Het winnend ontwerp voor het Spui van Neutelings Riedijk Architecten

2010: Overzicht van de crisis

24 december 2010, 13:02

2010 bouwde voort op de economische malaise uit 2009. Minder projecten en minder banen blijven de architectenbranche uithollen. Wel wordt het besef van nieuwe opgaven en een nieuwe positionering van de architect steeds sterker. Is 2010 in dat opzicht van een jaar van een koerswijziging?

Status quo in cijfers
De architectenbranche maakt bittere tijden door. Doorheen het jaar werden meerdere onderzoeken gepresenteerd die cijfermatig berichten over de sombere status quo. De BNA kwam tweemaal met harde data: In februari 2010 was de werkvoorraad gedaald met twaalf procent ten opzichte van eind 2009 en vijftig procent ten opzichte van 2008.

In september berichtte de BNA dat inmiddels ruim een kwart van de architecten werkloos is, maar dat de orderportefeuilles niet langer slinken. Er werd zelfs een stijging van 4 procent vastgesteld. In oktober zocht architectenbureau BroekBakema landelijke publiciteit door in NRC Handelsblad de hoge werkloosheid in de branche te benoemen: “geen kantoor wil de vuile was buiten hangen. Dit kan opdrachtgevers afschrikken. De malaise zet zich voort, terwijl niemand er aandacht voor vraagt”.

Gevolgen voor de bouw
De consequenties van de crisis voor de bouw zijn in 2010 talrijk. Het jaar begon met het schrappen van de bouw van de multifunctionele 262 meter hoge toren ‘Belle van Zuylen’ in Leidsche Rijn. Gemeente en ontwikkelaar vonden voortzetting van het plan niet langer verantwoord.

In maart voerde de regering de Crisis- en herstelwet in. “De wet zorgt voor kortere procedures, waardoor bouwprojecten sneller kunnen worden uitgevoerd”, aldus de overheid. Kritiek op de wet sijpelt in juli door. Kern is de opvatting dat trage regelgeving niet de reden is waarom bouwprojecten vertraging oplopen.

In juli trekt de Amsterdamse wethouder Maarten van Poelgeest aan de handrem: alle bouwprojecten in de stad worden stilgelegd. Reden: volledige scheefgroei van de vastgoedmarkt (teveel op hande zijnde bouwprojecten waaronder veel te veel kantoren) met mogelijk een miljardenverlies als gevolg.

Voorlopig ligt de bouw van zowel reeds bouwrijp gemaakte gronden als de op herontwikkeling wachtende gebieden zoals in Amsterdam-Noord stil.

Dit voorbeeld werd in andere steden niet gevolgd. In tegendeel. In Den Haag baarde wethouder Marnix Norder opzien door tien jaar garant te gaan staan voor de afname van kantoorruimte in het project van OMA op het Julianaplein (totaal 43.000 m2 kantoren). Algemene verontwaardiging hierover leidde tot de definitieve annulering van het project. Het Julianaplein was toen al bouwrijp gemaakt.

Ook de bouw van enkele grote openbare gebouwen kwam onder druk te staan. Zowel van de Bieb++ in Utrecht als het Groninger Forum en het Dans- en Muziekcentrum in Den Haag is het zeer de vraag of de bouw ervan in de komende jaren zal starten.

Eind december trok de Amsterdamse ontwikkelaar Stadgenoot zich terug uit de ontwikkeling van het Almeerse Olympiakwartier, waarvoor MVRDV het stedenbouwkundig plan maakte.

Agenderen
Ook werd er veel gepraat over de crisis. Het besef dat deze tijden vragen om nieuwe visies begint steeds meer door te dringen. Tijdens de Biënnale in Venetië deed het NAi een flinke duit in het zakje. Met de tentoonstelling VACANT NL werd de ruimtelijke impact van leegstaande rijksgebouwen getoond.

De indrukwekkende zee van blauwe schuimmaquettes staat sindsdien bij velen op het netvlies. Toch is de getoonde kwantiteit slechts het topje van de ijsberg.

14 oktober stond de nieuwe regering op het bordes. VVD en CDA gaan de komende jaren met gedoogsteun van de PVV 19 miljard op de rijksuitgaven bezuinigen. Deze ambitie zal over de gehele breedte gevoeld worden. Alle vormen van stimuleringsbeleid staan op de tocht.

