De conferentieruimten aan een van de zijvleugels van het gebouw

KAAN Architecten toont vakmanschap met huisvesting planbureaus

26 april 2017, 12:20

Aan de Bezuidenhoutseweg in Den Haag is het voormalige ministeriegebouw op nummer 30 naar ontwerp van KAAN Architecten getransformeerd tot huisvesting van de verschillende planbureaus van de rijksoverheid. In de uitbreidingen van het gebouw heeft het architectenbureau voortgebouwd op de karakteristieken van het oude gebouw.

In de vernieuwing van het voormalige ministerie aan de Bezuidenhoutseweg in Den Haag, nu gebouw B30 genoemd, is het oorspronkelijke gebouw gerenoveerd, zijn eerdere uitbreidingen gesloopt en is het gebouw op strategische plekken vervolgens weer uitgebreid.

In vormentaal en materialisering sluiten die uitbreidingen aan op de karkteristieken van het oorspronkelijke gebouw. Op allerlei plekken komt het eiken terug, op de vloeren is natuursteen gebruikt dat dichtbij het zandsteen zit va het oude pand en in de plafonds is een nieuwe invulling gegeven aan de cassettes die er ook in terug te vinden zijn.

“Als bureau denken wij vanuit de essentie van een monument”, vertelt architect Dikkie Scipio van KAAN Architecten. “We streven naar een zachte overgang van het oude naar het nieuwe, zodat er een nieuw geheel ontstaat.” Daar zijn gebruikers wat haar betreft het meest bij gebaat.

Gebouw met drie levens
Met de huidige vernieuwing begint het gebouw aan zijn derde leven, legt Scipio uit. Het gebouw is in 1911 door toenmalig rijksbouwmeester Daniël Knuttel ontworpen als ministerie en was als voor-modern gebouw nog volledig hiërarchisch opgebouwd. De hoofdentree in het middenrisaliet was gereserveerd voor de minister, zijn ambtenaren konden de kleinere deuren daar links en rechts van nemen. Achter de hoofdentree lag daarbij een monumentale trap die naar de eerste verdieping leidde, waar de minister zetelde. Dat was ook de verdieping met de grootste hoogte en de rijkste ornamentering. De rest van het gebouw was daar eigenlijk omheen gebouwd.

In 1994 is het ministeriegebouw vervolgens door architect Hans Ruijssenaars flink uitgebreid. “Hij werd gevraagd om een enorm programma toe te voegen”, blikt Scipio terug. De wens van de Rijksgebouwendienst toen om een deel van het gebouw te slopen kon Ruijssenaars pareren, maar mede als gevolg hiervan werd hij ook gedwongen er grote kantoorvleugels aan toe te voegen, de zolderverdieping in gebruik te nemen, en bovenop het middendeel van het gebouw drie extra verdiepingen te realiseren.

Het binnenhof van het gebouw, dat tot dan toe niet meer dan een lichthof was geweest, transformeerde Ruijssenaars tot atrium. Passend bij de democratische ideeën van die tijd werd de hoofdentree beschikbaar gesteld voor alle medewerkers en werd de positie van de monumentale ‘ministertrap’ genuanceerd door de wanden eromheen te slopen.

In de huidige vernieuwing van het pand is eigenlijk niets meer terug te vinden van het ontwerp van Ruijssenaars. De architect heeft nog bezwaar aangetekend tegen de sloop van zijn ontwerp, maar deed dat naar oordeel van de rechter te laat om dit tegen te kunnen houden. Desgevraagd verklaart Scipio dat bij de vernieuwing eisen gesteld werden die onverenigbaar waren met de door Ruijssenaars toegevoegde delen. De verdiepingen daarvan waren lager dan we tegenwoordig acceptabel vinden en bovendien in erbarmelijke staat. Sloop was wat haar betreft de enige optie. Ook was het programma van het gebouw weer verkleind ten opzichte van het ontwerp van Ruijssenaars.

Wellicht kan de Rijksgebouwendienst het oude ontwerp in virtual reality modelleren, zodat het in het gebouw in die fase met een headset her te beleven is.

