Scheepvaartmuseum terug in oude glorie

11 oktober 2011, 16:22

Vorige week is het Scheepvaartmuseum in Amsterdam heropend na een vier jaar durende verbouwing. Uitgangspunt bij deze ingreep was dat de bezoeker ‘de overrompelende schoonheid van het oorspronkelijke gebouw’ weer kan ervaren. Dok architecten heeft zich daarom laten inspireren door oude tekeningen.

Het gebouw waarin het Scheepvaartmuseum sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw huist, is in 1656 naar ontwerp van de toenmalige stadsarchitect Daniël Stalpaert gebouwd. Omdat het museum niet was toegerust op de verwachte 300.000 bezoekers per jaar, en het gebouw een opknapbeurt nodig had, werd in 2007 begonnen met een verbouwing.

Hermetisch gesloten
Wegens de oorspronkelijke functie als opslagplaats voor munitie had het gebouw een hermetisch gesloten karakter. Hoofdarchitect Liesbeth van der Pol ziet dit samen met de strenge classicistische opbouw als een kwaliteit.

“Maar het is geen makkelijk gegeven om van zo’n gebouw een modern eigentijds museum te maken en toch die kwaliteit te bewaren. Met deze tegenstelling moesten we aan de slag”, aldus de bureaupartner van Dok architecten.

Uit tekeningen van Stalpaert bleek dat het gebouw ooit was ontworpen met zichtassen die doorliepen naar de binnenplaats. “Deze zichtassen hebben we in ons ontwerp opnieuw opengemaakt”, zegt Van der Pol.

Dat is gebeurd door de classicistische opbouw en geometrie van het gebouw terug te brengen in de plattegronden. De vier risalieten dienen hierbij als stijg- en oriëntatiepunten. Ten behoeve van de helderheid hebben alle risalieten een eigen karakter.

Kap
De binnenplaats is dankzij het vrijmaken van de zichtassen gaan fungeren als centraal oriëntatie- en keuzepunt voor de bezoekers. Vanaf deze plek kunnen alle functies, waaronder de twaalf tentoonstellingen, worden bereikt. Om de bezoeker tegen weer en wind te beschermen, is de binnenplaats overdekt met een kap naar ontwerp van Laurent Ney.

“In het glas is een heel netwerk van lijnen aangebracht die ontleend zijn aan de oriëntatie van oude zeekaarten. Waar ze elkaar in het glas kruisen, kunnen de lichtpuntjes gaan branden. De overkapping is van buitenaf onzichtbaar en zal zonder structurele ingrepen weer ongedaan gemaakt kunnen worden”, vertelt Dok architecten.

Voor een prettige akoestiek op de binnenplaats, de nagalmtijd is beperkt tot drie seconden, heeft Dok architecten samen met ingenieursbureau LBP Sight een speciale tegelvloer ontwikkeld. “De travertintegels liggen op stalen roosters met daartussen een akoestische deken. Tussen de tegels zijn ‘naaldhakvriendelijke’, kruisvormige openingen aangebracht.”

Steigers
Om het gebouw in volle glorie te tonen, zijn ook de meeste steigers rondom weggehaald. De steiger, die naar de replica van het VOC-schip Amsterdam loopt, is vervangen en in de as van het gebouw gelegd. “De steigers die er lagen ontnamen de ware kracht van het gebouw. In Nederland zijn er niet zo heel veel gebouwen die echt in het water staan. Dit is heel bijzonder en deze kloekheid mag getoond worden”, zegt Van der Pol.

Dok architecten heeft ook het interieur van de kantoren, het restaurant, de bibliotheek en een aantal zalen ontworpen. Restauratiearchitect Kees Doornenbal (Rappange & Partners) was nauw bij de restauratie betrokken. De tentoonstellingen zijn ingericht naar ontwerp van Haley Sharp, Event Design, Atelier Brückner, Hypsos, Tinker en MET Studio.

