Copyright: Don Murphy ( VMX architects)

Don Murphy: ‘Er is weer debat over architectuur nodig’

28 juli 2016, 10:31
De redactie van Architectenweb werd de afgelopen maanden overstelpt met persberichten over bouwstarts en nieuwe projecten. Dat riep vanzelfsprekend de vraag op: is de crisis na zeven jaar plotseling voorbij? In deze zomerserie leggen we de vraag voor aan architecten. Deel 1: Don Murphy (directeur VMX architects en supervisor van o.a. Amsterdam Sloterdijk). “Veel ontwikkelaars zijn bang voor architecten.”

Tekst Ronnie Weessies

Laten we maar meteen met de deur in huis vallen. Heb je het gevoel dat de crisis voorbij is?
Als supervisor voor Sloterdijk wel, als architect niet. Laten we in die eerste rol starten. Toen ik in 2008 begon, was er weinig interesse voor Sloterdijk en nu worden we gebombardeerd met initiatieven. We krijgen er elke dag wel een paar binnen. De opgave voor Sloterdijk is om het te transformeren van een monofunctioneel naar een multifunctioneel gebied, maar daar geloofden destijds slechts weinigen in. Dat geldt ook voor de transformatie van kantoren. Men dacht dat er geen business case voor bestond of dat het simpelweg onmogelijk zou zijn. Nu zie je een constant aanbod van plannen.

Wat is er in de tussentijd veranderd?
We hebben gezorgd voor een flexibeler bestemmingsplan en zo mogelijk gemaakt dat er andere functies dan kantoren kwamen in Sloterdijk. Verder hebben we het gebied een menselijker karakter proberen te geven via wat we noemen strooigoed van kleinschalige initiatieven. We veranderden lege velden in voetbalvelden, zodat medewerkers van kantoren er in hun pauze kunnen voetballen. Of we kweekten er bloemen en vroegen mensen er een te plukken om mee te nemen naar kantoor. Op die manier creëer je een soort van zorg voor het gebied bij de gebruikers.

In het begin waren we zeer ongerust. Mensen verlieten het gebied, er ontstond leegstand en verloedering. Dat proces moesten we stoppen. We vroegen mensen waarom ze vertrokken en kregen als antwoord dat er niets te doen was. Toen begonnen we met het aanleggen van de voetbalvelden, maar we maakten ook de komst van cafés mogelijk. Voorheen ging men op vrijdag na het werk liever naar de Zuidas voor een biertje. Door zulke faciliteiten te creëren, het openbare groen te onderhouden en in co-creatie met de gebruikers het gebied te bebouwen en in stand te houden, hebben we mensen op den duur zo ver gekregen dat ze zeiden: misschien moeten we toch niet vertrekken.

We hebben ook geluk gehad dat tegelijkertijd de hotelindustrie opkwam. De grote musea in de stad waren klaar, er ontstond behoefte aan meer hotelkamers en wij waren er klaar voor om hotels te verwelkomen in het gebied. Geluk ontstaat wanneer voorbereiding en kans elkaar ontmoeten, zeggen ze altijd. Vervolgens zag je een sneeuwbaleffect. Holiday Inn opende een hotel, Mercure ook en zo volgden er meer. Lege kantoren veranderden op die manier in ‘bewoonde’ ruimtes. Ik geloofde sowieso heel sterk in hotels, want die zorgen ervoor dat er 24 uur per dag iets te doen is in een gebied. Ook al is er maar een kleine bar open, er is altijd licht aan.

Welke rol heeft de crisis bij dit alles gespeeld?
Het klinkt als een open deur, maar de crisis heeft ons doen inzien dat het idee van een monofunctioneel gebied niet meer werkt, ook in relatie tot zaken als duurzaamheid en circulariteit. Daarnaast maakte de crisis het ons mogelijk het bestemmingsplan te wijzigen en werden we er zelf actiever door. We werden proactief, doordat we ons niet konden permitteren het gebied te laten mislukken. We engageerden ons met de gebruikers en nodigden architecten uit voor studies die ze vervolgens aan de betrokken partijen presenteerden. In feite waren we op die manier bezig om a bit of love te genereren voor Sloterdijk, want dat is wat een gebied nodig heeft.

We hebben daarom bijeenkomsten georganiseerd waarbij ik een verhaal vertelde over Sloterdijk om het perspectief van mensen op het gebied te veranderen. Waar veel Amsterdammers het een afschuwelijke plek vinden, zag ik op buitenlandse blogs nachtfoto’s met bijschriften als Wauw, twee dubbeldekstreinen boven elkaar in één gebouw, het lijkt wel science fiction!. Wij zagen die schoonheid niet, maar Sloterdijk heeft wel degelijk karakter, een zekere stoerheid. Daarop hebben we beleid kunnen voeren en een soort ontwerpproces ontwikkeld. Dankzij de crisis hadden we er ook tijd voor.

