Tschumi: dit is geen Den Haag, maar Nederland

22 september 2014, 17:19

Donderdag heeft burgemeester Jozias van Aartsen de Nieuwe Haagse Passage in Den Haag geopend. De door Bernard Tschumi ontworpen winkelpassage verbindt de oude Passage uit 1885 met de Grote Marktstraat. In stedenbouwkundig opzicht is het een uitstekende oplossing, maar architectonisch overtuigt het minder.

Tekst Ronnie Weessies

De Nieuwe Haagse Passage omvat 10.500 vierkante meter aan winkelruimte met een 118 suites tellend hotel erboven. Aan de realisatie gaat een bijna honderdjarige geschiedenis vooraf, die begint in de jaren twintig van de vorige eeuw, toen de Spuistraat nog het ‘natuurlijke’ eindpunt voor de negentiende-eeuwse Passage vormde.

De toenmalige bebouwing achter de Spuistraat werd doorgebroken om plaats te maken voor de Grote Marktstraat, een brede verkeersader waarlangs tot 1970 grote gebouwen als De Bijenkorf verrezen. De komst van de Haagse Tramtunnel leidde een grootschalige vernieuwing voor het hele gebied in, met het masterplan Spuimarkt uit 1997 als basis.

Tot en met volgend jaar verrijzen er op verschillende plekken in de Grote Marktstraat nieuwe winkelcomplexen, zoals het door Bolles + Wilson ontworpen Spuimarktblok (2008), De Markies (2013, Vocus Architecten) en Sijthoff City van V8 Architects (opening begin 2015).

Kortere verbinding
De Nieuwe Haagse Passage bevindt zich in het verlengde van de monumentale Passage, aan de andere kant van de Spuistraat. De gemeente Den Haag en ontwikkelaars Multi Vastgoed en AM hebben de winkelpassage hiermee ‘doorgetrokken’ naar de Grote Marktstraat.

In het hart van de binnenstad is zo een logischer en betere verbinding tussen de verschillende winkelgebieden ontstaan dan in de situatie met het oude M&S-pand op deze plek, dat tussen twee smoezelige steegjes stond.

Tschumi spreekt van een brug tussen de negentiende en 21^e eeuw, doelend op de overgang van de monumentale bestaande Passage en het eigentijdse karakter van de nieuwbouw. Rappange & Partners Architecten ontwierp de schakel tussen beide overdekte winkelstraten: een reconstructie van de gevel van een vroeger warenhuis met inbegrip van hedendaagse elementen.

Wie vanuit de Spuistraat de nieuwe passage binnen stapt, valt het meteen op hoe licht de ruimte is. De looproute tussen de winkels is in zijn geheel overdekt door een glazen kap, waardoor er in ruime mate daglicht binnenstroomt. Aardig zijn met name de subtiele ‘knikken’ in de route die ervoor zorgen dat de bezoeker iedere winkel haast letterlijk tegemoet loopt.

Proactieve architectuur
Laatstgenoemde ingrepen passen binnen Tschumi’s idee van een proactieve architectuur, zoals hij heeft beschreven in zijn theorieën en gepraktiseerd in onder meer zijn beroemdste project Parc de la Villette (1983-’98). Op basis van diezelfde theorieën (zoals The Manhattan Transcripts uit 1978) en het Parijse parkproject was hij in 2005 ook aangesteld voor de Nieuwe Haagse Passage.

Althans, dat zei Tschumi zelf tijdens de persconferentie donderdag, want vertegenwoordigers van Multi Vastgoed wisten niet te verklaren waarom juist deze internationaal geroemde architect het gebouw heeft moeten ontwerpen. Zijn toegevoegde waarde wordt nergens echt duidelijk, wat toch jammer is, aangezien het om Tschumi’s eerste grote project in Nederland gaat*.

Aan het verhaal achter de ‘Hollandse luchten-gevel’ hangt zelfs de zweem van een niet werkelijk geïnteresseerde starchitect. Tschumi wilde met alle geweld abstracte Delfts blauwe tegels toepassen, wat niet getuigt van inzicht in culturele nuances. “Men zei tegen mij: we zijn hier in Den Haag, toch niet in Delft? Nee, antwoordde ik, we zijn hier in Nederland”, vertelde de architect daarover.

Opvallend flexibel
Wel heeft Tschumi zich opvallend flexibel getoond tijdens het proces, want het complex is een stuk kleiner geworden dan oorspronkelijk de bedoeling was. Eigenlijk zou de passage een ‘afslag’ maken in het aangrenzende onderkomen van V&D, maar doordat dit pand van eigenaar veranderde, moesten flinke wijzigingen worden doorgevoerd in het ontwerp en programma**.

Dat de architect er niet door is afgehaakt, kon weleens te maken hebben met het opmerkelijke plezier dat hij heeft beleefd aan een typisch Nederlands fenomeen, de welstandscommissie. “Het was wel een uitdaging, want niet iedereen binnen zo’n commissie denkt hetzelfde over dingen. Een van de leden wilde per se bakstenen en rechte ramen in de gevel en dat hield hij erg lang vol. Ik heb uiteindelijk op de andere leden moeten inpraten om hem van mijn idee te overtuigen”, zei Tschumi lachend.

* Op het Hereplein in Groningen staat sinds 1990 een videopaviljoen dat Tschumi ontwierp voor de manifestatie What a wonderful World.

** De oorspronkelijk geplande jazzclub, woningen en een plein zijn uiteindelijk geschrapt

Trefwoorden

nieuwe haagse passage bernard tschumi den haag

1	Omgevingsvergunning voor twee woontorens op Katendrecht Rotterdam onherroepelijk woensdag, 2 april
2	Zeven nominaties BNA Beste Gebouw van het Jaar 2025 maandag, 31 maart
3	Team met Studio Nauta en Pieter Bedaux presenteert hun inzending voor M HKA maandag, 31 maart
4	Beschut wonen in een coulissenlandschap vrijdag, 28 maart
5	Omgevingsvergunning nieuwbouwproject Groei! onherroepelijk maandag, 31 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

FGH Vastgoedprijs 2014 voor De Markies

4 november 2014

Dak van De Passage Den Haag vervangen

5 juli 2017

'Klein wonen' ervaren in het Tschumipaviljoen

15 september 2017

Herinrichting drukste Haagse winkelstraat afgerond

11 april 2016

Haagse Spuimarkt wint NRW Jaarprijs 2009

17 april 2009

Bouw van Haagse Amadeus-toren gestart

3 april 2013

Acropolis-museum Athene opent deuren

18 juni 2009

De Markies in Den Haag van VOCUS opgeleverd

24 september 2013

Den Haag maakt ruimte voor pand Tschumi

17 januari 2011

Tschumi ontwerpt cultuurcentrum in Italië

12 maart 2013

Tschumi’s Blue Tower geopend

13 november 2007

Realisatie Nieuwe Haagse Passage gestart

28 oktober 2011

Het einde van de starchitect - wie gelooft dat?

22 januari 2013

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Zorgvuldige inpassing van twee woongebouwen in binnenstad van Hattem

Gisteren, 17:01

In het hart van Hattem is een achterbouw aan de hoofdwinkelstraat getransformeerd tot woningen. Het ontwerp van Groothuijse de Boer architecten voegt zich in de context van de bestaande stad en brengt tegelijkertijd een nieuwe ordening aan.

Coöperatie De Woonwolk ontwikkelt duurzaam woongebouw in Amsterdam-Noord

Gisteren, 14:57

Een Amsterdamse wooncoöperatie, De Woonwolk, wil in de wijk Buiksloterham een zeer duurzaam gebouw met ongeveer vijftig appartementen realiseren. In een ‘crowdlending’-actie haalde de coöperatie 100.000 euro voor het bouwproject op.

Benthem Crouwel Architects en Snøhetta ontwerpen Huis van Cultuur en Bestuur in Delfzijl

Gisteren, 09:33

Benthem Crouwel Architects en het Noorse Snøhetta zijn door de gemeente Eemsdelta geselecteerd voor het ontwerp van het Huis van Cultuur en Bestuur in Delfzijl. Het gebouw gaat onderdak bieden aan gemeentehuis, theater en bibliotheek.

JADE architecten en Jessica Nielsen ontwikkelden biobased en energiezuinig gebouw met onderin ruimte voor eigen kantoor

Gisteren, 09:00

In de levendige Zwart Janstraat in het Oude Noorden van Rotterdam heeft JADE architecten op een jarenlang braakliggende kavel een markant gebouw ontwikkeld en ontworpen met onderin kantoorruimte voor het bureau en twee stadswoningen erboven.

ABN AMRO verwacht verdere stijging huizenprijzen

Gisteren, 12:46

De huizenprijzen stijgen dit en volgend jaar verder, na de recordhoogtes van vorig jaar.

Oproep aan klimaatminister voor steunmaatregelen zonnepanelen

1 april, 2:25

Consumenten- en milieuorganisaties vinden dat minister Hermans maatregelen moet nemen om zonnepanelen ook na afschaffing van de salderingsregeling aantrekkelijk te houden.