwerper het anders aan te pakken. Pot besloot een jaar lang geen opdrachten aan te nemen en zijn ideeën uit te voeren.

Hij is aan de slag gegaan met touw, (judo)band, lepeltjes, aluminium bakjes, pingpongballen, allerlei andere dagelijkse voorwerpen “en heel veel hot glue”, zo vertelt hij. De zaal met een enorm aantal schemerlampjes, veelal gemaakt van dagelijkse voorwerpen, is een duidelijk resultaat.

Schetsboek
“Als je bezig bent met een opdracht, krijg je door het werken daaraan telkens nieuwe ideeën”, legt Pot uit. “Die moet je opzij zetten om die opdracht af te kunnen maken. Hierbij heb ik, door snel te kunnen werken zonder me druk te maken over het eindresultaat, heel veel ideeën vorm kunnen geven.” De geknutselde lampen ogen speels en misschien niet al te serieus, maar de expositie is wel degelijk een basis voor verder werk, een driedimensionaal schetsboek.

Eenzelfde nieuwsgierigheid naar mogelijkheden met materialen en technieken heeft geresulteerd in andere objecten in ‘Hot Glue’. Wanneer verdwint een materiaal in de techniek? Wat krijg je als je een eenvoudige techniek blijft herhalen tot een groter object? Bijvoorbeeld: wat kun je met het oprollen en vaststikken van touw in een vlak? Allereerst leidde het, omdat de vlakken krom trokken, tot maskers; uiteindelijk tot vlakke wandobjecten, waarin Pot weer de samenkomst van contouren en patronen heeft onderzocht.

Handwerk en hightech
Op een tafel staat een groot aantal rotan objecten uitgestald. Alle zijn gemaakt volgens hetzelfde principe van weven met drie strengen rotan, riet, of ander stevig maar buigzaam materiaal, “Een techniek die volgens mij overal ter wereld voorkomt”, zegt Pot. De techniek levert stevige constructies op en, verrassend, biedt een grote vormvrijheid. “De drie strengen vormen steeds een zeshoekje”, legt de ontwerper uit. “Maar maak je er een vijfhoekje of zevenhoekje mee dan krijg je een buiging in de constructie.” Op de tafel ligt een compleet gevlochten baseballpetje, naast tal van kleine en grote, ronde en bultige constructies, alle uit dezelfde eenvoudige techniek.

Hoewel Pot graag een ‘maker’ is en hoewel de tentoonstelling aardig wat plak-, vlecht-, naai- en ander handwerk omvat, gaat het niet om ambacht. “Het is juist hightech wat ik doe, maar er zijn nog geen machines voor”, zegt hij. Maar misschien kan een onderzoek naar andersoortige verbindingen uiteindelijk leiden tot omvorming van industriële processen.

Vooruit
Het in een goede keuze van Museum Boijmans van Beuningen en de ontwerpers om geen retrospectieven te tonen of te proberen aan de hand van bekende ontwerpen te beargumenteren wat hun belangrijk maakt. In plaats van achterom kijken beide tentoonstellingen, door bij beide de focus te leggen op het onderzoek van de ontwerpers, naar de toekomst. Naar hoe, bijvoorbeeld, productieprocessen en producten slimmer, mooier, anders kunnen zijn.

‘Breathing Colour’ van Hella Jongerius is te zien tot en met 12 augustus 2018, ‘Hot Glue’ van Bertjan Pot is nog tot en met 30 september 2018 te bezoeken.

Trefwoorden

kleur museum boijmans van beuningen bertjan pot hella jongerius verlichting textiel

1	Buikslotermeerplein in Amsterdam-Noord krijgt zeventig meter hoge woontoren woensdag, 22 oktober
2	Studio Ard Hoksbergen herkent en vertaalt wensen van Xplore Agora donderdag, 23 oktober
3	Bouw van The Circle op plek café De Omval gaat van start donderdag, 23 oktober
4	De Louise van De Zwarte Hond combineert sociale woningbouw met kwaliteit en duurzaamheid maandag, 20 oktober
5	Nieuw woongebouw op plek befaamde elektronicazaak Rotterdam-Noord maandag, 20 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Van Abbemuseum verwerft design uit collectie van Edelkoort

22 augustus 2022

Video: bij ON AIR presenteert Francine Houben ontwerp Boijmans van Beuningen

26 juni 2020

Vervreemdende Beefeater van Bertjan Pot

14 februari 2013

NL in Milaan: Bertjan Pot

19 april 2016

NL in Milaan (2): Hella Jongerius

15 april 2014

Milan Design Week op sfeervolle locaties

12 april 2013

'Ontwerpvak vraagt om nieuwe idealen'

10 april 2015

Hella Jongerius ontvangt Sikkens Prize 2017

30 maart 2017

Nuchter meubelontwerp van Bertjan Pot

23 juni 2016

Wereldleiders 'loungen' tussen Dutch design

1 oktober 2013

BNO benoemt Hella Jongerius en Claudy Jongstra tot erelid

26 maart 2021

BNO Piet Zwart Prijs 2021 voor Hella Jongerius

18 oktober 2021

TextielMuseum maakt nieuwe gordijnen voor Paleis Huis ten Bosch

20 januari 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Loer Architecten, Fletts en Kleurrijk Wonen zetten volgende stap in sociale woningbouw in hout

24 oktober, 4:02

Woningcorporatie Kleurrijk Wonen en Fletts bouwden in Culemborg een duurzaam, houten appartementengebouw met een innovatief 2D-bouwconcept naar ontwerp van Loer Architecten

Architectonische installatie als scenografie voor tentoonstelling kunstenaar

24 oktober, 2:45

Voor het Gallo-Romeins Museum in het Vlaamse Tongeren ontwierp Atelier Leise uit Maastricht de scenografie voor een tentoonstelling.

Haags schoolgebouw Eduard Cuypers gerenoveerd en uitgebreid met nieuwbouw

24 oktober, 12:07

In Den Haag is naar ontwerp van DP6 de basisschool Heilig Hart gerenoveerd en uitgebreid met nieuwbouw.

Groosman presenteert ontwerp gezondheidscentrum in Mijdrecht

24 oktober, 10:48

Behalve een gezondheidscentrum omvat het complex 42 zorgappartementen en 27 aanleunwoningen. Het gebouw bestaat uit drie bakstenen volumes met elk een eigen programma en oriëntatie.