Trefwoorden

liesbeth van der pol dok architecten laurent ney poly products kees doornenbal tinker hypsos scheepvaartmuseum amsterdam met studio rappange & partners

1	Spectaculaire overkapping voor vernieuwd Arnhems busstation Kronenburg maandag, 3 november
2	Vakwerk Architecten uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2025 woensdag, 5 november
3	Groot Egyptisch Museum naar ontwerp van Heneghan Peng en West 8 officieel geopend maandag, 3 november
4	Fenix, kunstmuseum over migratie, is Publiek gebouw van het Jaar 2025 woensdag, 5 november
5	NOAHH ontwerpt nieuw zwembad in Noordersportpark Haarlem dinsdag, 4 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Cito en Grooteman weg bij Dok architecten

9 januari 2012

2011: De belangrijkste gebouwen

23 december 2011

Publieksattractie Tinker voor Nestlé geopend

15 juni 2016

Amsterdamse musea op duurzame toer

14 april 2011

Koepel Scheepvaartmuseum opgeleverd

25 mei 2011

Scheepvaartmuseum nog later open

22 april 2009

Jubileumuitgave over kunst bij rijksgebouwen

30 augustus 2011

Aftrap verbouwing Scheepvaartmuseum

5 juni 2009

Hernieuwd Scheepvaartmuseum gaat open

27 september 2011

“We hebben het opgevat als een landschappelijke opgave”

29 januari 2013

Vloer Scheepvaartmuseum wint innovatieprijs

7 november 2011

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Liesbeth van der Pol over vrijheid in het ontwerpen

27 mei 2022

Andere nieuwsberichten

Campus met onderwijs en woningen in 's Hertogenbosch officieel geopend

7 november, 2:56

Op de laatste twee bouwkavels van het Paleiskwartier aan de Onderwijsboulevard 300 ontwikkelden Avans Hogeschool en BrabantWonen 20.000 vierkante onderwijsgebouw en 124 studentenwoningen op een parkeergarage.

Voorlopig ontwerp renovatie en verduurzaming provinciehuis Utrecht gepresenteerd

7 november, 11:44

Behalve dat het energielabel van het dertig jaar oude gebouw fors wordt opgekrikt, krijgen de werkplekken, vergaderruimtes en openbare ruimtes een eigentijdse en volgens de provincie uitnodigende inrichting. INBO is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Mix van oude en nieuwe werken plus wereldrecordpoging tijdens GLOW 2025

7 november, 9:29

Zaterdag opent de Eindhovense burgemeester Jeroen Dijsselbloem de twintigste editie van GLOW. Tijdens deze jubileumeditie van het lichtkunstfestival zijn nieuwe creaties te zien en worden bekende werken uit het verleden nogmaals getoond.

Foto's uitreiking Architectenweb Awards 2025

6 november, 8:45

Op woensdagavond 5 november 2025 zijn in het Keilepand in Rotterdam de Architectenweb Awards 2025 uitgereikt. Architectuurfotograaf Jan Paul Mioulet / DAPh maakte een beeldverslag van deze feestelijke avond.

Limburgse politiek ondanks zorgen akkoord met energiemaatschappij

7 november, 1:39

De provincie Limburg krijgt een eigen energiemaatschappij.

Provincie Zuid-Holland steekt ‘geen cent extra’ in warmtenetwerk

7 november, 10:28

Het ministerie vroeg om een extra bijdrage voor een ondergronds leidingnetwerk waarmee tienduizenden woningen worden verwarmd met restwarmte uit de Rotterdamse haven.

Provincies focussen op agrarisch natuurbeheer tegen stikstof

6 november, 3:11

De betrokken partijen hebben daarover afspraken gemaakt, maar benadrukken dat steun van de rijksoverheid nodig blijft.

Corporatiewoning harder geraakt door klimaatverandering

6 november, 10:46

Bewoners van de onderzochte woningen hebben bijvoorbeeld vaker last van hittestress door warme nachten en krijgen vaker te maken met wateroverlast bij hevige buien.

Arons en Gelauff benoemt drie associates

4 november, 12:05

Eva Heldeweg, Gijs Beckman en Thom Zijlstra zijn benoemd tot associate partner bij Arons en Gelauff architecten.

DigiBouw 2025 – enkele tips

4 november, 11:14

Op 19 en 20 november 2025 vindt in het Beatrixgebouw van de Jaarbeurs in Utrecht de tweede editie van DigiBouw plaats. Enkele tips voor sessies die voor architecten van toegevoegde waarde zijn.

Ga naar het nieuws-archief