Door reorganisatie verdween het ministerie van VROM. Het ministerie ging voornamelijk op in het nieuwe ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het atelier Rijksbouwmeester en volkshuisvesting vallen sindsdien onder Binnenlandse Zaken.

De instituties die staan voor architectuurbeleid zullen moeten zoeken naar nieuw fundament, terwijl ze in deze tijden van crisis hard nodig zijn om architectuur te blijven agenderen in het nieuwe politieke klimaat.

Perspectief
De BNA sluit het jaar af met nieuwe onderzoeksresultaten: De architectenbranche zal door het inzakken van de bouw de komende jaren nog eens tien tot veertig procent aan omzet verliezen.

Er wordt een perspectief geschetst waarin kansen gezien worden in het herstemmen van bestaande gebouwen. Het lijkt erop dat de koerswijziging van de (bouw)opgaven zich definitief gaat doorzetten.

1	EVA architecten transformeert Girokantoor Leeuwarden tot woongebouw vrijdag, 10 januari
2	Consortium Fullhouse transformeert voormalig gemeentekantoor Westersingel Rotterdam woensdag, 8 januari
3	Waaiervormige woonbuurt op Cruquiseiland naar integraal ontwerp van KCAP woensdag, 8 januari
4	Herontwikkeling voormalig Slotervaartziekenhuis voltooid met nieuwe dakopbouw maandag, 13 januari
5	Woonzorgensemble met dorpse opzet langs het Damsterdiep woensdag, 8 januari

Gerelateerde nieuwsberichten

2010: Jaar van de transformatie

24 december 2010

Broekbakema verder met driekoppige directie

8 november 2012

2010: Succes in het buitenland

24 december 2010

Derde ronde Crisis- en Herstelwet van start

19 januari 2011

Groningen lijkt serieuze optie voor NHM

3 januari 2011

2010: De groei van groen

24 december 2010

2010: De belangrijkste prijzen

24 december 2010

Bouw tempert verwachtingen

12 januari 2011

Prettige jaarwisseling en een bijzonder 2011

24 december 2010

Zoektocht nieuwe invulling Groninger Forum

19 januari 2011

Meer banen in bouw door laag btw-tarief

28 januari 2011

Crisis- en herstelwet wordt permanent

3 januari 2012

2010: De groei van groen

24 december 2010

2010: De belangrijkste prijzen

24 december 2010

Prettige jaarwisseling en een bijzonder 2011

24 december 2010

2010: Jaar van de transformatie

24 december 2010

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nieuwe editie ‘Architects, not Architecture’ in Amsterdam

4 uur geleden

In de Vondelkerk in Amsterdam vindt op donderdag 30 januari een nieuwe aflevering van AnA plaats. Sprekers zijn Kai-Uwe Bergman (Bjarke Ingels Group), Bjarne Mastenbroek (SeARCH) en Donna van Milligen Bielke.

Bedrijfsgebouw Lab02 in Zuid-Duitsland van Mulder Zonderland opgeleverd

Vandaag, 14:27

Mulder Zonderland ontwierp, in samenwerking met het plaatselijke bureau Moser Architekten, een getrapt gebouw als gezamenlijk onderkomen voor twee farmaceutische bedrijven.

Herontwikkeling voormalig Slotervaartziekenhuis voltooid met nieuwe dakopbouw

Gisteren, 16:22

Met de oplevering van de nieuwe dakopbouw eind 2024 is de herontwikkeling van het voormalige Slotervaartziekenhuis in Amsterdam afgerond. Het renovatieontwerp is gemaakt door INBO, de dakopbouw is ontworpen door MVSA Architects.

Lab-S verbouwt jaren 30-villa in relatie met natuur

Gisteren, 15:08

De eigenaren van een karakteristieke villa uit de jaren 1930, gelegen aan de rand van de Veluwe, wilden hun woning uitbreiden, waarbij de oorspronkelijke architectuur goed uit de verf moest komen.

Noord-Holland: grotere woningbouwprojecten in beschermd landschap

Vandaag, 13:37

Noord-Holland verwacht dat mogelijk vijf gemeenten in de provincie een aanvraag gaan indienen om meer dan 25 woningen in beschermd landschap te mogen bouwen.