Welke visie bestaat nu voor het gebied?
Zoals ik het zie, zullen steden in de toekomst dominanter worden dan naties. Londen wordt bijvoorbeeld een sterkere entiteit dan Engeland en zal meer mensen aantrekken. Ook Amsterdam gaat groeien. Naast het historische centrum krijg je andere typen centra, waaronder Sloterdijk. Dit gaat een gemengd gebied worden, met een uitstekende verbinding en infrastructuur. Er wonen jonge hippe stedelingen, die de vrij korte afstand met de stad per fiets afleggen. Je ziet verschillende vormen van eigenaarschap: van sociale woningbouw en studentenhuisvesting tot grote woningbouwprojecten met lofts en hoogbouw. Verder wordt een aantal kantoorgebouwen gerenoveerd en is er meer aandacht voor landschapsarchitectuur.

Blijven kleinschalige initiatieven een rol spelen?
Ik denk dat het goed is om op verschillende manieren projecten te realiseren. Je kunt voor delen tenders uitschrijven voor traditionele ontwikkelaars, maar ook stukken bestemmen voor CPO-groepen en andere typen ontwikkelaars. Het is jammer dat woningcorporaties zijn weggevallen in de bouw, zij waren goede opdrachtgevers voor architecten en ze stimuleerden de architectuur. Ik probeer ontwikkelaars te pushen om architecten in te schakelen bij projecten, maak soms lijsten met interessante bureaus voor ze, maar ze hebben vaak het idee dat een architect ze geld kost. Dat is juist niet het geval, een architect bespaart hen geld. Met VMX hebben we een opdrachtgever vaak genoeg overtuigd van hoe je, door anders naar de zaken te kijken, meer kunt verdienen op een project. Toch zijn veel ontwikkelaars bang voor architecten, ze zien hen als dure kunstenaars.

Kijk, de marges voor ontwikkelaars zijn nog steeds klein en de grondprijs is hoog. De woningbouw trekt wel aan, maar dat heeft tijd nodig. Dus waar besparen ze op? De architect. Daarom zeg ik als architect: de crisis is nog niet voorbij. Voor de crisis speelde geld natuurlijk ook een belangrijke rol, maar toen was er voor mijn gevoel meer waardering voor architectuur. Als ik om me heen kijk, zie ik dat vooral de wat minder kritische bureaus weer werk hebben. Het kost de geëngageerde en innovatieve architecten veel meer moeite om aan opdrachten te komen. Je ziet steeds maar dezelfde namen, de usual suspects. Dan denk ik, ook als supervisor: waar zijn de andere architecten? Het kan veel beter zijn voor een omgeving als er verschillende architecten werken.

Hoe kun je de ‘kritische’ architecten dan aan werk helpen?
Toen ik begin jaren negentig naar Nederland kwam (Don Murphy is geboren in Ierland, RW), was hier een groot besef van het belang van architectuur. Dat werd aangemoedigd door de overheid. Je had het NAi, er werden lokaal architectuurcafés georganiseerd, politici waren geïnteresseerd in architectuur. Het was een belangrijk onderdeel van het leven. Dat hebben we opnieuw nodig, er moet weer een debat worden gevoerd. We moeten als beroepsgroep weer gaan praten over waar onze kwaliteiten liggen en wat we kunnen bieden. Sommige mensen weten gewoon niet wat architectuur kan opleveren, dat moeten we hen vertellen. Daarom is het een groot probleem dat we geen NAi meer hebben, dat er is bezuinigd op organisaties als Architectuur Lokaal en dat Arcam een ‘bredere focus’ heeft gekregen. Nederland heeft een heel goede reputatie op het gebied van architectuur, maar die kunnen we verliezen. Ik zeg niet dat we terug moeten naar de oude situatie, we hebben een nieuwe vorm van discussie nodig.

Trefwoorden

don murphy vmx architects sloterdijk zomerserie crisis

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Bouw van ontwerp MVRDV voor Duitse AI-campus gestart
2 uur geleden

Neutelings Riedijk Architects ontwerpt nieuw museum in Antwerps kasteel
4 uur geleden

Loer Architecten, Fletts en Kleurrijk Wonen zetten volgende stap in sociale woningbouw in hout
24 oktober, 4:02

Architectonische installatie als scenografie voor tentoonstelling kunstenaar
24 oktober, 2:45

Bonden waarschuwen: schijnzelfstandigen bij renovatie Binnenhof
1 uur geleden

Aantal verkochte huizen gestegen tot hoogste punt sinds corona
Vandaag, 10:20

Inschrijving Neprom-prijs 2026 geopend
24 oktober, 1:59

Partijen eens over minder regels en procedures in woningbouw
24 oktober, 9:28

Provincies: bouw van half miljoen woningen dreigt stil te vallen
23 oktober, 3:08

Maquette als onderdeel van expositie Amsterdam in Motion wordt geopend
23 oktober, 10:35
Ga naar het nieuws-archief
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan