2012: geen crisis maar nieuwe realiteit

24 december 2012, 14:52

In het jaar dat Nederland gebukt ging onder een nieuwe recessie, spraken architecten liever van een nieuwe realiteit. Voorbij zijn de grote opdrachten voor ontwikkelaars of woningcorporaties, kleinschaligheid is het nieuwe toverwoord.

Tekst Ronnie Weessies

Voor architecten was 2012 een annus horribilis, zei projectontwikkelaar (en zelf architect) Rudy Stroink bij de bekendmaking van de Architect van het Jaar. Ja, het vijfde op rij, dacht de cynische toehoorder. Hoewel cynisch, architecten leven al langer in een realiteit die zeker dit jaar ook voelbaar is geworden voor andere partijen.

Eind november meldde de BNA dat de architectenbranche eind dit jaar qua omzet en aantal werknemers gehalveerd is ten opzichte van 2008, een proces dat zich over de afgelopen jaren uitgesmeerd heeft voltrokken. Ook in 2012 sneuvelden weer vele bureaus, met Merkx+Girod als meest prominente voorbeeld.

Maar dit jaar waren, meer dan in de voorgaande jaren, ook opdrachtgevers en andere spelers in het bouwproces aan de beurt. Stroink zag zijn eigen TCN ineenstorten en concurrent Eurocommerce ging failliet. Daarnaast kwamen woningcorporaties in flinke moeilijkheden en zagen gemeenten hun vermogen danig slinken.

Nederland zit in een recessie en dat merkt iedereen. Niet alleen doordat mensen worden getroffen door de bezuinigingsmaatregelen van het nieuwe kabinet, ook worden de bestaande handelswijzen kritischer bekeken. Tv-programma De Slag om Nederland en de Vestia-affaire maakten bijvoorbeeld (nogmaals) duidelijk hoe roekeloos er soms bestuurd wordt.

Eerder inspelen
We moeten de zaken anders aanpakken, zo klinkt het nu, er moeten dingen veranderen. Architecten bevinden zich aan de voorkant van het bouwproces, waardoor zij economische schommelingen als eerste merken. Daardoor worden zij vroeg getroffen wanneer het tegenzit, maar kunnen ze eveneens eerder inspelen op de nieuwe situatie.

Architectenweb heeft dit jaar het trefwoord ‘economische crisis’ geschrapt uit de nieuwsberichten, omdat vanuit het veld werd aangegeven dat hiervan wat architecten betreft geen sprake meer is. Zij hebben het liever over een nieuwe realiteit, met andere opgaven en manieren van doen.

Transformatie en hergebruik van gebouwen staat al langer op de agenda. Zo werden dit jaar een hotel in een oud Utrechts kantoorgebouw en een tot opvanghuis verbouwd politiebureau in Leeuwarden opgeleverd. Daarnaast speelde het Schieblock een centrale rol tijdens de 5e IABR en zijn aan verschillende herbestemmingsprojecten prijzen toegekend.

Kleinschaligheid
Het toverwoord in de architectuur is momenteel kleinschaligheid, met name voor jonge architecten. Tijdens de TIEN keer TIEN-avonden (eerste / tweede) passeerde een enorme diversiteit aan dit soort opdrachten en concepten de revue, van de Noorderparkbar tot een strategie voor meer biodiversiteit in een aantal Rotterdamse wijken.

De architecten integreren alle thema’s van het moment in hun ontwerpen, vooral wat betreft tijdelijkheid en duurzaamheid. Daarbij werken ze zelf op flexibeler wijze; bureaus bestaan vaak uit niet meer dan twee vaste medewerkers. Die verdunning is terug te zien in het aantal architectenbureaus: dat is blijkens CBS-cijfers verdubbeld sinds 2007.

Hoewel deze nieuwe realiteit spannende visies oplevert, moeten we de situatie niet idealiseren, vertelde Joep van der Veen, winnaar van de Jonge Architectenprijs. Hij doet het net als veel concullega’s met een bescheiden werkvoorraad en heeft ‘ook een gezin te onderhouden’.

Het prijzengeld zei de medeoprichter van Bokkers van der Veen Architecten te gebruiken om een nieuwe medewerker te betalen. Iedereen in de zaal kon er om lachen.

Trefwoorden

jaaroverzicht

1	MVRDV en Zecc Architecten transformeren Heerlense kerk tot stadsbad donderdag, 17 april
2	Bestemmingsplan Rijnhaven Rotterdam definitief donderdag, 17 april
3	Circulair Nederlands paviljoen voor Expo 2025 Osaka geopend dinsdag, 22 april
4	Toch nog een goed idee voor Mona Keijzer dinsdag, 22 april
5	Verbijzonderde kopgevels geven woongebouw in Hilversum gezicht dinsdag, 22 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Oud-topman Vestia mag vertrekpremie houden

4 september 2014

Maarten Hajer hoofdcurator IABR-2016-

2 september 2014

Angela Brady: ‘Engagement is het nieuwe thema’

29 januari 2013

'Schuttingtaal' wint eerste ronde JA Prijs 2013

25 oktober 2013

Nieuwe directie woningcorporatie Laurentius

22 oktober 2013

Topsalarissen corporaties aangepast

29 november 2013

Nog meer banen weg bij Vestia

24 maart 2014

Vestia krijgt steun met voeren procedures

13 mei 2013

Verschuivende rollen in ontwerp en bouw

15 maart 2013

'Corporaties staan er financieel beter voor'

15 oktober 2013

'Spook van de jaren tachtig duikt op'

24 juni 2013

Opdrachten architecten blijven teruglopen

22 april 2013

'Numerus fixus bij architectuuropleidingen nodig'

5 februari 2013

Druk programma tijdens IABR-2014-

23 mei 2014

Situatie architecten in buurlanden gunstiger

7 augustus 2013

CBS bevestigt bijna-halvering architectenbranche

5 maart 2013

Accountant Vestia ziet geen fouten

24 mei 2013

Controle op corporaties onvoldoende

15 januari 2013

AFM beboet ABN AMRO inzake Vestia

19 november 2014

#JAPrijs 2014 van start met realiseerbare opgave

12 augustus 2014

Rudy Stroink verdacht van omkoping

24 november 2016

Vestia verkoopt grote woningportefeuille

24 juli 2014

Contract Schieblock minstens vijf jaar verlengd

19 maart 2014

'Nieuwbouw woningcorporaties zakt fors in'

14 februari 2013

Streep door regeling topinkomens corporaties

30 oktober 2013

Luifel tankstation omgeturnd tot LED CLOUD

30 januari 2013

Bas Jacobs en Reinier de Graaf over liquiditeitsval

21 januari 2016

Woningcorporatie Vestia krimpt fors in

20 maart 2014

Markt voor architecten blijft dalen

21 januari 2013

IABR-2014: landschap als ecologisch medicijn

30 mei 2014

Stroink ontkent omkopen Google-baas

29 november 2016

IABR-2016: handen en hoofd niet meer gescheiden

26 april 2016

Faillissementen bouw met ruim kwart gestegen

11 juli 2013

Architectuurjaar 2012 (2): 5e IABR

11 december 2012

Architectuurjaar 2012 (4): EYE Film Instituut

13 december 2012

Architectuurjaar 2012 (5): Man zonder ziekte

14 december 2012

Architectuurjaar 2012 (8): Louis Kahn in het NAi

19 december 2012

Architectuurjaar 2012 (3): Chinese fraudeur

12 december 2012

Architectuurjaar 2012 (1): lezing Bjarke Ingels

10 december 2012

Architectuurjaar 2012 (6): Slag om Nederland

17 december 2012

Architectuurjaar 2012 (10): woningcorporaties

21 december 2012

Architectuurjaar 2012 (9): heropening Stedelijk

20 december 2012

Architectuurjaar 2012 (7): 't Speelhuis gesloopt

18 december 2012

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Concept PanoramaPark is winnaar van de prijsvraag Tweede Groene Ring Leiden

Gisteren, 15:40

In het plan van Polyfern landscape architects, samen met Bureau Brick, InnoBeweegLab en Allard van Leerdam, meandert een ruim 15 kilometer lange groene ruimte door de stad en verbindt (bestaande) plekken en landschappen met elkaar.

Team Provast wint tender Amsterdam Muyskenkwartier met woonproject Hoeksteen

Gisteren, 13:59

Het winnende voorstel ‘Hoeksteen’, ontworpen door Studioninedots en ZUS, voorziet in 210 woningen in het huur- en koopsegment en wordt gerealiseerd met een houten kolomconstructie.

VenhoevenCS ontwerpt zwembad met houten draagconstructie dat zich letterlijk opent naar park

Gisteren, 12:30

In de zomer kunnen de glazen puien van Zwembad de Watergeus in Zoetermeer opengeschoven worden, zodat binnen en buiten letterlijk in elkaar overgaan, en de ligweide van het omliggende park direct bereikbaar is.

Circulair Nederlands paviljoen voor Expo 2025 Osaka geopend

22 april, 2:40

Minister-president Dick Schoof opent vandaag officieel het Nederlands paviljoen op Expo 2025 Osaka in Japan. Het is volledig volgens circulaire principes ontworpen en gebouwd door een Nederlands-Japans consortium met onder meer architectenbureau RAU.