Kenniscentrum
Was het gebouw in zijn eerste leven zeer hiërarchisch en werd het in zijn tweede leven democratisch, daar moest het in zijn derde leven transformeren tot kenniscentrum en kwam communicatie centraal te staan, legt Scipio uit. In het gebouw zijn de verschillende planbureaus van de rijksoverheid verzameld, evenals de Raad voor de Leefomgeving en de Autoriteit Persoonsgegevens. Iedere verdieping biedt plek aan een andere gebruiker.

In de aanbesteding, waar architectonische kwaliteit een belangrijke rol speelde, stelde KAAN Architecten voor om op de begane grond twee foyers toe te voegen. In het programma van eisen was dit niet gevraagd. Het gebouw heeft in plattegrond de vorm van een H en omsluit twee tuinen. Door de foyers aan de tuinen te leggen heeft KAAN Architecten het gebouw hiernaar geopend en is op de begane grond een reeks van informele werkplekken en ontmoetingsplekken ontstaan. Twee verdiept gelegen conferentiezalen, die ook samengevoegd kunnen worden, maken het mogelijk dat in het gebouw congressen gehouden worden.

Aan weerszijden van de conferentiezalen, maar ook in het restaurant, zijn enorme taatsdeuren gemaakt die de foyers bij mooi weer kunnen openen naar de tuinen. Scipio is er trots op dat het gelukt is die te realiseren. Een technisch kunststukje, benadrukt ze.

Centraal op de begane grond, in het atrium, is een vloer gelegd die Scipio treffend ‘een versteende tuin’ noemt. De vloer is ontworpen door Rob Birza en bestaat uit delen natuursteen en edelsteen in messing kaders. Een moderne variant van de terrazzovloeren die overal het gebouw te vinden zijn en die door KAAN ook zoveel mogelijk terug in het zicht zijn gebracht.

De nieuwe functie van kenniscentrum heeft het architectenbureau in de gevel subtiel zichtbaar gemaakt door de ramen in de plint naar beneden toe te verlengen en hier grote glasplaten toe te passen. Voorbijgangers wordt zo een grotere blik naar binnen gegund dan ze bij een dergelijk gebouw zouden verwachten. Het gebouw communiceert zo aan alle kanten ook letterlijk meer met zijn omgeving.

De oude ‘ministertrap’ heeft KAAN Architecten, door het terugbrengen van de wanden eromheen, in oude glorie hersteld. De prachtige trap vormt een enorme uitnodiging aan de gebruikers om de trap te nemen. Wat ze ook massaal doen, aldus Scipio.

Vakmanschap
Bij de inrichting van de verschillende verdiepingen van het gebouw springt vooral het enorme vakmanschap van KAAN Architecten in het oog. Overal spreekt het oorspronkelijke gebouw, met zijn terrazzo vloeren, lambrisering uit tegels en gemetselde bogen. De ventilatie is nagenoeg onzichtbaar weggewerkt, de akoestische maatregelen zijn overal netjes ingepast. Door toepassing van glazen wanden en open corridors is het gebouw van binnen ook overzichtelijker en opener dan het ooit was.

Van de kantoorverdiepingen is de zolder de ruimtelijkste. Hier zijn de spanten in het zicht gelaten en hier en daar aangeheeld, maar wordt de werkruimte via enkele toegevoegde bruggen ook over het atrium heengetrokken. Waar je op andere kantoorverdiepingen toch altijd achter de robuuste muren van het oude gebouw werkt, daar wordt de ruimte op de zolderverdieping ineens panoramisch, met een rondlopend bandraam onder het dak en verder enkel glazen binnenwanden.

DBFMO
Gebouw B30 heeft KAAN Architecten ontworpen binnen een consortium dat niet alleen het ontwerp en de (ver)bouw voor zijn rekening heeft genomen, maar ook het onderhoud en de exploitatie voor dertig jaar verzorgt (DBFMO). Een dergelijk perspectief maakt het volgens Scipio mogelijk om bijvoorbeeld natuursteen op de vloer toe te passen: nu iets duurder, maar zo slijtvast dat het over dertig jaar goedkoper is. Dergelijke kwaliteitsslagen zijn volgens haar overal in het gebouw terug te vinden. Ook maakt dat het mogelijk om direct een zeer energiezuinig gebouw te realiseren. Over dertig jaar betaalt zich dat terug.

Trefwoorden

b30 den haag hans ruijssenaars dikkie scipio dbfmo kaan architecten

1	Powerhouse Company presenteert opgeleverde Loop of Wisdom in Chengdu donderdag, 15 oktober
2	Nieuw schoolgebouw voor Academie Tien aan Berlijnplein Utrecht maandag, 19 oktober
3	Zwanenburg heeft nieuw huis met de contouren van een dorp woensdag, 21 oktober
4	Nieuw Dura Vermeer Inspiration Centre is “duurzaam en gezond” donderdag, 15 oktober
5	'Huizen krijgen in 2021 funderingslabel' maandag, 19 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

KAAN Architecten – genomineerd voor de Architect van het Jaar-prijs

Rechter: bezwaar Ruijssenaars te laat

Video: binnenkijken bij KAAN Architecten

KAAN presenteert ontwerp nieuw Paleis Het Loo

Ontwerpers huisvesting Planbureaus bekend

Hoge Raad: één gebouw, twee werelden

KAAN Architecten opent vestiging in Brazilië

Ontwerp terminal bouwt voort op 'DNA' Schiphol

KAAN ontwerpt gevels voor drie kantoorpanden in München

Jaarboek Architectuur in Nederland 2017/2018 gepresenteerd

Braziliaanse universiteitsgebouwen KAAN Architecten klaar

KAAN Architecten

Andere nieuwsberichten

Villa met harmonieuze eenheid van interieur en architectuur

Gisteren, 15:15

In nauwe samenwerking hebben Bedaux de Brouwer Architecten en i29 interior architects een royale villa in de omgeving van Tilburg ontworpen.

Beplantingsplan Floriade 2022 vertaald in gevel woontoren

Gisteren, 14:18

Op het Floriadeterrein in Almere verrijst een woontoren met een kleurrijk gevelkunstwerk waarin het beplantingsplan voor de wereldtuinbouwtentoonstelling is vertaald.

Bouw eerste permanente 'startblok' voor starters en statushouders begonnen

Gisteren, 11:39

In Amsterdam is begonnen met de bouw van Startblok Wormerveerstraat.

Zwanenburg heeft nieuw huis met de contouren van een dorp

Gisteren, 11:01

Het nieuwe dorpshuis naar ontwerp van heren 5 architecten brengt een aantal publieke functies samen onder een opvallend dak.

Maastunnel ook weer open voor voetgangers

Gisteren, 15:52

De renovatie van de voetgangerstunnel duurde elf maanden en was het laatste deel dat nog moest worden opgeknapt.

Kabinet: te veel nadelen aan verder uitstel verhuizing Tweede Kamer

Gisteren, 09:23

Verantwoordelijk staatssecretaris Raymond Knops ziet te veel nadelen als de verhuizing toch weer wordt uitgesteld.

Debat over 'renovatie van de volkshuisvesting'

20 oktober, 3:01

Uit een onderzoeksrapport begin vorige maand bleek dat het sociaal wonen er slecht voor staat. Platform31, dat het rapport heeft opgesteld, organiseert er volgende week woensdag een online debat over.

Rotterdam en Noord-Holland willen zonnepanelen op parkeerterreinen

20 oktober, 9:20

De provincie Noord-Holland en de gemeente Rotterdam zijn een initiatief gestart om parkeerterreinen te overkappen met zogenoemde 'solar carports'.

CO2-besparende productiemethode voor betonnen casco's Zaanse woningen

19 oktober, 3:58

Vier woningen worden voorzien van een betonnen casco dat 44 procent minder kooldioxide uitstoot, zonder dat er wordt ingeleverd op de sterkte van het materiaal of de productiesnelheid.